«Մամիկոնյաններ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Bot: Migrating 11 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q678502 (translate me) |
չ clean up, replaced: → (9), → (16), → (23) oգտվելով ԱՎԲ |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Արքայատոհմ |
{{Տեղեկաքարտ Արքայատոհմ |
||
|անուն |
|անուն =Մամիկոնյաններ |
||
|բնօրինակ |
|բնօրինակ =Մամիկոնյաններ |
||
|զինանշան |
|զինանշան =[[Պատկեր:Mamikonians.svg|230px]] |
||
|երկիր |
|երկիր ={{դրոշավորում|Մարզպանական Հայաստան}}, [[Հայաստանի Էմիրություն]] |
||
|տիրույթ =[[Տայք]], [[Բասեն]], [[Մարդալի]], [[Բագրևանդ]], [[Վարաժնունիք]], [[Բզնունիք]], [[Սանասունք]] |
|տիրույթ =[[Տայք]], [[Բասեն]], [[Մարդալի]], [[Բագրևանդ]], [[Վարաժնունիք]], [[Բզնունիք]], [[Սանասունք]] |
||
|ծագում |
|ծագում = Մամիկ |
||
|տիտղոսներ |
|տիտղոսներ =''Սպարապետ'' |
||
|վերջին ներկայացուցիչ |
|վերջին ներկայացուցիչ = |
||
|ներկա առաջնորդ |
|ներկա առաջնորդ = |
||
|հիմնում = |
|հիմնում = |
||
|հիմնադիր = |
|հիմնադիր = |
||
|ավարտ=[[10-րդ դար]] |
|ավարտ=[[10-րդ դար]] |
||
|ձուլում |
|ձուլում = |
||
|մեծագույն |
|մեծագույն =[[Վարդան Մամիկոնյան]] |
||
|ազգ |
|ազգ =[[Հայեր|Հայ]] |
||
|կրոն |
|կրոն =[[Քրիստոնեություն]] |
||
|կրտսեր =[[Օրբելյաններ]] |
|կրտսեր =[[Օրբելյաններ]] |
||
|Commons = |
|Commons = |
||
|Rodovid = |
|Rodovid = |
||
}} |
}} |
||
'''Մամիկոնյաններ''', նախարարական տոհմ Հայաստանում։ |
'''Մամիկոնյաններ''', նախարարական տոհմ Հայաստանում։ [[Խոսրով Ա]] Մեծը Մամիկոնյաններին դասել է հայ նախարարների շարքը և նրանց հատկացրել [[Տայք]]ի մեծագույն մասը, որը մինչ այդ արքունական զորակայան էր։ IV դ սկզբին [[Տարոն]]ի տերերի՝ [[Սլկունիներ]]ի, հակաարքունական խռովությունը ճնշելուց և այդ տոհմի բնաջնջումից հետո սպարապետության գործակալությունն անցավ Մամիկոնյաններին, և Տարոն գավառը նույնպես դարձավ նրանց տոհմական սեփականությունը։ Մամիկոնյանների Հայոց սպարապետը գլխավորում էր Հայոց այրուձին և հետևակ զորքը։ Սպարապետին էին ենթարկվում հայ նախարարների հեծելագնդերը։ IV դ վերջին, երբ կենտրոնական իշխանությունը թուլացել էր, հայ [[Արշակունիներ]]ի գահին հավատարիմ Մամիկոնյանները եռանդուն պայքար էին մղում [[Մեծ Հայք]]ի թագավորության ամբողջության համար։ Մամիկոնյանները սերտ կապերի մեջ էին [[Գրիգոր Լուսավորիչ|Գրիգոր Լուսավորչի]] տան հետ։ V դ 1-ին կեսին այդ կաթողիկոսական տոհմի լայնածավալ կալվածքները դարձան Մամիկոնյանների տոհմական սեփականությունը։ Արտաքին և ներքին քաղաքականության հարցերում սպարապետը և կաթողիկոսը միշտ գործակցել են և սովորաբար ունեցել հռոմեական, ապա բյուզանդական կողմնորոշում։ 428–ին Արշակունիների թուլացած գահի անկումից հետո Մամիկոնյանները մնացին երկրի ամենահեղինակավոր տոհմը, որոնց շուրջը համախմբվեցին հայրենասեր ազատագրական պայքարը Սասանյան պարսկաստանի դեմ։ V-VIII դդ Մամիկոնյանները գլխավորել են հայ ժողովրդի ազատագրական կռիվները արաբական նվաճողների դեմ։ |
||
Հայաստանում արաբական գերիշխանության ժամանակաշրջանում խալիֆայությունը ձգտում էր վերացնել հայրենասեր ուժերին, հատկապես Մամիկոնյաններին։ |
Հայաստանում արաբական գերիշխանության ժամանակաշրջանում խալիֆայությունը ձգտում էր վերացնել հայրենասեր ուժերին, հատկապես Մամիկոնյաններին։ Այդ պայմաններում Մամիկոնյանների մրցակից [[Բագրատունիներ]]ը, համագործակցելով արաբական վարչական մարմինների հետ, հետզհետե առաջնություն են ձեռք բերում Հայաստանի կառավարման գործերում։ 772-775–ին Մամիկոնյանների գլխավորած հակաարաբական մեծ ապստամբության պարտությունից հետո Հայաստանում ղեկավար դերը վերջնականապես անցավ Բագրատունիներին, որոնք VIII դ վերջին քառորդին և IX դ սկզբին տիրացան Մամիկոնյանների գրեթե բոլոր կալվածքներին։ Ստեղծված պայմաններում ֆիզիկական ոչնչացումից փրկված Մամիկոնյանների մնացորդները մասամբ ապավինեցին բյուզանդական կայսրությանը։ Մամիկոնյաններից շատերը բյուզանդական արքունիքում հասել են բարձր պաշտոնների, իսկ ոմանք՝ կայսերական գահին։ |
||
{{ՀՍՀ}} |
{{ՀՍՀ}} |
||
[[Կատեգորիա:Հայոց պատմություն]] |
[[Կատեգորիա:Հայոց պատմություն]] |
||
[[Կատեգորիա:Հայկական նախարարական տներ]] |
[[Կատեգորիա:Հայկական նախարարական տներ]] |
||
08:38, 21 Օգոստոսի 2013-ի տարբերակ
| Մամիկոնյաններ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | ազնվական տոհմ և նախարար |
| Մասն է | Հայ ազնվականություն |
| Երկիր |  Մարզպանական Հայաստան, Հայաստանի Էմիրություն |
| Տիրույթներ | Տայք, Բասեն, Մարդալի, Բագրևանդ, Վարաժնունիք, Բզնունիք, Սանասունք |
| Ծագում | Մամիկ |
| Տիտղոսներ | Սպարապետ |
| Հիմնադիր | Mamgo? |
| Մեծագույն ներկայացուցիչ | Վարդան Մամիկոնյան |
| Ավարտ | 10-րդ դար |
| Ազգային պատկանելիություն | Հայ |
| Դավանանք | Քրիստոնեություն |
| Կրտսեր ճյուղեր | Օրբելյաններ |
Մամիկոնյաններ, նախարարական տոհմ Հայաստանում։ Խոսրով Ա Մեծը Մամիկոնյաններին դասել է հայ նախարարների շարքը և նրանց հատկացրել Տայքի մեծագույն մասը, որը մինչ այդ արքունական զորակայան էր։ IV դ սկզբին Տարոնի տերերի՝ Սլկունիների, հակաարքունական խռովությունը ճնշելուց և այդ տոհմի բնաջնջումից հետո սպարապետության գործակալությունն անցավ Մամիկոնյաններին, և Տարոն գավառը նույնպես դարձավ նրանց տոհմական սեփականությունը։ Մամիկոնյանների Հայոց սպարապետը գլխավորում էր Հայոց այրուձին և հետևակ զորքը։ Սպարապետին էին ենթարկվում հայ նախարարների հեծելագնդերը։ IV դ վերջին, երբ կենտրոնական իշխանությունը թուլացել էր, հայ Արշակունիների գահին հավատարիմ Մամիկոնյանները եռանդուն պայքար էին մղում Մեծ Հայքի թագավորության ամբողջության համար։ Մամիկոնյանները սերտ կապերի մեջ էին Գրիգոր Լուսավորչի տան հետ։ V դ 1-ին կեսին այդ կաթողիկոսական տոհմի լայնածավալ կալվածքները դարձան Մամիկոնյանների տոհմական սեփականությունը։ Արտաքին և ներքին քաղաքականության հարցերում սպարապետը և կաթողիկոսը միշտ գործակցել են և սովորաբար ունեցել հռոմեական, ապա բյուզանդական կողմնորոշում։ 428–ին Արշակունիների թուլացած գահի անկումից հետո Մամիկոնյանները մնացին երկրի ամենահեղինակավոր տոհմը, որոնց շուրջը համախմբվեցին հայրենասեր ազատագրական պայքարը Սասանյան պարսկաստանի դեմ։ V-VIII դդ Մամիկոնյանները գլխավորել են հայ ժողովրդի ազատագրական կռիվները արաբական նվաճողների դեմ։ Հայաստանում արաբական գերիշխանության ժամանակաշրջանում խալիֆայությունը ձգտում էր վերացնել հայրենասեր ուժերին, հատկապես Մամիկոնյաններին։ Այդ պայմաններում Մամիկոնյանների մրցակից Բագրատունիները, համագործակցելով արաբական վարչական մարմինների հետ, հետզհետե առաջնություն են ձեռք բերում Հայաստանի կառավարման գործերում։ 772-775–ին Մամիկոնյանների գլխավորած հակաարաբական մեծ ապստամբության պարտությունից հետո Հայաստանում ղեկավար դերը վերջնականապես անցավ Բագրատունիներին, որոնք VIII դ վերջին քառորդին և IX դ սկզբին տիրացան Մամիկոնյանների գրեթե բոլոր կալվածքներին։ Ստեղծված պայմաններում ֆիզիկական ոչնչացումից փրկված Մամիկոնյանների մնացորդները մասամբ ապավինեցին բյուզանդական կայսրությանը։ Մամիկոնյաններից շատերը բյուզանդական արքունիքում հասել են բարձր պաշտոնների, իսկ ոմանք՝ կայսերական գահին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|