«Սպարտա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

07:54, 23 Օգոստոսի 2013-ի տարբերակ

Սպարտա (հին հունարեն՝ Σπάρτη, լատին․՝ Sparta), կամ Լակեդեմոն (հին հունարեն՝ Λακεδαίμων, լատին․՝ Lacedaemon), սկզբում հին քաղաք–պետություն Պելոպոնեսում Եվրոտաս գետի հովտում։ Որպես պաշտոնական անվանում հիմնականում օգտագործվել է Լակեդեմոն անվանումը։

Անվան ստուգաբանումը

Սպարտա Քաղաք Հին Հունաստանում, Պելոպոնես թերակղզում։ Սպարտա անվան ստուգաբանությունը տրվում է երկու կերպ։ Առաջինը կապվում է քաղաքի հիմնադիր Սպարտոնի անվան հետ, մոտ 1880 թվականին, մեր թվարկությունից առաջ։ Մյուս ստուգաբանությամբ` առաջցել է Սպարտայի անունից, որը Լակեդեմոնի կինն էր։^[1]

Պելոպոնեսյան միություն

Մ. թ. ա. 6-րդ դարի վերջին Սպարտա պետությունը հիմնել է Պելոպոնեսյան միությունը, որը դարձել է Հունաստանի գերիշխող ուժը։

Պելոպոնեսյան և Աթենական միությունների միջև տևական պայքարը դադարել է մ. թ. ա. 445 թվականին կնքված 30-ամյա հաշտությամբ։ Մ. թ. ա. 444 –429 թվականներին անընդմեջ Աթենքի առաջին ստրատեգոս է ընտրվել Պերիկլեսը, որի կառավարման տարիներն աթենական դեմոկրատիայի ծաղկման ժամանակաշրջանն է։ Մ. թ. ա. 431 թվականին Աթենական և Պելոպոնեսյան միությունների միջև վերսկսվել է պատերազմը, որն ավարտվել է մ. թ. ա. 404 թվականին՝ Աթենքի պարտությամբ։

Սպարտայի գերիշխանությունից հունական պոլիսների ազատվելու ձգտումը հանգեցրել է Կորնթոսյան պատերազմին (մ. թ. ա. 395 –387)։ Պատերազմից հետո Սպարտան առժամանակ պահպանել է իր ազդեցությունը Հունաստանում, սակայն մ. թ. ա. 379 թվականից, երբ Թեբեից վտարվել է Սպարտայի կայազորը, Թեբեն Պելոպիդասի և Էպամինոնդասի ժամանակ ռազմական հաջող գործողություններ է ձեռնարկել Սպարտայի դեմ և ժամանակավորապես դարձել է Հունաստանի առաջատարը։ Պելոպոնեսյան միությունը քայքայվել է։

Սպարտան արվեստում

Գրականություն

Վեպեր

Ասիմակոպուլոս, Կոստաս. «Սպանություն Սպարտայում», «Արքան և Արձանը», «Ալթանան Պարգիից»; Վեպեր
Յերբի, Ֆրենկ. «Հեռացում Սպարտայից»

Քնարերգություն

Կավաֆիս, Կոնստանոս. Լիրիկա

Կինեմատոգրաֆ

300 սպարտացիները (ֆիլմ, 1962) (1962 թ. ֆիլմ)
Սպարտայի գլադիատորները (1964 թ. ֆիլմ)
Տրոյա (ֆիլմ) (2004 թ. ֆիլմ])
300 սպարտացիները (ֆիլմ, 2006) (2006 թ. ֆիլմ)

Համակարգչային խաղեր

«God of War» - խաղի գլխավոր հերոսը սպարտացի հրմանատար է
«Rome: Total War» - Սպարտան հանդես է գալիս որպես հունական պետության մայրաքաղաք
«300: March to Glory»
«Ատլանտիկա օնլայն» - վարձկաններից մեկը սպարտացի է
«Ancient wars - Sparta» - սպարտացիների համար առանձին գործողություն
«Halo» սերիայի խաղերում - սպարտացիները էլիտային զինվորներ են, ովքեր պաշտպանում են մարդկությանը այլմոլորակայիններից
«Լեգեոն 3. Սպարտացիներ»

Ծանոթագրություններ

↑ Աշխարհագրական և պատմական անձնանունների բառարան

Սա անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։
Այս նշումը հարկավոր է փոխարինել համապատասխան թեմատիկ նշումով։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատված վերցված է «Դպրոցական մեծ հանրագիտարանից», որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link GA Կաղապար:Link GA

[1] Աշխարհագրական և պատմական անձնանունների բառարան

[1]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-'''Սպարտա''' ({{lang-grc| Σπάρτη}}, {{lang-la|Sparta}}), կամ  '''Լակեդեմոն''' ({{lang-grc|Λακεδαίμων}}, {{lang-la|Lacedaemon}}), սկզբում հին քաղաք–պետություն [[Պելոպոնես]]ում Եվրոտաս գետի հովտում։ Որպես պաշտոնական անվանում հիմնականում օգտագործվել է Լակեդեմոն անվանումը։
+'''Սպարտա''' ({{lang-grc| Σπάρτη}}, {{lang-la|Sparta}}), կամ '''Լակեդեմոն''' ({{lang-grc|Λακεδαίμων}}, {{lang-la|Lacedaemon}}), սկզբում հին քաղաք–պետություն [[Պելոպոնես]]ում Եվրոտաս գետի հովտում։ Որպես պաշտոնական անվանում հիմնականում օգտագործվել է Լակեդեմոն անվանումը։
 == Անվան ստուգաբանումը ==
-Սպարտա Քաղաք Հին Հունաստանում, Պելոպոնես թերակղզում։  Սպարտա անվան ստուգաբանությունը տրվում է երկու կերպ։  Առաջինը կապվում է քաղաքի հիմնադիր Սպարտոնի անվան հետ, մոտ 1880 թվականին, մեր թվարկությունից առաջ։  Մյուս ստուգաբանությամբ` առաջցել է Սպարտայի անունից, որը Լակեդեմոնի կինն էր։<ref>[http://www.slideshare.net/mskh/bararan3-s-v#btnNext Աշխարհագրական և պատմական անձնանունների բառարան]</ref>
+Սպարտա Քաղաք Հին Հունաստանում, Պելոպոնես թերակղզում։ Սպարտա անվան ստուգաբանությունը տրվում է երկու կերպ։ Առաջինը կապվում է քաղաքի հիմնադիր Սպարտոնի անվան հետ, մոտ 1880 թվականին, մեր թվարկությունից առաջ։ Մյուս ստուգաբանությամբ` առաջցել է Սպարտայի անունից, որը Լակեդեմոնի կինն էր։<ref>[http://www.slideshare.net/mskh/bararan3-s-v#btnNext Աշխարհագրական և պատմական անձնանունների բառարան]</ref>
 == Պելոպոնեսյան միություն ==
 [[Մ. թ. ա. 6-րդ դար]]ի վերջին Սպարտա պետությունը հիմնել է [[Պելոպոնեսյան միություն]]ը, որը դարձել է [[Հին Հունաստան|Հունաստան]]ի գերիշխող ուժը։
-Պելոպոնեսյան և Աթենական միությունների միջև տևական պայքարը դադարել է [[մ. թ. ա. 445]] թվականին կնքված 30-ամյա հաշտությամբ։  [[Մ. թ. ա. 444]]–[[Մ. թ. ա. 429|429]] թվականներին անընդմեջ [[Աթենք]]ի առաջին ստրատեգոս է ընտրվել [[Պերիկլես]]ը, որի կառավարման տարիներն աթենական դեմոկրատիայի ծաղկման ժամանակաշրջանն է։  [[Մ. թ. ա. 431]] թվականին Աթենական և Պելոպոնեսյան միությունների միջև վերսկսվել է պատերազմը, որն ավարտվել է [[մ. թ. ա. 404]] թվականին՝ Աթենքի պարտությամբ։
+Պելոպոնեսյան և Աթենական միությունների միջև տևական պայքարը դադարել է [[մ. թ. ա. 445]] թվականին կնքված 30-ամյա հաշտությամբ։ [[Մ. թ. ա. 444]]–[[Մ. թ. ա. 429|429]] թվականներին անընդմեջ [[Աթենք]]ի առաջին ստրատեգոս է ընտրվել [[Պերիկլես]]ը, որի կառավարման տարիներն աթենական դեմոկրատիայի ծաղկման ժամանակաշրջանն է։ [[Մ. թ. ա. 431]] թվականին Աթենական և Պելոպոնեսյան միությունների միջև վերսկսվել է պատերազմը, որն ավարտվել է [[մ. թ. ա. 404]] թվականին՝ Աթենքի պարտությամբ։
-Սպարտայի գերիշխանությունից հունական պոլիսների ազատվելու ձգտումը հանգեցրել է [[Կորնթոսյան պատերազմ]]ին ([[մ. թ. ա. 395]]–[[Մ. թ. ա. 387|387]])։ Պատերազմից հետո Սպարտան առժամանակ պահպանել է իր ազդեցությունը Հունաստանում, սակայն [[մ. թ. ա. 379]] թվականից, երբ [[Թեբե]]ից վտարվել է Սպարտայի կայազորը, Թեբեն [[Պելոպիդաս]]ի և [[Էպամինոնդաս]]ի ժամանակ ռազմական հաջող գործողություններ է ձեռնարկել Սպարտայի դեմ և ժամանակավորապես դարձել է Հունաստանի առաջատարը։  Պելոպոնեսյան միությունը քայքայվել է։
+Սպարտայի գերիշխանությունից հունական պոլիսների ազատվելու ձգտումը հանգեցրել է [[Կորնթոսյան պատերազմ]]ին ([[մ. թ. ա. 395]]–[[Մ. թ. ա. 387|387]])։ Պատերազմից հետո Սպարտան առժամանակ պահպանել է իր ազդեցությունը Հունաստանում, սակայն [[մ. թ. ա. 379]] թվականից, երբ [[Թեբե]]ից վտարվել է Սպարտայի կայազորը, Թեբեն [[Պելոպիդաս]]ի և [[Էպամինոնդաս]]ի ժամանակ ռազմական հաջող գործողություններ է ձեռնարկել Սպարտայի դեմ և ժամանակավորապես դարձել է Հունաստանի առաջատարը։ Պելոպոնեսյան միությունը քայքայվել է։
 == Սպարտան արվեստում ==