«Մեծ կիսագնդեր»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
| Տող 7. | Տող 7. | ||
== Մեծ կիսագնդերի նշանակությունը == |
== Մեծ կիսագնդերի նշանակությունը == |
||
Գլխուղեղի մեծ կիսագնդերը կարգավորում են [[օրգան]]ների ու նրանց համակարգերի փոխհամաձայնեցված գործունեությունը,ապահովում օրգանիզմի ու արտաքին միջավայրի փոխհարաբերությունը,մարդու և բարձրակարգ [[կենդանիներ]]ի վարքագիծը,նրանց անհատականությունը:Ռուս ֆիզիոլոգ Ի.Պ.Պավլովն այն անվանել է բարձրագույն նյարդային գործունեություն:Պավլովի ուսմունքը բարձրագույն նյարդային գործունեության մասին զարգացրել է Է.Հ.Հասրաթյանը:Ըստ նրա մեծ կիսագնդերի կեղևում ներկայացված են բոլոր ենթակեղևային բաժինները:Ուստի կեղևն իրականացնում է օրգանիզմի բազմատեսակ ֆունկցիաներն ընդհանրացնող գործունեություն: |
Գլխուղեղի մեծ կիսագնդերը կարգավորում են [[օրգան]]ների ու նրանց համակարգերի փոխհամաձայնեցված գործունեությունը,ապահովում օրգանիզմի ու արտաքին միջավայրի փոխհարաբերությունը,մարդու և բարձրակարգ [[կենդանիներ]]ի վարքագիծը,նրանց անհատականությունը:Ռուս ֆիզիոլոգ Ի.Պ.Պավլովն այն անվանել է բարձրագույն նյարդային գործունեություն:Պավլովի ուսմունքը բարձրագույն նյարդային գործունեության մասին զարգացրել է Է.Հ.Հասրաթյանը:Ըստ նրա մեծ կիսագնդերի կեղևում ներկայացված են բոլոր ենթակեղևային բաժինները:Ուստի կեղևն իրականացնում է օրգանիզմի բազմատեսակ ֆունկցիաներն ընդհանրացնող գործունեություն:Մեծ կիսագնդերի կեղևում տարբերում են տեսողության,լսողության,խոսքի,հավասարակշռության,համի ու հոտի,մաշկային,մկանային զգայությունների կենտրոններ: |
||
== Մեծ կիսագնդերի բաժինները == |
|||
'''Մաշկամկանային զգայության գոտին''' տեղավորված է [[գլխուղեղ]]ի կեղևի հետին կենտրոնական գալարում և ազդակներ է ստանում մարմնի հակառակ կեսից:Այս գոտու հիմնական մակերեսը զբաղեցնում են ձեռքերից,կոկորդից ու լեզվից հաղորդվող ազդակներն ընկալող [[նեյրոն]]ները,որը պայմանավորված է վարքագծում տվյալ [[օրգան]]ի նշանակությունը:'''Շարժողական գոտին''' զբաղեցնում է առջևի կենտրոնական գալարի շրջանը,որի մեծությունն ուղիղ համեմատական է ոչ թե մկանների զանգվածին,այլ շարժումների բարդությանը:Շարժողական գոտու գրգռումն ուղեկցվում է մարմնի հակառակ կեսի շարժումներով,իսկ մեծ մակերեսով նրա ախտահարումն առաջացնում է կաթված: |
|||
'''Տեսողական գոտին''' տեղադրված է ծոծրակային բլթում:Նրա նեյրոնների քանակը գերազանցում է այլ զգայական կենտրոնների նեյրոններին:Այս գոտու որոշ նեյրոնների վնասվելը հանգեցնում է կուրության,իսկ նեյրոնների մեկ այլ խմբի վնասվածքի դեպքում տեսողության պահպանում է,բայց անհետանում է տեսողական հիշողությունը:'''Լսողական գոտին''' տեղադրված է քունքային բլթում:Նրա երկկողմանի հեռացումն առաջացնում է խլություն:'''Հոտառական գոտին''' տեղադրված է քունքային բլթի ներսի մակերեսին:'''Համի''' զգայարանի ներկայացուցչությունը գտնվում է հետին կենտրոնական գալարի ստորին մասում,որտեղ ուրվագծվում է [[բերանի խոռոչ]]ի ու լեզվի զգայությունը:Մեծ կիսագնդերի ճակատային և գագաթային բլթերում գտնվող նեյրոններն իրականացնում են տրամաբանական,մտածողության,հիշողությունը,վարքի նպատակահարմար ռեակցիաներ: |
|||
16:13, 21 Սեպտեմբերի 2013-ի տարբերակ
 |
Այս հոդվածը կատեգորիայի կարիք ունի։ Դուք կարող եք օգնել նախագծին՝ կատեգորիա գտնել կամ ստեղծել ու ավելացնել հոդվածին։ |
Մեծ կիսագնդերը գլխուղեղի ամենամեծ բաժինն են:Բաղկացած են գալարապատ մակերեսով գորշ նյութից՝ կեղևից և նրա տակ գտնվող սպիտակ նյութից:Վերջինիս մեջ տեղադրված են գորշ նյութի կուտակումներ՝ հիմային կորիզներ (ենթակեղևային կենտրոններ):
Գլխուղեղի կեղևն ունի 3-4 մմ հաստություն,պարունակում է մոտ 14-18 միլիարդ նյարդային բջիջ ու առավել շատ ուղեկից բջիջներ:Կեղևի ընդհանուր մակերեսը մոտ 2200 սմ2 է:Կիսագնդերի կեղևը ծալքավոր է,կան մեծ թվով գալարներ,ակոսներ,որոնք մեծացնում են նրա մակերեսը:Յուրաքանչյուր կիսագունդ հիմնականում կազմված է 4 բլթերից՝ ճակատային,գագաթային,ծոծրակային և քունքային:
Մեծ կիսագնդերի նշանակությունը
Գլխուղեղի մեծ կիսագնդերը կարգավորում են օրգանների ու նրանց համակարգերի փոխհամաձայնեցված գործունեությունը,ապահովում օրգանիզմի ու արտաքին միջավայրի փոխհարաբերությունը,մարդու և բարձրակարգ կենդանիների վարքագիծը,նրանց անհատականությունը:Ռուս ֆիզիոլոգ Ի.Պ.Պավլովն այն անվանել է բարձրագույն նյարդային գործունեություն:Պավլովի ուսմունքը բարձրագույն նյարդային գործունեության մասին զարգացրել է Է.Հ.Հասրաթյանը:Ըստ նրա մեծ կիսագնդերի կեղևում ներկայացված են բոլոր ենթակեղևային բաժինները:Ուստի կեղևն իրականացնում է օրգանիզմի բազմատեսակ ֆունկցիաներն ընդհանրացնող գործունեություն:Մեծ կիսագնդերի կեղևում տարբերում են տեսողության,լսողության,խոսքի,հավասարակշռության,համի ու հոտի,մաշկային,մկանային զգայությունների կենտրոններ:
Մեծ կիսագնդերի բաժինները
Մաշկամկանային զգայության գոտին տեղավորված է գլխուղեղի կեղևի հետին կենտրոնական գալարում և ազդակներ է ստանում մարմնի հակառակ կեսից:Այս գոտու հիմնական մակերեսը զբաղեցնում են ձեռքերից,կոկորդից ու լեզվից հաղորդվող ազդակներն ընկալող նեյրոնները,որը պայմանավորված է վարքագծում տվյալ օրգանի նշանակությունը:Շարժողական գոտին զբաղեցնում է առջևի կենտրոնական գալարի շրջանը,որի մեծությունն ուղիղ համեմատական է ոչ թե մկանների զանգվածին,այլ շարժումների բարդությանը:Շարժողական գոտու գրգռումն ուղեկցվում է մարմնի հակառակ կեսի շարժումներով,իսկ մեծ մակերեսով նրա ախտահարումն առաջացնում է կաթված:
Տեսողական գոտին տեղադրված է ծոծրակային բլթում:Նրա նեյրոնների քանակը գերազանցում է այլ զգայական կենտրոնների նեյրոններին:Այս գոտու որոշ նեյրոնների վնասվելը հանգեցնում է կուրության,իսկ նեյրոնների մեկ այլ խմբի վնասվածքի դեպքում տեսողության պահպանում է,բայց անհետանում է տեսողական հիշողությունը:Լսողական գոտին տեղադրված է քունքային բլթում:Նրա երկկողմանի հեռացումն առաջացնում է խլություն:Հոտառական գոտին տեղադրված է քունքային բլթի ներսի մակերեսին:Համի զգայարանի ներկայացուցչությունը գտնվում է հետին կենտրոնական գալարի ստորին մասում,որտեղ ուրվագծվում է բերանի խոռոչի ու լեզվի զգայությունը:Մեծ կիսագնդերի ճակատային և գագաթային բլթերում գտնվող նեյրոններն իրականացնում են տրամաբանական,մտածողության,հիշողությունը,վարքի նպատակահարմար ռեակցիաներ: