«Ֆովիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

13:50, 24 Սեպտեմբերի 2009-ի տարբերակ

Պատկեր:Գլխարկով կինը 1905.jpg

«Գլխարկով կինը», 1905 թ. Անրի Մատիսս

Ֆովիզմը (ֆրանսերեն՝ fauve՝ վայրի) արվեստի մոդեռնիստական ուղղություն է, որը ձևավորվել է Ֆրանսիայում 19-րդ և 20-րդ դարերի սահմանագծին և դրսևորվել է գեղանկարչության և երաժշտության մեջ:

Ֆովիզմը գեղանկարչության մեջ

Պատկեր:Andre Derain The Turning Road-1906.jpg

Անդրե Դերեն, «Թեք ճանապարհը» 1906 թ.‎

1905 թ. փարիզյան ցուցահանդեսում ներկայացվեցին համարձակ և վառ գույներով կտավներ, որոնք, ինչպես դիտորդներին էր թվում, ճառագում էին կիրք և էնէրգիա: Ֆրանսիացի քննադատ Լուի Վոսելն վերոհիշյալ կտավների հեղինակներին անվանեց վայրի գազաններ (ֆրանսերեն՝ Les Fauves), և այդ պատահական պիտակը ժամանակի ընթացքում ամրագրվեց որպես տվյալ ոճի նկարիչների անվանում: Ֆովիստներն իրենց տարերային դինամիկ աշխատանքներում ընդգծում էին վառ գույների սրաթափանց մաքրությունն ու հակադրությունը, տեղակայված գույների ակնհայտ ինտենսիվությունը, ռիթմի սրությունը:

Պատկեր:Andre Derain - Fishing Boats - 1905.jpg

Անդրե Դերեն, «Ձկնորսական նավակները», 1905 թ.

Պատկեր:Մատիսս Սեն Տրոպեի հրապարակը 1904.jpg

«Սեն-Տրոպեի հրապարակը», 1904 թ., Անրի Մատիսս, Արվեստների թանգարան, Կոպենհագեն‎

Ֆովիզմն արտահայտվեց տարածության, պատկերների և ծավալների կտրուկ ընդհանրացմամբ: Հատկանշական է՝ պարզ գույների ծայրահեղ ինտենսիվ հնչողությունը, գունային հարթությունների կոնտրաստային համադրումը, ձևի պարզեցումը զուտ ուրվագծման աստիճանի, ինչը մերժում է պատկերի լուսաստվերային ձևավորումը և գծային հեռանկարչության օրենքները: Գեղանկարչության նորաստեղծ ուղղությունը կարճատև կյանք ապրեց: Այն ներկայացնող նկարիչների խումբը փարիզյան ցուցահանդեսներին մասնակցեց միայն երեք տարի շարունակ՝ 1905-1907 թթ., որից հետո խումբը ցրվեց, իսկ ներկայացուցիչները շարունակեցին աշխատել գեղանկարչության տարբեր ուղղություններում: ^[1] «Վայրի գազաններ» անվանումը պատկերացում է տալիս, թե ինչպես է ապշեցրել գունային հուզավառությունն ու «վայրի» արտահայտչականությունն այդ ուղղության ժամանակակիցներին: Նկարիչները, մինչդեռ, երբեք չեն համաձայնել «վայրի գազաններ» պիտակավորման հետ: Շարժման առաջնորդներն էին Անրի Մատիսսը և Անդրե Դերենը: Նրանց ոգեշնչել էին պոստիմպրեսիոնիստներ՝ Վան Գոգը և Գոգենը, որոնք իմպրեսիոնիստներին հատուկ՝ փափուկ և բնական գույներից ավելի նախընտրում էին սուբյեկտիվորեն ընկալվող վառ, թունդ (ինտենսիվ) գույներ: Մատիսսն իր ստեղծագործական աշխատանքներում ներկայացնում է օպտիկական գույնի հեղաշրջում: Նրա նկարներում կնոջ քիթն, օրինակ, միանգամայն հնարավոր է, որ լիներ կանաչ գույնի, եթե դա կնոջը և ընդհանուր կոմպոզիցիային տալիս էր արտահայտչականություն: Մատիսսը պնդում էր. «Ես նկարում եմ ոչ թե կանանց, այլ՝ պատկերները»:

Ֆովիզմը երաժշտության մեջ

Երաժշտության և կերպարվեստի համատեղելիության հարցը որոշակիորեն դիտարկել է ռուս գեղանկարիչ, գծանկարիչ և կերպարվեստի տեսաբան Վ. Կանդինսկին` աբստրակցիոնիզմի հիմնադիրներից մեկը: Նրա կարծիքով` գույնը միջոց է, որի օգնությամբ կարելի է անմիջականորեն ազդել մարդու հոգեկան աշխարհի վրա:

Գույնը ստեղնաշար է, աչքը՝ մուրճիկ, իսկ մարդու հոգին՝ բազմալար դաշնամուր:

- Վասիլի Կանդինսկի^[2]

Իր այս մտորումներում Կանդինսկին միայնակ չէր: Դեռևս 1905 թ. գերմանացի նկարիչ Ադոլֆ Հյոլցելը (գերմ.՝ Adolf Hölzel), ավարտելով իր «Կոմպոզիցիա կարմիր գույնի մեջ» գեղանկարչական աբստրակտ ստեղծագործությունը, մեկնաբանեց այն հետևյալ կերպ.

Առարկայի ֆիզիկական գոյությունը պարտադիր չէ այն նկարի համար, որն ըմբռնելի է երաժշտական առումով:

- Ադոլֆ Հյոլցել, «Կոմպոզիցիա կարմիր գույնի մեջ» նկարի վերաբերյալ, 1905 թ.

Սկզբում կերպարվեստ ներթափանցեցին երաժշտական վերացական մեթոդները, հետո գեղանկարչության հիմնակառուցողական ազդեցությունը ներթափանցեց երաժշտության ասպարեզ, որի հետևանքում երևան եկավ երաժշտական լեզվի նոր համակարգ: Աբստրակցիան երաժշտության մեջ, որքան էլ որ դա տարօրինակ լինի, այս առումով գտնվում է կերպարվեստի վերջապահում: Ճիշտ այնպես, ինչպես գեղանկարչության մեջ, երաժշտության մեջ աբստրակցիոնիզմը հանդիպում է ավանգարդ ոճի դրսևորման տարբեր ուղղություններում: Երաժշտության մշակույթում աբստրակտ մեթոդի նախակարապետներն են համարվում երաժշտակական ֆովիզմը և ֆուտուրիզմը:

Երաժշտական ֆովիզմում առաջին պլան է մղվում ռիթմի և դինամիկայի դերը, որը համադրվում է պարզունակ թեմատիկ նյութի մեղեդու հետ: Սա առաջացնում է երաժշտական նյութի զարգացման բոլորովին նոր ձև, որտեղ գերիշխող նշանակություն են ստանում չափի և ռիթմի փոփոխականությունը (պոլիռիթմիան), հարմոնիայի և տեմբրի ինքնատիպ լեզուն:

Երաժշտական ֆովիզմն առավել վառ կերպով արտահայտվել է ռուս կոմպոզիտոր Իգոր Ստրավինսկու ստեղծագործական գործունեության վաղ շրջանի աշխատանքներում, Ս. Պրոկոֆևի և Բ. Բարտոկի ստեղծագործություններում:

Սա անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։
Այս նշումը հարկավոր է փոխարինել համապատասխան թեմատիկ նշումով։

Աղբյուրներ

↑ John Elderfield, The "Wild Beasts" Fauvism and Its Affinities, 1976, Museum of Modern Art, p.13, ISBN 0-87070-638-1
↑ Кандинский В.В. Избранные труды по теории искусства: В 2-х т. – М.: Гилея, 2001.

http://www.famousartistsgallery.com/gallery/derain-tr.html

[1] John Elderfield, The "Wild Beasts" Fauvism and Its Affinities, 1976, Museum of Modern Art, p.13, ISBN 0-87070-638-1

[2] Кандинский В.В. Избранные труды по теории искусства: В 2-х т. – М.: Гилея, 2001.

[1]

[2]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-[[Պատկեր:Գլխարկով_կինը_1905.jpg|right|thumb| «Գլխարկով կինը», 1905թ. Ա.[[Անրի Մատիսս|Մատիսս]]]]
+[[Պատկեր:Գլխարկով_կինը_1905.jpg|right|thumb| «Գլխարկով կինը», 1905 թ. [[Անրի Մատիսս]]]]
-'''Ֆովիզմը''' ([[ֆրանսերեն]]՝  fauve՝ վայրի) արվեստի [[մոդեռնիզմ|մոդեռնիստ]]ական ուղղություն է, որը ձևավորվել է [[Ֆրանսիա]]յում [[19-րդ դար|19-րդ]] և [[20-րդ դար]]երի սահմանագծին և դրսևորվել է գեղանկարչության և երաժշտության մեջ:
+'''Ֆովիզմը''' ([[ֆրանսերեն]]՝  fauve՝ վայրի) արվեստի [[մոդեռնիզմ|մոդեռնիստական]] ուղղություն է, որը ձևավորվել է [[Ֆրանսիա]]յում [[19-րդ դար|19-րդ]] և [[20-րդ դար]]երի սահմանագծին և դրսևորվել է գեղանկարչության և երաժշտության մեջ:
 ==Ֆովիզմը գեղանկարչության մեջ==
-[[Պատկեր:Andre_Derain_The_Turning_Road-1906.jpg|left|thumb| Ա.[[Անդրե Դերեն|Դերեն]], «Թեք ճանապարհը» 1906թ.‎]]
+[[Պատկեր:Andre_Derain_The_Turning_Road-1906.jpg|left|thumb|[[Անդրե Դերեն]], «Թեք ճանապարհը» 1906 թ.‎]]
-[[1905]]թ. փարիզյան ցուցահանդեսում ներկայացվեցին համարձակ և վառ գույներով կտավներ, որոնք, ինչպես դիտորդներին էր թվում, ճառագում էին կիրք և էնէրգիա: Ֆրանսիացի քննադատ [[Լուի Վոսել]]ն վերոհիշյալ կտավների հեղինակներին անվանեց վայրի գազաններ (ֆրանսերեն՝ [[Les Fauves]]), և այդ պատահական պիտակը ժամանակի ընթացքում ամրագրվեց որպես տվյալ ոճի նկարիչների անվանում:
+[[1905]] թ. փարիզյան ցուցահանդեսում ներկայացվեցին համարձակ և վառ գույներով կտավներ, որոնք, ինչպես դիտորդներին էր թվում, ճառագում էին կիրք և էնէրգիա: Ֆրանսիացի քննադատ [[Լուի Վոսել]]ն վերոհիշյալ կտավների հեղինակներին անվանեց վայրի գազաններ (ֆրանսերեն՝ [[Les Fauves]]), և այդ պատահական պիտակը ժամանակի ընթացքում ամրագրվեց որպես տվյալ ոճի նկարիչների անվանում:
 Ֆովիստներն իրենց տարերային դինամիկ աշխատանքներում ընդգծում էին վառ գույների սրաթափանց մաքրությունն ու հակադրությունը, տեղակայված գույների ակնհայտ ինտենսիվությունը, ռիթմի սրությունը:
-[[Պատկեր:Andre_Derain_-_Fishing_Boats_-_1905.jpg‎|left|thumb| Ա.[[Անդրե Դերեն|Դերեն]], «Ձկնորսական նավակները», 1905թ.]]
+[[Պատկեր:Andre_Derain_-_Fishing_Boats_-_1905.jpg‎|left|thumb|[[Անդրե Դերեն]], «Ձկնորսական նավակները», 1905 թ.]]
-[[Պատկեր:Մատիսս_Սեն_Տրոպեի_հրապարակը_1904.jpg|thumb|  «Սեն-Տրոպեի հրապարակը», 1904թ., Ա.[[Անրի Մատիսս|Մատիսս]], Արվեստների թանգարան, Կոպենհագեն‎]]
+[[Պատկեր:Մատիսս_Սեն_Տրոպեի_հրապարակը_1904.jpg|thumb|«Սեն-Տրոպեի հրապարակը», 1904 թ., [[Անրի Մատիսս]], Արվեստների թանգարան, Կոպենհագեն‎]]
-Ֆովիզմն արտահայտվեց տարածության, պատկերների և ծավալների կտրուկ ընդհանրացմամբ: Հատկանշական է՝ պարզ գույների ծայրահեղ ինտենսիվ հնչողությունը, գունային հարթությունների կոնտրաստային համադրումը, ձևի պարզեցումը զուտ ուրվագծման աստիճանի, ինչը մերժում է պատկերի լուսաստվերային ձևավորումը և գծային հեռանկարչության օրենքները: Գեղանկարչության նորաստեղծ ուղղությունը կարճատև կյանք ապրեց: Այն ներկայացնող նկարիչների խումբը փարիզյան ցուցահանդեսներին մասնակցեց միայն երեք տարի շարունակ՝ [[1905]]-[[1907]]թթ., որից հետո խումբը ցրվեց, իսկ ներկայացուցիչները շարունակեցին աշխատել գեղանկարչության տարբեր  ուղղություններում: <ref>[[John Elderfield]],  The ''"Wild Beasts" Fauvism and Its Affinities,'' 1976, [[Museum of Modern Art]], p.13, ISBN 0-87070-638-1</ref> «Վայրի գազաններ»  անվանումը պատկերացում է տալիս, թե ինչպես է ապշեցրել գունային հուզավառությունն ու «վայրի» արտահայտչականությունն այդ ուղղության ժամանակակիցներին: Նկարիչները, մինչդեռ, երբեք չեն համաձայնել «վայրի գազաններ» պիտակավորման հետ:
+Ֆովիզմն արտահայտվեց տարածության, պատկերների և ծավալների կտրուկ ընդհանրացմամբ: Հատկանշական է՝ պարզ գույների ծայրահեղ ինտենսիվ հնչողությունը, գունային հարթությունների կոնտրաստային համադրումը, ձևի պարզեցումը զուտ ուրվագծման աստիճանի, ինչը մերժում է պատկերի լուսաստվերային ձևավորումը և գծային հեռանկարչության օրենքները: Գեղանկարչության նորաստեղծ ուղղությունը կարճատև կյանք ապրեց: Այն ներկայացնող նկարիչների խումբը փարիզյան ցուցահանդեսներին մասնակցեց միայն երեք տարի շարունակ՝ [[1905]]-[[1907]] թթ., որից հետո խումբը ցրվեց, իսկ ներկայացուցիչները շարունակեցին աշխատել գեղանկարչության տարբեր  ուղղություններում: <ref>[[John Elderfield]],  The ''"Wild Beasts" Fauvism and Its Affinities,'' 1976, [[Museum of Modern Art]], p.13, ISBN 0-87070-638-1</ref> «Վայրի գազաններ»  անվանումը պատկերացում է տալիս, թե ինչպես է ապշեցրել գունային հուզավառությունն ու «վայրի» արտահայտչականությունն այդ ուղղության ժամանակակիցներին: Նկարիչները, մինչդեռ, երբեք չեն համաձայնել «վայրի գազաններ» պիտակավորման հետ:
 Շարժման առաջնորդներն էին [[Մատիսս|Անրի Մատիսս]]ը և [[Դերեն|Անդրե Դերեն]]ը: Նրանց ոգեշնչել էին [[պոստիմպրեսիոնիզմ|պոստիմպրեսիոնիստներ]]՝ [[Վինսենթ վան Գոգ|Վան Գոգ]]ը և [[Գոգեն]]ը, որոնք [[իմպրեսիոնիզմ|իմպրեսիոնիստներ]]ին հատուկ՝ փափուկ և բնական գույներից ավելի նախընտրում էին սուբյեկտիվորեն ընկալվող վառ, թունդ (ինտենսիվ) գույներ: [[Անրի Մատիսս|Մատիսս]]ն իր ստեղծագործական աշխատանքներում ներկայացնում է օպտիկական գույնի հեղաշրջում: Նրա նկարներում կնոջ քիթն, օրինակ,  միանգամայն հնարավոր է, որ լիներ կանաչ գույնի, եթե դա կնոջը և ընդհանուր կոմպոզիցիային տալիս էր արտահայտչականություն: [[Անրի Մատիսս|Մատիսս]]ը պնդում էր. «Ես նկարում եմ ոչ թե կանանց, այլ՝ պատկերները»:
@@ Տող 15. / Տող 15. @@
 {{Կաղապար:Քաղվածք|Գույնը ստեղնաշար է, աչքը՝ մուրճիկ, իսկ մարդու հոգին՝ բազմալար դաշնամուր: |[[Վասիլի Կանդինսկի]]<ref>Кандинский В.В. Избранные труды по теории искусства: В 2-х т. – М.: Гилея, 2001. </ref>}}
 Իր այս մտորումներում Կանդինսկին միայնակ չէր: Դեռևս 1905 թ. գերմանացի նկարիչ [[Ադոլֆ Հյոլցել]]ը (գերմ.՝ Adolf Hölzel), ավարտելով իր  «[[Կոմպոզիցիա կարմիր գույնի մեջ]]» գեղանկարչական աբստրակտ ստեղծագործությունը, մեկնաբանեց այն հետևյալ կերպ.
-{{Կաղապար:Քաղվածք|Առարկայի ֆիզիկական գոյությունը պարտադիր չէ այն նկարի համար, որն ըմբռնելի է երաժշտական առումով: |[[Ադոլֆ Հյոլցել]], «[[Կոմպոզիցիա կարմիր գույնի մեջ]]» նկարի վերաբերյալ, [[1905]]թ.}}
+{{Կաղապար:Քաղվածք|Առարկայի ֆիզիկական գոյությունը պարտադիր չէ այն նկարի համար, որն ըմբռնելի է երաժշտական առումով: |[[Ադոլֆ Հյոլցել]], «[[Կոմպոզիցիա կարմիր գույնի մեջ]]» նկարի վերաբերյալ, [[1905]] թ.}}
 Սկզբում կերպարվեստ ներթափանցեցին երաժշտական վերացական մեթոդները, հետո գեղանկարչության հիմնակառուցողական ազդեցությունը ներթափանցեց երաժշտության ասպարեզ, որի հետևանքում երևան եկավ երաժշտական լեզվի  նոր համակարգ: Աբստրակցիան երաժշտության մեջ, որքան էլ որ դա տարօրինակ լինի, այս առումով գտնվում է կերպարվեստի վերջապահում: Ճիշտ այնպես, ինչպես  գեղանկարչության մեջ, երաժշտության մեջ  աբստրակցիոնիզմը հանդիպում է ավանգարդ ոճի դրսևորման տարբեր ուղղություններում: Երաժշտության մշակույթում աբստրակտ մեթոդի նախակարապետներն են համարվում երաժշտակական ֆովիզմը և [[ֆուտուրիզմ]]ը: