«Համաս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չ Bot: Migrating 78 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q38799 (translate me)
չ clean up, replaced: ը: → ը։ (2), ն: → ն։, ռ: → ռ։, վ: → վ։, և: → և։ oգտվելով ԱՎԲ
Տող 25. Տող 25.
|կայք =
|կայք =
}}
}}
'''Համաս''' (՝ حركة حماس; կամ ամբողջական անվանումով '''Հարաքաթ ալ-Մուկավամա ալ-Իսլամիյան''' ([[արաբերեն]]՝ حركة المقاومة الاسلامية), որը արաբերենից թարգմանաբար նշանակում է «Իսլամական դիմադրության շարժում»<ref>Համաս բարը նշանակում է «զորություն և քաջություն» ըստ իր կանոնադրության ''MidEast web''-ի վրա [http://www.mideastweb.org/hamas.htm "MidEast Web Historical Documents: The Covenant of the Islamic Resistance Movement (Hamas)"]. Copyright 1999–2002. ''MidEast Web''։</ref>, [[պաղեստին]]յան [[իսլամիստ]] կուսակցություն է, որը այժմ կառավարում է Գազայի տարածքը:
'''Համաս''' (՝ حركة حماس; կամ ամբողջական անվանումով '''Հարաքաթ ալ-Մուկավամա ալ-Իսլամիյան''' ([[արաբերեն]]՝ حركة المقاومة الاسلامية), որը արաբերենից թարգմանաբար նշանակում է «Իսլամական դիմադրության շարժում»<ref>Համաս բարը նշանակում է «զորություն և քաջություն» ըստ իր կանոնադրության ''MidEast web''-ի վրա [http://www.mideastweb.org/hamas.htm "MidEast Web Historical Documents: The Covenant of the Islamic Resistance Movement (Hamas)"]. Copyright 1999–2002. ''MidEast Web''։</ref>, [[պաղեստին]]յան [[իսլամիստ]] կուսակցություն է, որը այժմ կառավարում է Գազայի տարածքը։


Համասը հիմնվել է [[1987]]թ. [[դեկտեմբերի 14]]-ին` [[Առաջին Ինթիֆադա]]յի<ref>انتفاضة (արաբ. – ընդվզում, ժողովրդական աբստամբություն) Ներկայում այդ բառի տակ հասկացվում է պաղեստինյան ժողովրդի պայքարն Իսրայել պետության դեմ։ Ինթիֆադան վերջին երեք տասնամյակում համարվել է իսրայլապաղեստինյան հակամարտության նշանակալի ասպեկտներից մեկը, սկսել է [[1987]]թվականից: Բացի պաղեստինյան իրադարձություններից վերոնշյալ տերմինով են անվանվել նաև զանգվածային ելույթները [[Բահրեյն]]ում, [[Սաուդյան Արաբիա]]յում, [[Իրաք]]ում և [[Արևմտյան Սահարա]]յում:</ref> տարիներին, Պաղեստինի [[Գազա քաղաք]]ում երկու խմբավորումների` «[[Մուսուլման եղբայրներ]]ի»<ref>Մուսուլման եղբայրների միավորում - (արաբ. جماعة الاخوان المسلمين)` իսլամական կազմակերպություն` ստեղծված [[Եգիպտոս]]ում [[20-րդ դար]]ի 20-ական թվականներին [[Հասան ալ-Բաննա]]յի կողմից: Ներկայումս «Մուսուլման եղբայրները» կազմում են բազմաճյուղ միջազգային կազմակերպություն, որ գործում է մեծամասամբ մուսուլմանական երկրներում։</ref> պաղեստինյան թևի և «Պաղեստինի [[Իսլամական Ջիհադ]]ի»<ref>Իսլամական Ջիհադ շարժումը Պաղեստինում ‎([[արաբերեն|արաբ.]] – حركة الجهاد الإسلامي في فلسطين) հիմնադրվել է [[1970]]-ականերին [[Ֆաթիհ Շաքաք]]ի և [[Աբդ ալ-Ազիզ Ավադ]]ի կողմից Գազայում` որպես եգիպտական «Իսլամական Ջիհադի» առանձին թև։</ref> հիմքի վրա (պաշտոնապես գրանցված` որպես մշակութային-լուսավորչական և բարեգործական կազմակերպություններ) [[Աբդել Ազիզ առ-Ռանտիսսի]]յի և [[շեյխ]] [[Ահմեդ Յասին]]ի<ref>Շեյխ Ահմեդ Յասին (الشيخ أحمد ياسين), Համաս պաղեստինյան շարժման համահիմնադիր և հոգևոր առաջնորդ։</ref> կողմից, ով հռչակել էր, որ ցանկացած հրեայի կարելի է համարել ռազմական օկուպանտ և իրենց պարտականությունն և ստրատեգիական նպատակն է ազատագրել Պաղեստինը վերգրավելով Իսրայելը ամբողջությամբ և հաստատել պաղեստինյան իսլամական պետություն ծովից մինչև [[Հորդանան]]: Ինչպես հայտարարել էր շեյխ Յասինը, հրեական գերիշխանության ազատագրումից հետո [[Պաղեստին]]ը կդառնա արաբական և մուսուլմանական աշխարհի կենտրոնը:
Համասը հիմնվել է [[1987]]թ. [[դեկտեմբերի 14]]-ին` [[Առաջին Ինթիֆադա]]յի<ref>انتفاضة (արաբ. – ընդվզում, ժողովրդական աբստամբություն) Ներկայում այդ բառի տակ հասկացվում է պաղեստինյան ժողովրդի պայքարն Իսրայել պետության դեմ։ Ինթիֆադան վերջին երեք տասնամյակում համարվել է իսրայլապաղեստինյան հակամարտության նշանակալի ասպեկտներից մեկը, սկսել է [[1987]]թվականից: Բացի պաղեստինյան իրադարձություններից վերոնշյալ տերմինով են անվանվել նաև զանգվածային ելույթները [[Բահրեյն]]ում, [[Սաուդյան Արաբիա]]յում, [[Իրաք]]ում և [[Արևմտյան Սահարա]]յում:</ref> տարիներին, Պաղեստինի [[Գազա քաղաք]]ում երկու խմբավորումների` «[[Մուսուլման եղբայրներ]]ի»<ref>Մուսուլման եղբայրների միավորում - (արաբ. جماعة الاخوان المسلمين)` իսլամական կազմակերպություն` ստեղծված [[Եգիպտոս]]ում [[20-րդ դար]]ի 20-ական թվականներին [[Հասան ալ-Բաննա]]յի կողմից: Ներկայումս «Մուսուլման եղբայրները» կազմում են բազմաճյուղ միջազգային կազմակերպություն, որ գործում է մեծամասամբ մուսուլմանական երկրներում։</ref> պաղեստինյան թևի և «Պաղեստինի [[Իսլամական Ջիհադ]]ի»<ref>Իսլամական Ջիհադ շարժումը Պաղեստինում ‎([[արաբերեն|արաբ.]] – حركة الجهاد الإسلامي في فلسطين) հիմնադրվել է [[1970]]-ականերին [[Ֆաթիհ Շաքաք]]ի և [[Աբդ ալ-Ազիզ Ավադ]]ի կողմից Գազայում` որպես եգիպտական «Իսլամական Ջիհադի» առանձին թև։</ref> հիմքի վրա (պաշտոնապես գրանցված` որպես մշակութային-լուսավորչական և բարեգործական կազմակերպություններ) [[Աբդել Ազիզ առ-Ռանտիսսի]]յի և [[շեյխ]] [[Ահմեդ Յասին]]ի<ref>Շեյխ Ահմեդ Յասին (الشيخ أحمد ياسين), Համաս պաղեստինյան շարժման համահիմնադիր և հոգևոր առաջնորդ։</ref> կողմից, ով հռչակել էր, որ ցանկացած հրեայի կարելի է համարել ռազմական օկուպանտ և իրենց պարտականությունն և ստրատեգիական նպատակն է ազատագրել Պաղեստինը վերգրավելով Իսրայելը ամբողջությամբ և հաստատել պաղեստինյան իսլամական պետություն ծովից մինչև [[Հորդանան]]: Ինչպես հայտարարել էր շեյխ Յասինը, հրեական գերիշխանության ազատագրումից հետո [[Պաղեստին]]ը կդառնա արաբական և մուսուլմանական աշխարհի կենտրոնը։


Ինքնասպանների միջոցով ահաբեկչական ակտերից և ռմբակոծումներից բացի (հրեա զինվորների և քաղաքացիների վրա) Համասը նաև վարում է ընդարձակ հասարակական ծրագիրներ և դրանով մեծ ժողովրդավարություն է ստացել Պաղեստինում` կառուցելով հիվանդանոցներ, ուսումնական հաստատություններ, գրադարաններ և այլն :<ref>[http://www.mndaily.com/articles/2006/01/31/66888 "Palestinian election raises varying opinions within U"]. ''The Minnesota Daily''.[[2006]] թվականի [[հունվարի 31]]-ին,</ref> [[Արևմտյան ափ]]ում և [[Գազա]]յում։<ref name="CFR1">[http://www.cfr.org/publication/8968/ Համաս] - Խորհուրդ արտաքին հարաբերությունների վրա։</ref> Համասի քաղաքական թևը շահել է բազմաթիվ ընտրություններ Գազայում, [[Քալքիլյա]]յում և [[Նաբլուս]]ում: [[2006]] թվականի հունվարին, Համասը շահել է Պաղեստինյան խորհրդարանական ընտրությունները, ստանալով 76 աթոռ 132-ի վրա, իսկ նախորդ իշխող կուսակցությունը [[Ֆաթահ]]ն՝ 43 աթոռ: Համասի հաղթանակից իվեր, կոնֆլիկտ ծագել է Համասի և Ֆաթահի միջև: [[2007]] թվականի հունիսին [[Գազայի մարտ]]ից հետո, ուր Համասը զենքի ուժով գրավել է Գազան, Ֆաթահն դուրս մղել է ընտրված Համասի պաշտոնյաներին Պաղեստինյան Ազգային Իշխանությունից` Արևմտյան ափում, փոխարինելով այլ անդամներով: Այս գործողությունը դիտարկվել է պաղեստինցի և այլ մտավորականների կողմից իբրև հակաօրինական:<ref>[http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?pagename=JPost/JPArticle/ShowFull&cid=1181813074587 Carter: Stop favoring Fatah over Hamas] [[The Jerusalem Post]] հունիսի 19, 2007</ref><ref>[http://www.theage.com.au/news/world/exposing-the-bitter-truth-of-gaza-carnage/2007/06/22/1182019365851.html Exposing the bitter truth of Gaza carnage] [[The Age]] [[հունիսի 23]], [[2007]]</ref> [[2007]] թվականի [[հունիսի 18]]-ին, Պաղեստինյան նախագահ և Ֆաթահի անդամ [[Մահմուդ Աբաս]] օրենքից դուրս հայտարարել է Համասը հրամանագրով։<ref>[http://www.cnn.com/2007/WORLD/meast/06/17/palestinian.cabinet/index.html CNN - Abbas outlaws Hamas militia forces]</ref>
Ինքնասպանների միջոցով ահաբեկչական ակտերից և ռմբակոծումներից բացի (հրեա զինվորների և քաղաքացիների վրա) Համասը նաև վարում է ընդարձակ հասարակական ծրագիրներ և դրանով մեծ ժողովրդավարություն է ստացել Պաղեստինում` կառուցելով հիվանդանոցներ, ուսումնական հաստատություններ, գրադարաններ և այլն :<ref>[http://www.mndaily.com/articles/2006/01/31/66888 "Palestinian election raises varying opinions within U"]. ''The Minnesota Daily''.[[2006]] թվականի [[հունվարի 31]]-ին,</ref> [[Արևմտյան ափ]]ում և [[Գազա]]յում։<ref name="CFR1">[http://www.cfr.org/publication/8968/ Համաս] - Խորհուրդ արտաքին հարաբերությունների վրա։</ref> Համասի քաղաքական թևը շահել է բազմաթիվ ընտրություններ Գազայում, [[Քալքիլյա]]յում և [[Նաբլուս]]ում: [[2006]] թվականի հունվարին, Համասը շահել է Պաղեստինյան խորհրդարանական ընտրությունները, ստանալով 76 աթոռ 132-ի վրա, իսկ նախորդ իշխող կուսակցությունը [[Ֆաթահ]]ն՝ 43 աթոռ։ Համասի հաղթանակից իվեր, կոնֆլիկտ ծագել է Համասի և Ֆաթահի միջև։ [[2007]] թվականի հունիսին [[Գազայի մարտ]]ից հետո, ուր Համասը զենքի ուժով գրավել է Գազան, Ֆաթահն դուրս մղել է ընտրված Համասի պաշտոնյաներին Պաղեստինյան Ազգային Իշխանությունից` Արևմտյան ափում, փոխարինելով այլ անդամներով։ Այս գործողությունը դիտարկվել է պաղեստինցի և այլ մտավորականների կողմից իբրև հակաօրինական։<ref>[http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?pagename=JPost/JPArticle/ShowFull&cid=1181813074587 Carter: Stop favoring Fatah over Hamas] [[The Jerusalem Post]] հունիսի 19, 2007</ref><ref>[http://www.theage.com.au/news/world/exposing-the-bitter-truth-of-gaza-carnage/2007/06/22/1182019365851.html Exposing the bitter truth of Gaza carnage] [[The Age]] [[հունիսի 23]], [[2007]]</ref> [[2007]] թվականի [[հունիսի 18]]-ին, Պաղեստինյան նախագահ և Ֆաթահի անդամ [[Մահմուդ Աբաս]] օրենքից դուրս հայտարարել է Համասը հրամանագրով։<ref>[http://www.cnn.com/2007/WORLD/meast/06/17/palestinian.cabinet/index.html CNN - Abbas outlaws Hamas militia forces]</ref>


Համասը ճանաչվել է իբրև ահաբեկչական կազմակերպություն [[ԱՄՆ]]-ի, [[Կանադա]]յի, [[Եվրոպական Միություն|ԵՄ]]-ի, [[Իսրայել]]ի և [[Ճապոնիա]]յի կողմից։
Համասը ճանաչվել է իբրև ահաբեկչական կազմակերպություն [[ԱՄՆ]]-ի, [[Կանադա]]յի, [[Եվրոպական Միություն|ԵՄ]]-ի, [[Իսրայել]]ի և [[Ճապոնիա]]յի կողմից։


== Նոտագրություն ==
== Նոտագրություն ==

11:19, 23 Օգոստոսի 2013-ի տարբերակ

Կաղապար:Տեղեկաքարտ քաղաքական կուսակցություն Համաս (՝ حركة حماس; կամ ամբողջական անվանումով Հարաքաթ ալ-Մուկավամա ալ-Իսլամիյան (արաբերեն՝ حركة المقاومة الاسلامية), որը արաբերենից թարգմանաբար նշանակում է «Իսլամական դիմադրության շարժում»[1], պաղեստինյան իսլամիստ կուսակցություն է, որը այժմ կառավարում է Գազայի տարածքը։

Համասը հիմնվել է 1987թ. դեկտեմբերի 14-ին` Առաջին Ինթիֆադայի[2] տարիներին, Պաղեստինի Գազա քաղաքում երկու խմբավորումների` «Մուսուլման եղբայրների»[3] պաղեստինյան թևի և «Պաղեստինի Իսլամական Ջիհադի»[4] հիմքի վրա (պաշտոնապես գրանցված` որպես մշակութային-լուսավորչական և բարեգործական կազմակերպություններ) Աբդել Ազիզ առ-Ռանտիսսիյի և շեյխ Ահմեդ Յասինի[5] կողմից, ով հռչակել էր, որ ցանկացած հրեայի կարելի է համարել ռազմական օկուպանտ և իրենց պարտականությունն և ստրատեգիական նպատակն է ազատագրել Պաղեստինը վերգրավելով Իսրայելը ամբողջությամբ և հաստատել պաղեստինյան իսլամական պետություն ծովից մինչև Հորդանան: Ինչպես հայտարարել էր շեյխ Յասինը, հրեական գերիշխանության ազատագրումից հետո Պաղեստինը կդառնա արաբական և մուսուլմանական աշխարհի կենտրոնը։

Ինքնասպանների միջոցով ահաբեկչական ակտերից և ռմբակոծումներից բացի (հրեա զինվորների և քաղաքացիների վրա) Համասը նաև վարում է ընդարձակ հասարակական ծրագիրներ և դրանով մեծ ժողովրդավարություն է ստացել Պաղեստինում` կառուցելով հիվանդանոցներ, ուսումնական հաստատություններ, գրադարաններ և այլն :[6] Արևմտյան ափում և Գազայում։[7] Համասի քաղաքական թևը շահել է բազմաթիվ ընտրություններ Գազայում, Քալքիլյայում և Նաբլուսում: 2006 թվականի հունվարին, Համասը շահել է Պաղեստինյան խորհրդարանական ընտրությունները, ստանալով 76 աթոռ 132-ի վրա, իսկ նախորդ իշխող կուսակցությունը Ֆաթահն՝ 43 աթոռ։ Համասի հաղթանակից իվեր, կոնֆլիկտ ծագել է Համասի և Ֆաթահի միջև։ 2007 թվականի հունիսին Գազայի մարտից հետո, ուր Համասը զենքի ուժով գրավել է Գազան, Ֆաթահն դուրս մղել է ընտրված Համասի պաշտոնյաներին Պաղեստինյան Ազգային Իշխանությունից` Արևմտյան ափում, փոխարինելով այլ անդամներով։ Այս գործողությունը դիտարկվել է պաղեստինցի և այլ մտավորականների կողմից իբրև հակաօրինական։[8][9] 2007 թվականի հունիսի 18-ին, Պաղեստինյան նախագահ և Ֆաթահի անդամ Մահմուդ Աբաս օրենքից դուրս հայտարարել է Համասը հրամանագրով։[10]

Համասը ճանաչվել է իբրև ահաբեկչական կազմակերպություն ԱՄՆ-ի, Կանադայի, ԵՄ-ի, Իսրայելի և Ճապոնիայի կողմից։

Նոտագրություն

  1. Համաս բարը նշանակում է «զորություն և քաջություն» ըստ իր կանոնադրության MidEast web-ի վրա "MidEast Web Historical Documents: The Covenant of the Islamic Resistance Movement (Hamas)". Copyright 1999–2002. MidEast Web։
  2. انتفاضة (արաբ. – ընդվզում, ժողովրդական աբստամբություն) Ներկայում այդ բառի տակ հասկացվում է պաղեստինյան ժողովրդի պայքարն Իսրայել պետության դեմ։ Ինթիֆադան վերջին երեք տասնամյակում համարվել է իսրայլապաղեստինյան հակամարտության նշանակալի ասպեկտներից մեկը, սկսել է 1987թվականից: Բացի պաղեստինյան իրադարձություններից վերոնշյալ տերմինով են անվանվել նաև զանգվածային ելույթները Բահրեյնում, Սաուդյան Արաբիայում, Իրաքում և Արևմտյան Սահարայում:
  3. Մուսուլման եղբայրների միավորում - (արաբ. جماعة الاخوان المسلمين)` իսլամական կազմակերպություն` ստեղծված Եգիպտոսում 20-րդ դարի 20-ական թվականներին Հասան ալ-Բաննայի կողմից: Ներկայումս «Մուսուլման եղբայրները» կազմում են բազմաճյուղ միջազգային կազմակերպություն, որ գործում է մեծամասամբ մուսուլմանական երկրներում։
  4. Իսլամական Ջիհադ շարժումը Պաղեստինում ‎(արաբ. – حركة الجهاد الإسلامي في فلسطين) հիմնադրվել է 1970-ականերին Ֆաթիհ Շաքաքի և Աբդ ալ-Ազիզ Ավադի կողմից Գազայում` որպես եգիպտական «Իսլամական Ջիհադի» առանձին թև։
  5. Շեյխ Ահմեդ Յասին (الشيخ أحمد ياسين), Համաս պաղեստինյան շարժման համահիմնադիր և հոգևոր առաջնորդ։
  6. "Palestinian election raises varying opinions within U". The Minnesota Daily.2006 թվականի հունվարի 31-ին,
  7. Համաս - Խորհուրդ արտաքին հարաբերությունների վրա։
  8. Carter: Stop favoring Fatah over Hamas The Jerusalem Post հունիսի 19, 2007
  9. Exposing the bitter truth of Gaza carnage The Age հունիսի 23, 2007
  10. CNN - Abbas outlaws Hamas militia forces

Կաղապար:Link FA