«Կենսաբանական դասակարգում»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ clean up, replaced: → , ը: → ը։ (3), ն: → ն։ (2), ջ: → ջ։, ր: → ր։ (2), ): → )։ (2) oգտվելով ԱՎԲ |
|||
Տող 1. | Տող 1. | ||
Կենդանի օրգանիզմները դասակարման մի քանի տարբերակներ |
Կենդանի օրգանիզմները դասակարման մի քանի տարբերակներ կան։ [[Կարլ Վյոզե]]ն 1990թ.-ին կենդանի օրգանիզմներին բաժանեց 3 '''կայսրությունների'''՝ |
||
* [[Նախակենդանի]]ներ (Archaea) |
* [[Նախակենդանի]]ներ (Archaea) |
||
* [[Էուբակտերիա]]ներ (Eubacteria) |
* [[Էուբակտերիա]]ներ (Eubacteria) |
||
* [[Կորիզավոր]]ներ (Eukaryota) '''(Անհրաժեշտ է ավելացնել, որ կան նաև անբջիջ օրգանիզմներ, ինչպիսիք են հարուցիչները, դրանք որոշ դեպքերում դիտարկվում են իբրև առանձին կայսրություն)''' |
* [[Կորիզավոր]]ներ (Eukaryota) '''(Անհրաժեշտ է ավելացնել, որ կան նաև անբջիջ օրգանիզմներ, ինչպիսիք են հարուցիչները, դրանք որոշ դեպքերում դիտարկվում են իբրև առանձին կայսրություն)''' |
||
Այս բաժանման հիմնական տարբերությունը նախորդներից այն էր, որ բակտերիաները բաժանվեցին 2 խմբի՝ նախակենդանիներ ու |
Այս բաժանման հիմնական տարբերությունը նախորդներից այն էր, որ բակտերիաները բաժանվեցին 2 խմբի՝ նախակենդանիներ ու կորիզավորներ։ |
||
[[Պատկեր:Phylogenetic tree.ru.svg|thumb|300px|Այս պատկերում ցույց է տրված կենդանական աշխարհի դասակարգումն ըստ 3 կայսրությունների]] |
[[Պատկեր:Phylogenetic tree.ru.svg|thumb|300px|Այս պատկերում ցույց է տրված կենդանական աշխարհի դասակարգումն ըստ 3 կայսրությունների]] |
||
Դասակարգման այլընտրանքային տարբերակներից մեկի դեպքում կենդանի օրգանիզմները բաժանվում են 2 կայսրության՝ կորիզավորներ (Eukaryota) և [[նախակորիզավոր]]ներ (Prokaryota) |
Դասակարգման այլընտրանքային տարբերակներից մեկի դեպքում կենդանի օրգանիզմները բաժանվում են 2 կայսրության՝ կորիզավորներ (Eukaryota) և [[նախակորիզավոր]]ներ (Prokaryota)։ Վերջինիս մեջ են միավորվում բոլոր բակտերիաները։ Մեկ այլ դասակարգման ժամանակ առանձնացվում են 5 թագավորություններ. [[նախակորիզավոր]]ներ, [[միաբջիջ]]ներ կամ պրոտիստներ (Protista), [[սունկ|սնկեր]] (Fungi), [[բույս]]եր (Plantae) և [[կենդանի]]ներ (Animalia)։ |
||
2004թ.-ին '''Կավալյե Սմիթի''' կողմից առաջարկվել է հետևյալ դասակարգումը. |
2004թ.-ին '''Կավալյե Սմիթի''' կողմից առաջարկվել է հետևյալ դասակարգումը. |
||
Տող 35. | Տող 35. | ||
[[Պատկեր:Animal diversity October 2007.jpg|thumb|300px]] |
[[Պատկեր:Animal diversity October 2007.jpg|thumb|300px]] |
||
Կենդանիների դասակարգման տարբեր մոտեցումներ |
Կենդանիների դասակարգման տարբեր մոտեցումներ կան։Դրանցից մեկի համաձայն այն հետևյալ տեսքը ունի. |
||
* Իսկական բազմաբջիջների կամ էումետազոյների '''ենթաթագավորություն''' (Eumetazoa) |
* Իսկական բազմաբջիջների կամ էումետազոյների '''ենթաթագավորություն''' (Eumetazoa) |
||
** Աղեխորշավորներ (Coelenterata) կամ Ճառագայթային համաչափներ (Radiata) '''բաժին''' |
** Աղեխորշավորներ (Coelenterata) կամ Ճառագայթային համաչափներ (Radiata) '''բաժին''' |
||
Տող 63. | Տող 63. | ||
**** Tardigrada |
**** Tardigrada |
||
**** Օնիխոֆորներ (Onichophora) |
**** Օնիխոֆորներ (Onichophora) |
||
**** Հոդվածոտանիներ (Arthropoda), |
**** Հոդվածոտանիներ (Arthropoda), սարդակերպեր, խեցգետնակերպեր, միջատներ և այլն |
||
**** Ֆորոնիդներ (Phoronida) |
**** Ֆորոնիդներ (Phoronida) |
||
**** Bryozoa (Ectoprocta) |
**** Bryozoa (Ectoprocta) |
||
Տող 98. | Տող 98. | ||
**** Սագոյենինմաններ կամ ցիկադայիններ (Cycadophyta) բաժին |
**** Սագոյենինմաններ կամ ցիկադայիններ (Cycadophyta) բաժին |
||
Դասակարգման այլ տարբերակներ կան, որոնց համաձայն անոթավոր բույսերը դիտարկվում են, որպես ենթաթագավորություն, իսկ վերջին 4 բաժինները միավորվում են մերկասերմների վերնաբաժնի մեջ, այդ պարագայում մերկասերմների բաժինը կթարգմավի որպես փշատերև |
Դասակարգման այլ տարբերակներ կան, որոնց համաձայն անոթավոր բույսերը դիտարկվում են, որպես ենթաթագավորություն, իսկ վերջին 4 բաժինները միավորվում են մերկասերմների վերնաբաժնի մեջ, այդ պարագայում մերկասերմների բաժինը կթարգմավի որպես փշատերև բույսեր։ Դասակարգման մեջ նշված չեն բրածո բույսերի խմբերը։ |
||
== Սնկերի թագավորություն == |
== Սնկերի թագավորություն == |
||
[[Պատկեր:Fungi collage.jpg|thumb|300px]] |
[[Պատկեր:Fungi collage.jpg|thumb|300px]] |
||
Սնկերի թագավարությունը պաշտոնապես ճանաչվեց 1970-ական թվականներին, թեև Է. Ֆրիսը դեռևս 1831 թ.-ին էր առաջարկել սնկերը առանձնացնել առանձին թագավորության մեջ, իսկ Կարլ Լիննեյը ընդհակառակը սնկերը դիտարկում էր բույսերի թագավորության |
Սնկերի թագավարությունը պաշտոնապես ճանաչվեց 1970-ական թվականներին, թեև Է. Ֆրիսը դեռևս 1831 թ.-ին էր առաջարկել սնկերը առանձնացնել առանձին թագավորության մեջ, իսկ Կարլ Լիննեյը ընդհակառակը սնկերը դիտարկում էր բույսերի թագավորության մեջ։ |
||
2007-2010թ.-ի դասակարգումների ընդհանրական պատկերը հետևյալն է. |
2007-2010թ.-ի դասակարգումների ընդհանրական պատկերը հետևյալն է. |
||
Տող 121. | Տող 121. | ||
**** Zoopagomycotina (unranked) |
**** Zoopagomycotina (unranked) |
||
Այս դասակարգման մեջ ''բաժին'' տերմինի փոխարեն կարելի է օգտագործել նաև ''տիպ'' |
Այս դասակարգման մեջ ''բաժին'' տերմինի փոխարեն կարելի է օգտագործել նաև ''տիպ'' տերմինը։ |
||
== Արտաքին հղումներ == |
== Արտաքին հղումներ == |
||
Տող 133. | Տող 133. | ||
<!--Other languages--> |
<!--Other languages--> |
||
[[ba:Биологик систематика]] |
[[ba:Биологик систематика]] |
||
[[be:Біялагічная сістэматыка]] |
[[be:Біялагічная сістэматыка]] |
09:39, 23 Օգոստոսի 2013-ի տարբերակ
Կենդանի օրգանիզմները դասակարման մի քանի տարբերակներ կան։ Կարլ Վյոզեն 1990թ.-ին կենդանի օրգանիզմներին բաժանեց 3 կայսրությունների՝
- Նախակենդանիներ (Archaea)
- Էուբակտերիաներ (Eubacteria)
- Կորիզավորներ (Eukaryota) (Անհրաժեշտ է ավելացնել, որ կան նաև անբջիջ օրգանիզմներ, ինչպիսիք են հարուցիչները, դրանք որոշ դեպքերում դիտարկվում են իբրև առանձին կայսրություն)
Այս բաժանման հիմնական տարբերությունը նախորդներից այն էր, որ բակտերիաները բաժանվեցին 2 խմբի՝ նախակենդանիներ ու կորիզավորներ։
Դասակարգման այլընտրանքային տարբերակներից մեկի դեպքում կենդանի օրգանիզմները բաժանվում են 2 կայսրության՝ կորիզավորներ (Eukaryota) և նախակորիզավորներ (Prokaryota)։ Վերջինիս մեջ են միավորվում բոլոր բակտերիաները։ Մեկ այլ դասակարգման ժամանակ առանձնացվում են 5 թագավորություններ. նախակորիզավորներ, միաբջիջներ կամ պրոտիստներ (Protista), սնկեր (Fungi), բույսեր (Plantae) և կենդանիներ (Animalia)։
2004թ.-ին Կավալյե Սմիթի կողմից առաջարկվել է հետևյալ դասակարգումը.
- Նախակորիզավորների կայսրություն
- Բակտերիաների թագավորություն
- Negibacteria ենթաթագավորություն
- Unibacteria ենթաթագավորություն
- Բակտերիաների թագավորություն
- Կորիզավորների կայսրություն
- Միաբջիջների թագավորություն
- Կենդանիների թագավորություն
- Սնկերի թագավորություն
- Բույսերի թագավորություն
- Քրոմիստների թագավորություն
Էուկարիոտների մեջ են մտնում (այլ դասակարգման համաձայն).
- Կենդանիների թագավորություն (Kingdom Animalia)
- Բույսերի թագավորություն (Kingdom Plantae կամ Archaeplastida )
- Սնկերի թագավորություն (Kingdom Fungi)
- Ցածրակարգ միաբջիջների թագավորություն (Kingdom Protista (Protoctista))
2007 թ.-ին Օսլոյի համալսարանի գիտնականների հետազոտությունների հիման վրա առաջարկվեց կորիզավորների ոչ աստիճանակարգային հետևյալ բաժանումը.
- բույսեր - բույսեր, կանաչ և կարմիր ջրիմուռներ
- Opisthokonts - արմատոտանիներ (ամեոբաներ), սնկեր և կենդանիներ
- Excavates - նախկինում միաբջիջների բաժին, ներառում է ազատ ապրող և մակաբույծային ձևերը,
- SAR - Stramenophiles, Alveolates и Rhizaria
Կենդանիների թագավորություն
Կենդանիների դասակարգման տարբեր մոտեցումներ կան։Դրանցից մեկի համաձայն այն հետևյալ տեսքը ունի.
- Իսկական բազմաբջիջների կամ էումետազոյների ենթաթագավորություն (Eumetazoa)
- Աղեխորշավորներ (Coelenterata) կամ Ճառագայթային համաչափներ (Radiata) բաժին
- Կատարավորներ (Ctenophora) unranked
- հիդրաներ Cnidaria
- Երկկողմ համաչափների (Bilateria) բաժին
- Առաջնաբերանայիններ (Protostomia)
- Acoelomorpha տիպ
- Օրտոնեկտիդներ (Orthonectida)
- Դիցիեմիդներ (Dicyemida կամ Rhombozoa)
- Տափակ որդեր (Plathelmintes)
- Նեմերտիններ (Nemertina կամ Nemertini)
- Փորաթարթիչավոր որդեր կամ գաստրոտրիխներ (Gastrotricha)
- Գնատոստոմուլիդներ (Gnathostomulida)
- Micrognathozoa
- Անվակիրներ (Rotatoria կամ Rotifera)
- Գլանաճիճուներ կամ կարթաճիճուներ կամ ականտոցեֆալներ (Acanthocephala)
- Գլխակնճիթավորներ (Cephalorhyncha)
- Entoprocta
- Կլոր որդեր (Nematoda)
- Թելորդներ (Gordiacea կամ Nematomorpha)
- Ցիկլիոֆորներ (Cycliophora)
- Փափկամարմիններ, կակղամորթներ կամ մոլյուսկներ (Mollusca)
- Սիպունկուլիդներ (Sipunculida)
- Օղակավոր որդեր (Annelida)
- Էխիուրիդներ (Echiura)
- Tardigrada
- Օնիխոֆորներ (Onichophora)
- Հոդվածոտանիներ (Arthropoda), սարդակերպեր, խեցգետնակերպեր, միջատներ և այլն
- Ֆորոնիդներ (Phoronida)
- Bryozoa (Ectoprocta)
- Ուսոտանիներ (Brachiopoda)
- Երկրորդաբերանայիններ (Deuterostomia)
- Փշամորթներ (Echinodermata)
- Խոզանածնոտավորներ կամ շոշափուկածնոտավորներ (Chaetognatha)
- Կիսաքորդավորներ (Hemichordata)
- Քորդավորներ (Chordata)
- Առաջնաբերանայիններ (Protostomia)
- Աղեխորշավորներ (Coelenterata) կամ Ճառագայթային համաչափներ (Radiata) բաժին
- Պրոմետազոյների ենթաթագավորություն (Prometazoa)
- Սպունգանմաններ (Spongia կամ Porifera)
- Թերթավորներ (Placozoa կամ Mesenchymia)
Բույսերի թագավորություն
- Կանաչ ջրիմուռների ենթաթագավորություն (Green algae)
- Կանաչ ջրիմուռների բաժին (Chlorophyta)
- Charophyta բաժին
- Ցամաքային բույսերի կամ բարձրագույն բույսերի ենթաթագավորություն ((Land plants (embryophytes))
- Մամռանմաններ ((Non-vascular land plants (bryophytes)) unranked
- Լերդամամուռների բաժին (Marchantiophyta)
- Անտոցերոտային մամուռներ (Anthocerotophyta) բաժին
- Իսկական ջրիմուռներ (Bryophyta) բաժին
- Անոթավոր բույսեր ((Vascular plants (tracheophytes)) unranked
- Գետնամուշկեր կամ գետնամուշկանմանների (Lycopodiophyta) բաժին
- Պտերանմաներ (Pteridophyta) բաժին
- Ձիաձետեր կամ ձիաձետանմաններ (Equisetopsida) բաժին
- Սերմավոր բույսերի վերնաբաժին (Spermatophyta)
- Ծածկասերմեր կամ ծաղկավոր բույսեր (Magnoliophyta) բաժին
- Մերկասերմեր (Pinophyta) բաժին
- Գինգոնմաններ (Ginkgophyta) բաժին
- Գնետոնմաններ (Gnetophyta) բաժին
- Սագոյենինմաններ կամ ցիկադայիններ (Cycadophyta) բաժին
- Մամռանմաններ ((Non-vascular land plants (bryophytes)) unranked
Դասակարգման այլ տարբերակներ կան, որոնց համաձայն անոթավոր բույսերը դիտարկվում են, որպես ենթաթագավորություն, իսկ վերջին 4 բաժինները միավորվում են մերկասերմների վերնաբաժնի մեջ, այդ պարագայում մերկասերմների բաժինը կթարգմավի որպես փշատերև բույսեր։ Դասակարգման մեջ նշված չեն բրածո բույսերի խմբերը։
Սնկերի թագավորություն
Սնկերի թագավարությունը պաշտոնապես ճանաչվեց 1970-ական թվականներին, թեև Է. Ֆրիսը դեռևս 1831 թ.-ին էր առաջարկել սնկերը առանձնացնել առանձին թագավորության մեջ, իսկ Կարլ Լիննեյը ընդհակառակը սնկերը դիտարկում էր բույսերի թագավորության մեջ։
2007-2010թ.-ի դասակարգումների ընդհանրական պատկերը հետևյալն է.
- Սնկերի թագավորություն (Fungi kingdom)
- Միկրոսպորիդների (Microsporidia) բաժին
- Խիտրիդիոմիցետներ (Chytridiomycota) բաժին
- Բլաստոկլադիոմիցետներ (Blastocladiomycota) բաժին
- Գլոմերոմիցետներ (Glomeromycota) բաժին
- Նեոկալլիմաստիգոմիցետներ (Neocallimastigomycota) բաժին
- Զիգոմիցետներ Zygomycota բաժին
- Բարձրագույն սնկերի (Dikarya) ենթաթագավորություն
- Ասկոմիցետներ կամ պարկավոր սնկեր (Ascomycota) բաժին
- Բազիդիոմիցետներ (Basidiomycota) բաժին
- Entomophthoromycotina (unranked) ենթաբաժին
- Kickxellomycotina (unranked)
- Mucoromycotina (unranked)
- Zoopagomycotina (unranked)
Այս դասակարգման մեջ բաժին տերմինի փոխարեն կարելի է օգտագործել նաև տիպ տերմինը։