«Նկարելուկ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

15:33, 21 Օգոստոսի 2013-ի տարբերակ

Նկարելուկներ, նկարների, նշանների, տառերի, նրանց փոխադարձ դասավորության և պատկերային այլ հնարքների համակցության միջոցով ծածկագրված բառեր կամ արտահայտություններ, որոնք ենթակա են վերծանման։ Օտար բառով սա հայտնի է ռեբուս անվամբ (ռեբուս բառը տարածում է ստացել լատիներեն non verbis, sed rebus արտահայտությունից, որը նշանակում է ոչ թե բառերով, այլ իրերով)։ Ոչ հայերեն բառի փոխարեն ստեղծվել է նկարելուկ բառը (նկար + հանելուկ)։^[1]

Պատմություն

Վերը բերված բացատրության համաձայն, նկարելուկներ կամ նկարելուկի «նախահայրեր» կարող են համարել նաև հնագույն ժողովուրդների, այդ թվում՝ հայերի ժայռապատկերները, սեպագիր արձանագրությունները, գաղափարագրերը, մեհենագրերը (հիերոգլիֆները), տապանագրերն ու որմնագրերը։ Իսկ առաջին նկարելուկները ծնվել են Ֆրանսիայում XV դարում։ Սկզբնապես Պիկարդիայում (պատմական մարզ Ֆրանսիայի հյուսիսում) ռեբուս էին անվանում ամենամյա դիմակահանդեսների այն հատուկ ելույթները, որոնք պատկերում էին տեղական կենցաղի սրամիտ տեսարաններ և կոչվում էին «օրվա նորություններ» (լատիներեն՝ De rebus, quae geruntur, բառացիորեն՝ կատարվող գործերի մասին)։ Ռեբուսներ էին պատկերվում նաև ասպետների վահաններին, ազնվականների զինանշաններին, մեդալներին, պանդոկների և արհեստանոցների ցուցանակներին, առևտրական տների անվանումներում, զանազան գրքերում, սպասքի առարկաների, հովհարների, քաղցրեղենի ու ծխախոտի տուփերի և, անգամ, տապանաքարերի վրա։ Միայն հետագայում ռեբուս բառն ստացավ այն նշանակությունը, որով կիրառվում է ներկայումս։ Նկարելուկի առաջին ժողովածուն լույս է տեսել Ֆրանսիայում 1582 թ. (կազմող՝ Է. Տաբուրո)։

Ռուսերեն լեզվով առաջին նկարելուկը տպագրվել է 1845 թ. պետերբուրգյան «Սովրեմեննիկ» ամսագրում։ Հայերեն լեզվով նկարելուկի սկզբնավորման և տարածման մասին հայտնի տվյալներ չկան։ Նույնիսկ «Հայկական սովետական հանրագիտարանում» (ՀՍՀ) և 4-հատորյա «Ինչ է: Ով է» մանկական հանրագիտարանում նկարելուկի վերաբերյալ ընդհանրապես հիշատակություններ չկան։ Հայտնի են 1960-70 թթ. հրատարակված ժամանցային բնույթի մի քանի ժողովածուներ. Վարդան Պետրոսյանի գիրքը («Հաճելի զբաղմունք», «Հայաստան», Երևան, 1969), որտեղ հիմնականում պարզ պատկերային նկարելուկներ են, և Գևորգ Գասպարյանի գիրքը («Հետաքրքիր ժամանց», «Հայաստան», Երևան, 1975), որտեղ նկարելուկի լուծման համառոտ բացատրության հետ կան նաև նկարելուկների օրինակներ։ Պարբերական հանդեսներից նկարելուկներ տպագրվում էին «Պիոներ կանչ» (այժմ՝ «Կանչ») թերթում։

Նկարելուկը զարգացում ապրեց, երբ սկսեց լույս տեսնել «9-րդ Հրաշալիք» շաբաթաթերթը (առաջին համարը՝ 1994 թ.)։ Հրանտ Վարդանյանի և Վաչագան Սարգսյանի առաջարկով շրջանառության մեջ դրվեց հայերեն «նկարելուկ» բառը, որը դիմացավ տարիների փորձությանը և այժմ լայնորեն օգտագործվում է։ Իր գոյության ընթացքում թերթը կիրառել է նկարելուկներ կազմելու բազմաբնույթ եղանակներ ու հնարքներ։ Թերթում ստեղծված ավանդույթների հիման վրա գրվեց Վաչագան Սարգսյանի և Հրանտ Վարդանյանի «Նկարելուկները հայերենում» գիրքը։^[1]

Նկարելուկի տեսակները

Պատկերային նկարելուկներ

Սրանք ամենապարզունակ նկարելուկներն են։ Կազմվում են այն դեպքում, երբ տվյալ բառը հնարավոր է մասնատել այնպիսի բաղադրիչների, որոնցից յուրաքանչյուրը կարող է պատկերվել որևէ նկարի տեսքով։ Օրինակ, ՍՈԽԱԿ բառը նկարելուկի միջոցով ներկայացված է նկարելուկ 1-ում, ԶԱՆԳԱԿ բառը՝ նկարելուկ 2-ում։

Նկարելուկ 1
Նկարելուկ 2

Տառապատկերային նկարելուկներ

Նկարելուկների այս տիպը կազմելու հիմքում հայոց լեզվի ընձեռած հնարավորություններն են, տեսանելի և անտես կապերն ու շաղկապները, տառանուններն ու հոլովական վերջավորությունները, հոգնակերտ ու ժխտական մասնիկները և այլն։ Նկարելուկը կազմող նկարները, տառերը, պատկերները, նշանները կոչվում են նկարելուկի բաղադրիչներ։ Նկարելուկով կարելի է արտահայտել ցանկացած բառ, միտք, տեքստ։ Բնական է, որ ձեռնտու է ծածկագրել ոչ թե յուրաքանչյուր տառը, այլ միանգամից մի քանի տառ, բառ կամ էլ բառեր։ Իսկ լավագույն տարբերակն այն է, երբ նկարելուկում պատկերված բաղադրիչների թիվը նվազագույնն է, իսկ չպատկերված, բայց կռահվող մասերինը՝ առավելագույնը։ Կռահման շնորհիվ բաղադրիչների թիվը կրճատելու համար օգտագործում են բաղադրիչի դիրքը կամ բաղադրիչների փոխադարձ դիրքերը, նախածանցներ, նախդիրներ, կապեր, շաղկապներ, հոլովական վերջավորություններ և այլն։ Հայերենի նախդիրները (առ, ընդ, զ, ըստ, ի, ց) քիչ են, և նրանցով նկարելուկ կազմելը չափազանց դժվար է։ Փոխարենը լայն հնարավորություններ են ընձեռում հայերենի կապերն ու հոլովական վերջավորությունները։ Օրինակ` նկարելուկ 3-ում պատկերված են Տ-եր, այսինքն՝ ՏԵՐ բառը։ Սակայն, նկատի առնելով Տ-երի երկու խմբավորումը, այս նույն նկարելուկը կարելի է կարդալ նաև Տ-եր Տ-եր, այսինքն՝ ՏԵՐՏԵՐ։ Նկարելուկ 4-ը կարելի է վերծանել երկու ձևով. և´ Ց՝ Ց-ում (ՑՑՈՒՄ), և´ Ց-ն՝ Ց-ում (ՑՆՑՈՒՄ)։ Նկարելուկ 5-ի պատասխանն է` ՍՊԻՏԱԿ (Ս` Պ-ի տակ)։ Նկարելուկում հայերենի տառանունների կիրառման օրինակ է նկարելուկ 6-ը։ Հիշելով և կողք կողքի գրելով նշված տառերի անունները` ստանում ենք հետևյալ շարքը. ՍԵԴԱՆՈՒՇԱՔԵՆՈՒՇԱՆՈՒՄԵՆ։ Ճիշտ տեղերում «կտրատելով» այդ շարքը ստանում ենք նկարելուկի պատասխանը. «Սեդան ու Շաքեն ուշանում են»։

Նկարելուկ 3
Նկարելուկ 4
Նկարելուկ 5
Նկարելուկ 6

Նկարելուկի այլ տեսակներ

«Գումարած-հանած» նկարելուկներ

Այս անվանումը նկարելուկն ստացել է այն պատճառով, որ այն կազմվում է գումարման և հանման մաթեմատիկական նշանների օգնությամբ՝ նախորդ բաղադրիչի անվանման տառերին ավելացնելով հաջորդի անվանման տառերը, կամ եղած տառերից հանելով հաջորդ բաղադրիչի անվանման տառերը։ Օրինակ` նկարելուկ 7 (ԿԹԵԼ = ՁՈՒԿ - ՁՈՒ + ԹԱԿ - ԱԿ + ԵԼԱԿ - ԱԿ = ԵԼ)։

«Եգիպտական» նկարելուկներ

Սրանք նկարելուկի ամենից քիչ հանդիպող տեսակն են։ Հին եգիպտական մեհենագրերի (հիերոգլիֆների) նման այդ նկարելուկներում տրվում են միայն բաղաձայն հնչյունները, ձայնավորները վերծանման ժամանակ դեն են նետվում, իսկ նրանց փոխարեն լուծողը պետք է ուրիշ ձայնավորներ տեղադրի՝ փորձելով ստանալ մտապահված արտահայտությունը։ Սովորական նկարելուկների համեմատ այս նկարելուկը շատ ավելի պայմանական է, ուստի նրա վերծանման ժամանակ չափազանց մեծանում է ճիշտ կռահման նշանակությունը։ Օրինակ` նկարելուկ 8-ում դուրս ենք գրում նկարելուկում եղած պատկերների անունները՝ ՄԵԽ, ԱԼԻՔ, ՈՒԼ, ԱՎԵՐԱԿ, ՈՒՍ, ԱՎԵԼ բառերը, որոնց ձայնավորները հեռացնելուց հետո մնում է ՄԽԼՔԼՎՐԿՍՎԼ տառաշարքը։ Որոշակի դժվարությամբ կարելի է կռահել, որ այդ բաղաձայններով ծածկագրված է «ՄԻ ԽԵԼՔԸ ԼԱՎ Է, ԵՐԿՈՒՍԸ՝ ԱՎԵԼԻ» առածը։

Նրբանկարելուկներ

Նկարելուկի բարձրակետը կազմում են նրբանկարելուկները։ Դրանց թվին կարելի է դասել այն նկարելուկները, որոնք աչքի են ընկնում իրենց արտաքին տեսքով, լուծման անսպասելիությամբ և յուրօրինակությամբ։ Ահա նման մի քանի օրինակներ։ Նկարելուկ 9-ում պատկերված է ՉՈՐՍՈՒ բառը։ Նկարելուկ 10-ում պետք է կռահել, որ անվի կենտրոնական շրջանագիծը ՕՂ է պատկերում (պատասխանը՝ ՕՂԱԿՈՒՄ)։ Նույն ձևով նկարելուկ 11-ում Ծ տառի ներսում պատկերված է Օ տառը (ՕԾՈՒՄ)։ Նկարելուկ 12-ում թեք (շեղ) գրված Բ-ն հուշում է ՇԵՂԲ պատասխանը։ Եզակի է նկարելուկ 13-ը։ Նրա առաջին բաղադրիչը որևէ նշանի նմանեցնելու և որևէ իմաստալի բառ ստանալու բոլոր փորձերը մատնվում են անհաջողության։ Մինչդեռ պատասխանը հեշտությամբ ստացվում է, երբ գլխի ենք ընկնում, որ նշված բաղադրիչն ընդամենը Օ տառի ձախ կեսն է՝ կես օ։ Այսինքն՝ նկարելուկի պատասխանն է ԿԵՍՕՐ բառը։ Համարյա նման սկզբունքով է կազմված նկարելուկ 14-ը։ Հիշելով, որ 50 քառ. մետրը ԱՐ-ի (այսինքն՝ 100 քառ. մետրի) կեսն է, ստանում ենք նկարելուկի պատասխանը՝ ԿԵՍԱՐ։ Նկարելուկ 15-ում ընդամենը երկու տառի միջոցով գաղտնագրված է 10-տառանի մի բառ. պատասխանն ստացվում է երկու չպատկերված, բայց պատասխանում կարդացվող բառամասերի շնորհիվ (ԹԱՐՍ և ՏԱԿ)՝ թարս ՈՒ՝ Շ-ի տակ, այսինքն՝ ԹԱՐՍՈՒՇԻՏԱԿ։ Մաթեմատիկական աստիճանի գաղափարն է կիրառված նկարելուկ 16-ում, որը վերծանվում է այսպես. Հ-ի Ն աստիճան, այսինքն՝ ՀԻՆ ԱՍՏԻՃԱՆ։ Հետևյալ երկու նկարելուկներում կիրառված է գույն. նկարելուկ 17-ի պատասխանն է ՁԿԱՆ ԱՉՔ (Ձ + կանաչ Ք), նկարելուկ 18-ինը` ԿԱՐՄԻՐ ԳԻՆԻ (կարմիր Գ-ին` Ի)։

Նկարելուկ 9
Նկարելուկ 10
Նկարելուկ 11
Նկարելուկ 12
Նկարելուկ 13
Նկարելուկ 14
Նկարելուկ 15
Նկարելուկ 16
Նկարելուկ 17
Նկարելուկ 18

Նշանների կիրառումը նկարելուկներում

Նկարելուկներում հաճախ անհրաժեշտություն է ծագում բառի աջից կամ ձախից մեկ կամ երկու տառ հանել։ Դրա համար այդ բառը պատկերող նկարի աջից կամ ձախից դրվում է համապատասխանաբար մեկ կամ երկու ստորակետ։ Ընդ որում, եթե նկարի աջ կողմից դրվում է սովորական ստորակետ, ապա ձախ կողմից դրվում է հայելային շրջված ստորակետ։ Օրինակ, նկարելուկ 19-ը կարդացվում է ՍԱՐ, որովհետև սարդ բառի վերջին տառը հանվում է ստորակետով։

Նկարելուկ 19

Եթե նկարելուկում պատկերը գլխիվայր է կամ նրա վերևում դեպի ձախ ցույց տվող սլաք է դրված, ապա բառը պետք է կարդալ աջից ձախ։ Օրինակ, ՆՈՒՇ բառը կարելի է ներկայացնել թե´ 20-րդ, թե´ 21-րդ նկարելուկներով։

Նկարելուկ 20
Նկարելուկ 21

Հաճախ ցանկալի բառն ստանալու համար անհրաժեշտ է լինում պատկերվող բառի մեջ մեկ կամ մի քանի տառ փոխարինել այլ տառով կամ տառերով։ Այսպես, նկարելուկ 22-ով աթոռ բառի երկրորդ տառը փոխարինված է Խ-ով։ Ստացվել է ԱԽՈՌ բառը։ Նշենք, որ այս նկարելուկում կարելի էր գրել նաև Թ=Խ, և կստացվեր նույն պատասխանը։

Նկարելուկ 22

Երբեմն նկարելուկում բառն ստանում են մեկ այլ բառից կամ նրա որոշ տառերից։ Այդ դեպքում պատկերի մոտ դրվում են նրա անվանման այն տառերի համարները, որոնցով կազմվում է ծածկագրված բառը (նկարելուկ 23` ՎԱԳՐ-ից ստանում ենք ԳՐԱՎ)։

Նկարելուկ 23

Հետաքրքրաշարժ փաստեր

Նկարելուկները, որպես երեխաների տրամաբանությունը շարժող միջոց, լայնորեն կիրառվում են հանրակրթական դպրոցի տարրական դասարանների «Այբբենարան» և «Մայրենի-1, 2, 3, 4» դասագրքերում։

Աղբյուրներ

↑ ^1,0 ^1,1 Սարգսյան Վաչագան, Վարդանյան Հրանտ. «Նկարելուկները հայերենում: Ձեռնարկ»: Ընդգրկում է հեղինակային 1000 նկարելուկ (ռեբուս), դրանց կազմման սկզբունքները, պատմությունը, դասակարգումը և տեսակները.- Երևան, «Մաքմիլան-Արմենիա», 2001 թ.:

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Նկարելուկ կատեգորիայում։

[ReferenceA-1] 1,0 ^1,1 Սարգսյան Վաչագան, Վարդանյան Հրանտ. «Նկարելուկները հայերենում: Ձեռնարկ»: Ընդգրկում է հեղինակային 1000 նկարելուկ (ռեբուս), դրանց կազմման սկզբունքները, պատմությունը, դասակարգումը և տեսակները.- Երևան, «Մաքմիլան-Արմենիա», 2001 թ.:

[1]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 [[Պատկեր:Elementary love.jpg|thumb|Պարզագույն նկարելուկ («ես սիրում եմ սուրճ»)]]
-'''Նկարելուկներ''', նկարների, նշանների, տառերի, նրանց փոխադարձ դասավորության և պատկերային այլ հնարքների համակցության միջոցով ծածկագրված [[բառ]]եր կամ արտահայտություններ, որոնք ենթակա են վերծանման: Օտար բառով սա հայտնի է '''ռեբուս''' անվամբ ('''ռեբուս''' բառը տարածում է ստացել լատիներեն '''non verbis, sed rebus''' արտահայտությունից, որը նշանակում է '''ոչ թե բառերով, այլ իրերով'''): Ոչ [[հայերեն]] բառի փոխարեն ստեղծվել է '''նկարելուկ''' բառը ('''նկար''' + հան'''ելուկ'''):<ref name="ReferenceA">'''Սարգսյան Վաչագան, Վարդանյան Հրանտ.''' «Նկարելուկները հայերենում: Ձեռնարկ»: Ընդգրկում է հեղինակային 1000 նկարելուկ (ռեբուս), դրանց կազմման սկզբունքները, պատմությունը, դասակարգումը և տեսակները.- Երևան, «Մաքմիլան-Արմենիա», 2001 թ.:</ref>
+'''Նկարելուկներ''', նկարների, նշանների, տառերի, նրանց փոխադարձ դասավորության և պատկերային այլ հնարքների համակցության միջոցով ծածկագրված [[բառ]]եր կամ արտահայտություններ, որոնք ենթակա են վերծանման։ Օտար բառով սա հայտնի է '''ռեբուս''' անվամբ ('''ռեբուս''' բառը տարածում է ստացել լատիներեն '''non verbis, sed rebus''' արտահայտությունից, որը նշանակում է '''ոչ թե բառերով, այլ իրերով''')։ Ոչ [[հայերեն]] բառի փոխարեն ստեղծվել է '''նկարելուկ''' բառը ('''նկար''' + հան'''ելուկ''')։<ref name="ReferenceA">'''Սարգսյան Վաչագան, Վարդանյան Հրանտ.''' «Նկարելուկները հայերենում: Ձեռնարկ»: Ընդգրկում է հեղինակային 1000 նկարելուկ (ռեբուս), դրանց կազմման սկզբունքները, պատմությունը, դասակարգումը և տեսակները.- Երևան, «Մաքմիլան-Արմենիա», 2001 թ.:</ref>
 == Պատմություն ==
-Վերը բերված բացատրության համաձայն, նկարելուկներ կամ նկարելուկի «նախահայրեր» կարող են համարել նաև հնագույն [[ժողովուրդ]]ների, այդ թվում՝ [[հայեր]]ի [[ժայռապատկեր]]ները, [[սեպագիր արձանագրություններ]]ը, գաղափարագրերը,  մեհենագրերը (հիերոգլիֆները), տապանագրերն ու որմնագրերը: Իսկ առաջին նկարելուկները ծնվել են [[Ֆրանսիա]]յում [[XV դար]]ում: Սկզբնապես [[Պիկարդիա]]յում (պատմական մարզ [[Ֆրանսիա]]յի հյուսիսում) ռեբուս էին անվանում ամենամյա [[դիմակահանդես]]ների այն հատուկ ելույթները, որոնք պատկերում էին տեղական կենցաղի սրամիտ տեսարաններ և կոչվում էին «օրվա նորություններ» (լատիներեն՝ '''De rebus, quae geruntur''', բառացիորեն՝ '''կատարվող գործերի մասին'''): Ռեբուսներ էին պատկերվում նաև ասպետների [[վահան]]ներին, ազնվականների [[զինանշան]]ներին, [[մեդալ]]ներին, պանդոկների և արհեստանոցների ցուցանակներին, առևտրական տների անվանումներում, զանազան գրքերում, սպասքի առարկաների, հովհարների, քաղցրեղենի ու ծխախոտի տուփերի և, անգամ, տապանաքարերի վրա: Միայն հետագայում '''ռեբուս''' բառն ստացավ այն նշանակությունը, որով կիրառվում է ներկայումս: Նկարելուկի առաջին ժողովածուն լույս է տեսել Ֆրանսիայում [[1582]] թ. (կազմող՝ Է. Տաբուրո):
+Վերը բերված բացատրության համաձայն, նկարելուկներ կամ նկարելուկի «նախահայրեր» կարող են համարել նաև հնագույն [[ժողովուրդ]]ների, այդ թվում՝ [[հայեր]]ի [[ժայռապատկեր]]ները, [[սեպագիր արձանագրություններ]]ը, գաղափարագրերը,  մեհենագրերը (հիերոգլիֆները), տապանագրերն ու որմնագրերը։ Իսկ առաջին նկարելուկները ծնվել են [[Ֆրանսիա]]յում [[XV դար]]ում։ Սկզբնապես [[Պիկարդիա]]յում (պատմական մարզ [[Ֆրանսիա]]յի հյուսիսում) ռեբուս էին անվանում ամենամյա [[դիմակահանդես]]ների այն հատուկ ելույթները, որոնք պատկերում էին տեղական կենցաղի սրամիտ տեսարաններ և կոչվում էին «օրվա նորություններ» (լատիներեն՝ '''De rebus, quae geruntur''', բառացիորեն՝ '''կատարվող գործերի մասին''')։ Ռեբուսներ էին պատկերվում նաև ասպետների [[վահան]]ներին, ազնվականների [[զինանշան]]ներին, [[մեդալ]]ներին, պանդոկների և արհեստանոցների ցուցանակներին, առևտրական տների անվանումներում, զանազան գրքերում, սպասքի առարկաների, հովհարների, քաղցրեղենի ու ծխախոտի տուփերի և, անգամ, տապանաքարերի վրա։ Միայն հետագայում '''ռեբուս''' բառն ստացավ այն նշանակությունը, որով կիրառվում է ներկայումս։ Նկարելուկի առաջին ժողովածուն լույս է տեսել Ֆրանսիայում [[1582]] թ. (կազմող՝ Է. Տաբուրո)։
-[[Ռուսերեն]] լեզվով առաջին նկարելուկը տպագրվել է [[1845]] թ. պետերբուրգյան «Սովրեմեննիկ» ամսագրում: [[Հայերեն]] լեզվով նկարելուկի սկզբնավորման և տարածման մասին հայտնի տվյալներ չկան: Նույնիսկ «[[Հայկական Սովետական Հանրագիտարան|Հայկական սովետական հանրագիտարանում]]» (ՀՍՀ) և 4-հատորյա «Ինչ է: Ով է» մանկական [[հանրագիտարան]]ում նկարելուկի վերաբերյալ ընդհանրապես հիշատակություններ չկան: Հայտնի են 1960-70 թթ. հրատարակված ժամանցային բնույթի մի քանի ժողովածուներ. Վարդան Պետրոսյանի գիրքը («Հաճելի զբաղմունք», «Հայաստան»,  Երևան, [[1969]]), որտեղ հիմնականում պարզ պատկերային նկարելուկներ են, և Գևորգ Գասպարյանի գիրքը («Հետաքրքիր ժամանց», «Հայաստան»,  Երևան, [[1975]]), որտեղ նկարելուկի լուծման համառոտ բացատրության հետ կան նաև նկարելուկների օրինակներ։  Պարբերական հանդեսներից նկարելուկներ տպագրվում էին «Պիոներ կանչ» (այժմ՝ «Կանչ») թերթում:
+[[Ռուսերեն]] լեզվով առաջին նկարելուկը տպագրվել է [[1845]] թ. պետերբուրգյան «Սովրեմեննիկ» ամսագրում։ [[Հայերեն]] լեզվով նկարելուկի սկզբնավորման և տարածման մասին հայտնի տվյալներ չկան։ Նույնիսկ «[[Հայկական Սովետական Հանրագիտարան|Հայկական սովետական հանրագիտարանում]]» (ՀՍՀ) և 4-հատորյա «Ինչ է: Ով է» մանկական [[հանրագիտարան]]ում նկարելուկի վերաբերյալ ընդհանրապես հիշատակություններ չկան։ Հայտնի են 1960-70 թթ. հրատարակված ժամանցային բնույթի մի քանի ժողովածուներ. Վարդան Պետրոսյանի գիրքը («Հաճելի զբաղմունք», «Հայաստան»,  Երևան, [[1969]]), որտեղ հիմնականում պարզ պատկերային նկարելուկներ են, և Գևորգ Գասպարյանի գիրքը («Հետաքրքիր ժամանց», «Հայաստան»,  Երևան, [[1975]]), որտեղ նկարելուկի լուծման համառոտ բացատրության հետ կան նաև նկարելուկների օրինակներ։  Պարբերական հանդեսներից նկարելուկներ տպագրվում էին «Պիոներ կանչ» (այժմ՝ «Կանչ») թերթում։
-Նկարելուկը զարգացում ապրեց, երբ սկսեց լույս տեսնել «[[9-րդ Հրաշալիք]]» շաբաթաթերթը (առաջին համարը՝ [[1994]] թ.): Հրանտ Վարդանյանի և [[Վաչագան Սարգսյան]]ի առաջարկով շրջանառության մեջ դրվեց [[հայերեն]] «նկարելուկ» բառը, որը դիմացավ [[տարի]]ների փորձությանը և այժմ լայնորեն օգտագործվում է: Իր գոյության ընթացքում թերթը կիրառել է նկարելուկներ կազմելու բազմաբնույթ եղանակներ ու հնարքներ: Թերթում ստեղծված ավանդույթների հիման վրա գրվեց [[Վաչագան Սարգսյան]]ի և Հրանտ Վարդանյանի «Նկարելուկները հայերենում» գիրքը:<ref name="ReferenceA"/>
+Նկարելուկը զարգացում ապրեց, երբ սկսեց լույս տեսնել «[[9-րդ Հրաշալիք]]» շաբաթաթերթը (առաջին համարը՝ [[1994]] թ.)։ Հրանտ Վարդանյանի և [[Վաչագան Սարգսյան]]ի առաջարկով շրջանառության մեջ դրվեց [[հայերեն]] «նկարելուկ» բառը, որը դիմացավ [[տարի]]ների փորձությանը և այժմ լայնորեն օգտագործվում է։ Իր գոյության ընթացքում թերթը կիրառել է նկարելուկներ կազմելու բազմաբնույթ եղանակներ ու հնարքներ։ Թերթում ստեղծված ավանդույթների հիման վրա գրվեց [[Վաչագան Սարգսյան]]ի և Հրանտ Վարդանյանի «Նկարելուկները հայերենում» գիրքը։<ref name="ReferenceA"/>
 == Նկարելուկի տեսակները ==
 === Պատկերային նկարելուկներ ===
-Սրանք ամենապարզունակ նկարելուկներն են: Կազմվում են այն դեպքում, երբ տվյալ բառը հնարավոր է մասնատել այնպիսի բաղադրիչների, որոնցից յուրաքանչյուրը կարող է պատկերվել որևէ [[նկար]]ի տեսքով: Օրինակ, '''ՍՈԽԱԿ''' [[բառ]]ը նկարելուկի միջոցով ներկայացված է նկարելուկ 1-ում,  '''ԶԱՆԳԱԿ''' բառը՝ նկարելուկ 2-ում:
+Սրանք ամենապարզունակ նկարելուկներն են։ Կազմվում են այն դեպքում, երբ տվյալ բառը հնարավոր է մասնատել այնպիսի բաղադրիչների, որոնցից յուրաքանչյուրը կարող է պատկերվել որևէ [[նկար]]ի տեսքով։ Օրինակ, '''ՍՈԽԱԿ''' [[բառ]]ը նկարելուկի միջոցով ներկայացված է նկարելուկ 1-ում,  '''ԶԱՆԳԱԿ''' բառը՝ նկարելուկ 2-ում։
 <center>
@@ Տող 23. / Տող 23. @@
 === Տառապատկերային նկարելուկներ ===
-Նկարելուկների այս տիպը կազմելու հիմքում հայոց լեզվի ընձեռած հնարավորություններն են, տեսանելի և անտես [[կապ]]երն ու [[շաղկապ]]ները, տառանուններն ու [[հոլով]]ական վերջավորությունները, հոգնակերտ ու ժխտական մասնիկները և այլն: Նկարելուկը կազմող նկարները, տառերը, պատկերները, նշանները կոչվում են '''նկարելուկի բաղադրիչներ։'''
+Նկարելուկների այս տիպը կազմելու հիմքում հայոց լեզվի ընձեռած հնարավորություններն են, տեսանելի և անտես [[կապ]]երն ու [[շաղկապ]]ները, տառանուններն ու [[հոլով]]ական վերջավորությունները, հոգնակերտ ու ժխտական մասնիկները և այլն։ Նկարելուկը կազմող նկարները, տառերը, պատկերները, նշանները կոչվում են '''նկարելուկի բաղադրիչներ։'''
-Նկարելուկով կարելի է արտահայտել ցանկացած բառ, միտք, տեքստ: Բնական է, որ ձեռնտու է ծածկագրել ոչ թե յուրաքանչյուր տառը, այլ միանգամից մի քանի տառ, բառ կամ էլ բառեր: Իսկ լավագույն տարբերակն այն է, երբ նկարելուկում պատկերված բաղադրիչների թիվը նվազագույնն է, իսկ չպատկերված, բայց կռահվող մասերինը՝ առավելագույնը:
+Նկարելուկով կարելի է արտահայտել ցանկացած բառ, միտք, տեքստ։ Բնական է, որ ձեռնտու է ծածկագրել ոչ թե յուրաքանչյուր տառը, այլ միանգամից մի քանի տառ, բառ կամ էլ բառեր։ Իսկ լավագույն տարբերակն այն է, երբ նկարելուկում պատկերված բաղադրիչների թիվը նվազագույնն է, իսկ չպատկերված, բայց կռահվող մասերինը՝ առավելագույնը։
-Կռահման շնորհիվ բաղադրիչների թիվը կրճատելու համար օգտագործում են բաղադրիչի դիրքը կամ բաղադրիչների փոխադարձ դիրքերը, [[նախածանց]]ներ, [[նախդիր]]ներ, [[կապ]]եր, [[շաղկապ]]ներ, հոլովական վերջավորություններ և այլն: Հայերենի [[նախդիր]]ները  ('''առ, ընդ, զ, ըստ, ի, ց''') քիչ են, և նրանցով նկարելուկ կազմելը չափազանց դժվար է: Փոխարենը լայն հնարավորություններ են ընձեռում [[հայերեն]]ի կապերն ու հոլովական վերջավորությունները: Օրինակ` նկարելուկ 3-ում պատկերված են '''Տ'''-եր, այսինքն՝ '''ՏԵՐ''' բառը: Սակայն, նկատի առնելով '''Տ'''-երի երկու խմբավորումը, այս նույն նկարելուկը կարելի է կարդալ նաև '''Տ-եր Տ-եր''', այսինքն՝ '''ՏԵՐՏԵՐ''': Նկարելուկ 4-ը կարելի է վերծանել երկու ձևով. և´ '''Ց՝ Ց-ում''' ('''ՑՑՈՒՄ'''), և´ '''Ց-ն՝ Ց-ում''' ('''ՑՆՑՈՒՄ'''): Նկարելուկ 5-ի պատասխանն է` '''ՍՊԻՏԱԿ''' ('''Ս` Պ-ի տակ'''):
+Կռահման շնորհիվ բաղադրիչների թիվը կրճատելու համար օգտագործում են բաղադրիչի դիրքը կամ բաղադրիչների փոխադարձ դիրքերը, [[նախածանց]]ներ, [[նախդիր]]ներ, [[կապ]]եր, [[շաղկապ]]ներ, հոլովական վերջավորություններ և այլն։ Հայերենի [[նախդիր]]ները  ('''առ, ընդ, զ, ըստ, ի, ց''') քիչ են, և նրանցով նկարելուկ կազմելը չափազանց դժվար է։ Փոխարենը լայն հնարավորություններ են ընձեռում [[հայերեն]]ի կապերն ու հոլովական վերջավորությունները։ Օրինակ` նկարելուկ 3-ում պատկերված են '''Տ'''-եր, այսինքն՝ '''ՏԵՐ''' բառը։ Սակայն, նկատի առնելով '''Տ'''-երի երկու խմբավորումը, այս նույն նկարելուկը կարելի է կարդալ նաև '''Տ-եր Տ-եր''', այսինքն՝ '''ՏԵՐՏԵՐ'''։ Նկարելուկ 4-ը կարելի է վերծանել երկու ձևով. և´ '''Ց՝ Ց-ում''' ('''ՑՑՈՒՄ'''), և´ '''Ց-ն՝ Ց-ում''' ('''ՑՆՑՈՒՄ''')։ Նկարելուկ 5-ի պատասխանն է` '''ՍՊԻՏԱԿ''' ('''Ս` Պ-ի տակ''')։
-Նկարելուկում հայերենի տառանունների կիրառման օրինակ է նկարելուկ 6-ը: Հիշելով և կողք կողքի գրելով նշված տառերի անունները` ստանում ենք հետևյալ շարքը. '''ՍԵԴԱՆՈՒՇԱՔԵՆՈՒՇԱՆՈՒՄԵՆ''': Ճիշտ տեղերում «կտրատելով» այդ շարքը ստանում ենք նկարելուկի պատասխանը. '''«Սեդան ու Շաքեն ուշանում են»:'''
+Նկարելուկում հայերենի տառանունների կիրառման օրինակ է նկարելուկ 6-ը։ Հիշելով և կողք կողքի գրելով նշված տառերի անունները` ստանում ենք հետևյալ շարքը. '''ՍԵԴԱՆՈՒՇԱՔԵՆՈՒՇԱՆՈՒՄԵՆ'''։ Ճիշտ տեղերում «կտրատելով» այդ շարքը ստանում ենք նկարելուկի պատասխանը. '''«Սեդան ու Շաքեն ուշանում են»։'''
 <center>
@@ Տող 38. / Տող 38. @@
 === Նկարելուկի այլ տեսակներ===
 ==== '''«Գումարած-հանած» նկարելուկներ''' ====
-Այս անվանումը նկարելուկն ստացել է այն պատճառով, որ այն կազմվում է գումարման և հանման մաթեմատիկական նշանների օգնությամբ՝ նախորդ բաղադրիչի անվանման տառերին ավելացնելով հաջորդի անվանման տառերը, կամ եղած տառերից հանելով հաջորդ բաղադրիչի անվանման տառերը: Օրինակ` նկարելուկ 7 ('''ԿԹԵԼ = ՁՈՒԿ - ՁՈՒ + ԹԱԿ - ԱԿ + ԵԼԱԿ - ԱԿ = ԵԼ'''):[[Պատկեր:nkareluk-6.jpg|thumb|640px|Նկարելուկ 7]]
+Այս անվանումը նկարելուկն ստացել է այն պատճառով, որ այն կազմվում է գումարման և հանման մաթեմատիկական նշանների օգնությամբ՝ նախորդ բաղադրիչի անվանման տառերին ավելացնելով հաջորդի անվանման տառերը, կամ եղած տառերից հանելով հաջորդ բաղադրիչի անվանման տառերը։ Օրինակ` նկարելուկ 7 ('''ԿԹԵԼ = ՁՈՒԿ - ՁՈՒ + ԹԱԿ - ԱԿ + ԵԼԱԿ - ԱԿ = ԵԼ''')։[[Պատկեր:nkareluk-6.jpg|thumb|640px|Նկարելուկ 7]]
+====  '''«Եգիպտական» նկարելուկներ''' ====
+Սրանք նկարելուկի ամենից քիչ հանդիպող տեսակն են։ Հին եգիպտական մեհենագրերի (հիերոգլիֆների) նման այդ նկարելուկներում տրվում են միայն բաղաձայն հնչյունները, ձայնավորները վերծանման ժամանակ դեն են նետվում, իսկ նրանց փոխարեն լուծողը պետք է ուրիշ ձայնավորներ տեղադրի՝ փորձելով ստանալ մտապահված արտահայտությունը։ Սովորական նկարելուկների համեմատ այս նկարելուկը շատ ավելի պայմանական է, ուստի նրա վերծանման ժամանակ չափազանց մեծանում է ճիշտ կռահման նշանակությունը։ Օրինակ` նկարելուկ 8-ում դուրս ենք գրում նկարելուկում եղած պատկերների անունները՝ '''ՄԵԽ, ԱԼԻՔ, ՈՒԼ, ԱՎԵՐԱԿ, ՈՒՍ, ԱՎԵԼ''' բառերը, որոնց ձայնավորները հեռացնելուց հետո մնում է  '''ՄԽԼՔԼՎՐԿՍՎԼ'''  տառաշարքը։ Որոշակի դժվարությամբ կարելի է կռահել, որ այդ բաղաձայններով ծածկագրված է '''«ՄԻ ԽԵԼՔԸ ԼԱՎ Է, ԵՐԿՈՒՍԸ՝ ԱՎԵԼԻ»''' առածը։[[Պատկեր:nkareluk-7.jpg|thumb|640px|Նկարելուկ 8]]
-====  '''«Եգիպտական» նկարելուկներ''' ====
+====  '''Նրբանկարելուկներ''' ====
-Սրանք նկարելուկի ամենից քիչ հանդիպող տեսակն են: Հին եգիպտական մեհենագրերի (հիերոգլիֆների) նման այդ նկարելուկներում տրվում են միայն բաղաձայն հնչյունները, ձայնավորները վերծանման ժամանակ դեն են նետվում, իսկ նրանց փոխարեն լուծողը պետք է ուրիշ ձայնավորներ տեղադրի՝ փորձելով ստանալ մտապահված արտահայտությունը: Սովորական նկարելուկների համեմատ այս նկարելուկը շատ ավելի պայմանական է, ուստի նրա վերծանման ժամանակ չափազանց մեծանում է ճիշտ կռահման նշանակությունը: Օրինակ` նկարելուկ 8-ում դուրս ենք գրում նկարելուկում եղած պատկերների անունները՝ '''ՄԵԽ, ԱԼԻՔ, ՈՒԼ, ԱՎԵՐԱԿ, ՈՒՍ, ԱՎԵԼ''' բառերը, որոնց ձայնավորները հեռացնելուց հետո մնում է  '''ՄԽԼՔԼՎՐԿՍՎԼ'''  տառաշարքը: Որոշակի դժվարությամբ կարելի է կռահել, որ այդ բաղաձայններով ծածկագրված է '''«ՄԻ ԽԵԼՔԸ ԼԱՎ Է, ԵՐԿՈՒՍԸ՝ ԱՎԵԼԻ»''' առածը:[[Պատկեր:nkareluk-7.jpg|thumb|640px|Նկարելուկ 8]]
+Նկարելուկի բարձրակետը կազմում են նրբանկարելուկները։ Դրանց թվին կարելի է դասել այն նկարելուկները, որոնք աչքի են ընկնում իրենց արտաքին տեսքով, լուծման անսպասելիությամբ և յուրօրինակությամբ։ Ահա նման մի քանի օրինակներ։ Նկարելուկ 9-ում պատկերված է '''ՉՈՐՍՈՒ''' բառը։ Նկարելուկ 10-ում պետք է կռահել, որ անվի կենտրոնական շրջանագիծը ՕՂ է պատկերում (պատասխանը՝ '''ՕՂԱԿՈՒՄ''')։ Նույն ձևով նկարելուկ 11-ում '''Ծ''' տառի ներսում պատկերված է '''Օ''' տառը ('''ՕԾՈՒՄ''')։ Նկարելուկ 12-ում թեք (շեղ) գրված '''Բ'''-ն հուշում է '''ՇԵՂԲ''' պատասխանը։ Եզակի է նկարելուկ 13-ը։ Նրա առաջին բաղադրիչը որևէ նշանի նմանեցնելու և որևէ իմաստալի բառ ստանալու բոլոր փորձերը մատնվում են անհաջողության։ Մինչդեռ պատասխանը հեշտությամբ ստացվում է, երբ գլխի ենք ընկնում, որ նշված բաղադրիչն ընդամենը '''Օ''' տառի ձախ կեսն է՝ '''կես օ։''' Այսինքն՝ նկարելուկի պատասխանն է '''ԿԵՍՕՐ''' բառը։ Համարյա նման սկզբունքով է կազմված նկարելուկ 14-ը։ Հիշելով, որ 50 քառ. մետրը '''ԱՐ'''-ի (այսինքն՝ 100 քառ. մետրի) կեսն է, ստանում ենք նկարելուկի պատասխանը՝ '''ԿԵՍԱՐ'''։ Նկարելուկ 15-ում ընդամենը երկու տառի միջոցով գաղտնագրված է 10-տառանի մի բառ. պատասխանն ստացվում է երկու չպատկերված, բայց պատասխանում կարդացվող բառամասերի շնորհիվ ('''ԹԱՐՍ''' և '''ՏԱԿ''')՝ '''թարս ՈՒ՝ Շ-ի տակ''', այսինքն՝ '''ԹԱՐՍՈՒՇԻՏԱԿ'''։ Մաթեմատիկական աստիճանի գաղափարն է կիրառված նկարելուկ 16-ում, որը վերծանվում է այսպես. '''Հ-ի Ն աստիճան''', այսինքն՝ '''ՀԻՆ ԱՍՏԻՃԱՆ'''։ Հետևյալ երկու նկարելուկներում կիրառված է գույն. նկարելուկ 17-ի պատասխանն է '''ՁԿԱՆ ԱՉՔ''' ('''Ձ''' + կանաչ '''Ք'''), նկարելուկ 18-ինը` '''ԿԱՐՄԻՐ ԳԻՆԻ''' (կարմիր '''Գ'''-ին` '''Ի''')։
-====  '''Նրբանկարելուկներ''' ====
-Նկարելուկի բարձրակետը կազմում են նրբանկարելուկները: Դրանց թվին կարելի է դասել այն նկարելուկները, որոնք աչքի են ընկնում իրենց արտաքին տեսքով, լուծման անսպասելիությամբ և յուրօրինակությամբ: Ահա նման մի քանի օրինակներ: Նկարելուկ 9-ում պատկերված է '''ՉՈՐՍՈՒ''' բառը: Նկարելուկ 10-ում պետք է կռահել, որ անվի կենտրոնական շրջանագիծը ՕՂ է պատկերում (պատասխանը՝ '''ՕՂԱԿՈՒՄ'''): Նույն ձևով նկարելուկ 11-ում '''Ծ''' տառի ներսում պատկերված է '''Օ''' տառը ('''ՕԾՈՒՄ'''): Նկարելուկ 12-ում թեք (շեղ) գրված '''Բ'''-ն հուշում է '''ՇԵՂԲ''' պատասխանը: Եզակի է նկարելուկ 13-ը: Նրա առաջին բաղադրիչը որևէ նշանի նմանեցնելու և որևէ իմաստալի բառ ստանալու բոլոր փորձերը մատնվում են անհաջողության: Մինչդեռ պատասխանը հեշտությամբ ստացվում է, երբ գլխի ենք ընկնում, որ նշված բաղադրիչն ընդամենը '''Օ''' տառի ձախ կեսն է՝ '''կես օ:''' Այսինքն՝ նկարելուկի պատասխանն է '''ԿԵՍՕՐ''' բառը: Համարյա նման սկզբունքով է կազմված նկարելուկ 14-ը: Հիշելով, որ 50 քառ. մետրը '''ԱՐ'''-ի (այսինքն՝ 100 քառ. մետրի) կեսն է, ստանում ենք նկարելուկի պատասխանը՝ '''ԿԵՍԱՐ''': Նկարելուկ 15-ում ընդամենը երկու տառի միջոցով գաղտնագրված է 10-տառանի մի բառ. պատասխանն ստացվում է երկու չպատկերված, բայց պատասխանում կարդացվող բառամասերի շնորհիվ ('''ԹԱՐՍ''' և '''ՏԱԿ''')՝ '''թարս ՈՒ՝ Շ-ի տակ''', այսինքն՝ '''ԹԱՐՍՈՒՇԻՏԱԿ'''։ Մաթեմատիկական աստիճանի գաղափարն է կիրառված նկարելուկ 16-ում, որը վերծանվում է այսպես. '''Հ-ի Ն աստիճան''', այսինքն՝ '''ՀԻՆ ԱՍՏԻՃԱՆ'''։ Հետևյալ երկու նկարելուկներում կիրառված է գույն. նկարելուկ 17-ի պատասխանն է '''ՁԿԱՆ ԱՉՔ''' ('''Ձ''' + կանաչ '''Ք'''), նկարելուկ 18-ինը` '''ԿԱՐՄԻՐ ԳԻՆԻ''' (կարմիր '''Գ'''-ին` '''Ի'''):
 <center>
@@ Տող 69. / Տող 67. @@
 == Նշանների կիրառումը նկարելուկներում ==
+* Նկարելուկներում հաճախ անհրաժեշտություն է ծագում բառի աջից կամ ձախից մեկ կամ երկու տառ հանել։ Դրա համար այդ բառը պատկերող նկարի աջից կամ ձախից դրվում է համապատասխանաբար մեկ կամ երկու ստորակետ։ Ընդ որում, եթե նկարի աջ կողմից դրվում է սովորական ստորակետ, ապա ձախ կողմից դրվում է հայելային շրջված ստորակետ։ Օրինակ, նկարելուկ 19-ը կարդացվում է '''ՍԱՐ''', որովհետև '''սարդ''' բառի վերջին տառը հանվում է ստորակետով։
-* Նկարելուկներում հաճախ անհրաժեշտություն է ծագում բառի աջից կամ ձախից մեկ կամ երկու տառ հանել: Դրա համար այդ բառը պատկերող նկարի աջից կամ ձախից դրվում է համապատասխանաբար մեկ կամ երկու ստորակետ: Ընդ որում, եթե նկարի աջ կողմից դրվում է սովորական ստորակետ, ապա ձախ կողմից դրվում է հայելային շրջված ստորակետ: Օրինակ, նկարելուկ 19-ը կարդացվում է '''ՍԱՐ''', որովհետև '''սարդ''' բառի վերջին տառը հանվում է ստորակետով:
 <center>
@@ Տող 78. / Տող 75. @@
 <br clear="all"/>
-* Եթե նկարելուկում պատկերը գլխիվայր է կամ նրա վերևում դեպի ձախ ցույց տվող սլաք է դրված, ապա բառը պետք է կարդալ աջից  ձախ: Օրինակ, '''ՆՈՒՇ''' բառը կարելի է ներկայացնել թե´ 20-րդ, թե´ 21-րդ նկարելուկներով:
+* Եթե նկարելուկում պատկերը գլխիվայր է կամ նրա վերևում դեպի ձախ ցույց տվող սլաք է դրված, ապա բառը պետք է կարդալ աջից  ձախ։ Օրինակ, '''ՆՈՒՇ''' բառը կարելի է ներկայացնել թե´ 20-րդ, թե´ 21-րդ նկարելուկներով։
 <center>
@@ Տող 87. / Տող 84. @@
 <br clear="all"/>
-* Հաճախ ցանկալի բառն ստանալու համար անհրաժեշտ է լինում պատկերվող բառի մեջ մեկ կամ մի քանի տառ փոխարինել այլ տառով կամ տառերով: Այսպես, նկարելուկ 22-ով '''աթոռ''' բառի երկրորդ տառը փոխարինված է '''Խ'''-ով: Ստացվել է '''ԱԽՈՌ''' բառը: Նշենք, որ այս նկարելուկում կարելի էր գրել նաև '''Թ=Խ''', և կստացվեր նույն պատասխանը:
+* Հաճախ ցանկալի բառն ստանալու համար անհրաժեշտ է լինում պատկերվող բառի մեջ մեկ կամ մի քանի տառ փոխարինել այլ տառով կամ տառերով։ Այսպես, նկարելուկ 22-ով '''աթոռ''' բառի երկրորդ տառը փոխարինված է '''Խ'''-ով։ Ստացվել է '''ԱԽՈՌ''' բառը։ Նշենք, որ այս նկարելուկում կարելի էր գրել նաև '''Թ=Խ''', և կստացվեր նույն պատասխանը։
 <center>
@@ Տող 95. / Տող 92. @@
 <br clear="all"/>
-* Երբեմն նկարելուկում բառն ստանում են մեկ այլ բառից կամ նրա որոշ տառերից: Այդ դեպքում պատկերի մոտ դրվում են նրա անվանման այն տառերի համարները, որոնցով կազմվում է ծածկագրված բառը (նկարելուկ 23` '''ՎԱԳՐ'''-ից ստանում ենք '''ԳՐԱՎ'''):
+* Երբեմն նկարելուկում բառն ստանում են մեկ այլ բառից կամ նրա որոշ տառերից։ Այդ դեպքում պատկերի մոտ դրվում են նրա անվանման այն տառերի համարները, որոնցով կազմվում է ծածկագրված բառը (նկարելուկ 23` '''ՎԱԳՐ'''-ից ստանում ենք '''ԳՐԱՎ''')։
 <center>
@@ Տող 102. / Տող 99. @@
 </center>
 <br clear="all"/>
 == Հետաքրքրաշարժ փաստեր ==
-Նկարելուկները, որպես երեխաների տրամաբանությունը շարժող միջոց, լայնորեն կիրառվում են հանրակրթական [[դպրոց]]ի տարրական դասարանների «Այբբենարան» և «Մայրենի-1, 2, 3, 4» դասագրքերում:
+Նկարելուկները, որպես երեխաների տրամաբանությունը շարժող միջոց, լայնորեն կիրառվում են հանրակրթական [[դպրոց]]ի տարրական դասարանների «Այբբենարան» և «Մայրենի-1, 2, 3, 4» դասագրքերում։
 == Աղբյուրներ ==
@@ Տող 112. / Տող 108. @@
 {{ՎՊԵ|Rebus}}
 [[Կատեգորիա:Գլուխկոտրուկներ|Նկարելուկ]]