Կոբալտ

Կոբալտ

Կոբալտ (լատիներեն` Cobaltum)` քիմիական տարր է, որի նշանն է Co և ատոմային թիվը՝ 27։

Կոբալտը բնության մեջ

Երկրակեղեւում կոբալտի պարունակությունն ըստ զանգվածի հավասար է 4·10⁻³ %: Հայտնի է կոբալտ պարունակող շուրջ 30 հանքանյութ, որոնցից են` կոբալտինը CoAsS, լինեիտը Co₃S₄, սմալտինը CoAs₂ եւ այլն:
Ծովի ջրում պարունակությունը մոտ (1,7)·10⁻¹⁰ % է: Կոբալտի ամենահարուստ հանքերը գտնվում են Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունում:

Ֆիզիկական հատկությունները

Կոբալտը մետաղ է: Օքսիդների բարակ շերտից ստանում է դեղնավուն երանգ:
Կոբալտը գոյություն ունի երկու ձեւափոխությունների տեսքով: Սենյակայինից մինչեւ 427 °C ջերմաստիճանը կայուն է α-ձեւափոխությունը, 427 °C-ից մինչեւ հալման 1494 °C ջերմաստիճանը` β-ձեւափոխությունը:
Կոբալտն ունի ֆերոմագնիսական հատկություն:

Կիրառությունը

«Կոբալտի կապույտ» գույնի ապակեղեն:

• Հնագույն ժամանակներից կոբալտից ստեղծված գունանյութերը (կոբալտի կապույտ) օգտագործվել են զարդեղենների արտադրությունում եւ ապակիներ գունավորելու համար:
  
• Կոբալտն օգտագործվում է պողպատի լեգիրացման համար, ինչի շնորհիվ մեծանում է վերջինիս ջերմակայունությունը, բարելավվում են մեխանիկական հատկությունները: Կոբալտ պարունակող համաձուլվածքներից պատրաստում են մշակող գործիքներ` շաղափներ, կտրիչներ եւ այլն:
• Քիմիական ռեակցիաներում օգտագործվում է որպես կատալիզատոր:
  
• Լիթիումի կոբալտիտը կուտակիչների արտադրության ժամանակ օգտագործվում է որպես բարձր արդյունավետության դրական էլեկտրոդ:
  
• Բժշկության մեջ ռադիոակտիվ ⁶⁰Co-ը, որի կիսատրոհման պարբերությունը 5 271 տարի է, օգտագործվում է գամմա-դեֆեկտասկոպիա կատարելու ժամանակ:

Կենսաբանական կարեւորությունը

Կոբալտը բոլոր կենդանիների համար ունի էական նշանակություն: Այն կոբալամինի հիմնական բաղկացուցիչն է, որը հայտնի է նաեւ որպես B₁₂ վիտամին: Կոբալտը մասնակցում է արյունաստեղծմանը, նյարդային համակարգի եւ լյարդի գործունեությանը: Մարդու օրական կոբալտի պահանջը կազմում է 0.007-0.015 մգ: Մարդու մարմինը պարունակում է իր քաշի յուրաքանչյուր կիլոգրամի հաշվարկով 0.2 մգ կոբալտ:

• Պարբերական աղյուսակ