«Քրդերեն»–ի խմբագրումների տարբերություն
չNo edit summary |
֊ոչ չեզոք հատվածներ, անհրաժեշտ է նշել աղբյուրներ |
||
Տող 5. | Տող 5. | ||
==Բնութագիր== |
==Բնութագիր== |
||
Ինչպես բոլոր ժողովուրդներինը, այնպես էլ քուրդ ժողովուրդի լեզվի ծագումը սերտ կերպով զուգակցվում է նրա պատմական զարգացման հետ: Քրդերենը պատկանում է հնդեվորոպական լեզվախմբի իրանական ճյուղին: Նա իր մեջ ունի նաև հնագույն միդիական լեզվի տարրեր{{փաստ}}: Գտնվելով մոտ հարաբերությունների մեջ հարևան այնպիսի ժողովուրդների հետ, ինչպիսին են հայերը, պարսիկները, թուրքերը և արաբները, քրդական լեզուն որոշ ազդեցություն է կրել նրանցից և ինքն էլ իր հերթին ազդել է նրանց վրա: |
|||
Քրդերենը, սկսած Քրդստանի հյուսիսից մինչև հարավ ինքնուրույն և միասնական լեզու է եղել{{փաստ}}: Սակայն միասնությունը խախտվեց [[արաբական Խալիֆաթ]]ի տիրապետության ժամանակաշրջանում, այսինքն մեր թվարկության [[7 դար]]ից, [[իսլամ]]ի հանդես գալուց հետո: Արաբները և ընդհանրապես մուսուլմանական աշխարհը քրդերենը խիստ ենթարկեցին [[ղուրան]ի լեզվին մի կողմից, մյուս կողմից Քրդստանի միասնության խախտումը պատճառ դարձավ քրդական միասնության խախտմանը: Չնայած դրան բազմաթիվ քուրդ գրողներ և բանաստեղծներ իրենց աշխատությունները գրում էին [[արաբական այբուբեն]]ով, բայց լեզուն քրդերենն էր{{փաստ}}: |
|||
Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ,որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիս-արևմտյան և հարավ-արևելյան: Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում |
Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ,որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիս-արևմտյան և հարավ-արևելյան: Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում է մոտ 24 միլիոն քուրդ, հանդիսանում է հյուսիս-արևմտյանը ([[Կուրմանջի]]): Կուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և ԱՊՀ երկրների քրդերը: Երկրորդ բարբառը՝ հարավ-արևելյան կամ [[քուրդի]] բարբառն է, որով խոսում են Իրանի՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը: |
||
== Գրադարձություն == |
== Գրադարձություն == |
11:57, 12 Հուլիսի 2013-ի տարբերակ
Քրդերեն (زمانێ كوردی, Zimanê Kurdî), հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի հնդիրանական լեզվախմբին պատկանող լեզու։ Քրդերեն խոսում են աշխարհում 21 միլիոն մարդ [1]։ Քրդերեն խոսում են Թուրքիայում, Իրաքում, Իրանում, Սիրիայում, Հայաստանում, Լիբանանում և այլ երկրներում, որտեղ կա քուրդ բնակչություն։
Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ, որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիս-արևմտյան և հարավ-արևելյան: Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում է քրդերի մեծամասնությունը, հանդիսանում է հյուսիս-արևմտյանը (կուրմանջի): Կուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և ԱՊՀ երկրների քրդերը: Երկրորդ բարբառը՝ հարավ-արևելյան կամ քուրդի բարբառը, որով խոսում են Իրանի ՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը:
Բնութագիր
Ինչպես բոլոր ժողովուրդներինը, այնպես էլ քուրդ ժողովուրդի լեզվի ծագումը սերտ կերպով զուգակցվում է նրա պատմական զարգացման հետ: Քրդերենը պատկանում է հնդեվորոպական լեզվախմբի իրանական ճյուղին: Նա իր մեջ ունի նաև հնագույն միդիական լեզվի տարրեր[փա՞ստ]: Գտնվելով մոտ հարաբերությունների մեջ հարևան այնպիսի ժողովուրդների հետ, ինչպիսին են հայերը, պարսիկները, թուրքերը և արաբները, քրդական լեզուն որոշ ազդեցություն է կրել նրանցից և ինքն էլ իր հերթին ազդել է նրանց վրա:
Քրդերենը, սկսած Քրդստանի հյուսիսից մինչև հարավ ինքնուրույն և միասնական լեզու է եղել[փա՞ստ]: Սակայն միասնությունը խախտվեց արաբական Խալիֆաթի տիրապետության ժամանակաշրջանում, այսինքն մեր թվարկության 7 դարից, իսլամի հանդես գալուց հետո: Արաբները և ընդհանրապես մուսուլմանական աշխարհը քրդերենը խիստ ենթարկեցին [[ղուրան]ի լեզվին մի կողմից, մյուս կողմից Քրդստանի միասնության խախտումը պատճառ դարձավ քրդական միասնության խախտմանը: Չնայած դրան բազմաթիվ քուրդ գրողներ և բանաստեղծներ իրենց աշխատությունները գրում էին արաբական այբուբենով, բայց լեզուն քրդերենն էր[փա՞ստ]:
Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ,որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիս-արևմտյան և հարավ-արևելյան: Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում է մոտ 24 միլիոն քուրդ, հանդիսանում է հյուսիս-արևմտյանը (Կուրմանջի): Կուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և ԱՊՀ երկրների քրդերը: Երկրորդ բարբառը՝ հարավ-արևելյան կամ քուրդի բարբառն է, որով խոսում են Իրանի՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը:
Գրադարձություն
Քրդական լատինատառ | Մաշտոցատառ | Քրդական լատինատառ | Մաշտոցատառ | ||
---|---|---|---|---|---|
а | ա | n | ն | ||
b | բ | o | о | ||
с | ջ | p | պ | ||
ç | չ | q | ք | ||
d | դ | r | ր | ||
е | ա | s | ս | ||
ê | է | ş | շ | ||
f | ֆ | t | տ | ||
g | գ | u | ու | ||
h | հ | û | ը | ||
i | ը | v | վ | ||
î | ի | w | վ | ||
j | ժ | x | խ | ||
k | կ | y | հյ | ||
l | լ | z | զ | ||
m | մ | - | - |
Ծանոթագրություններ
- ↑ Nationalencyklopedin "Världens 100 största språk 2007" Աշխարհի 100 ամենաշատը խոսվող լեզուները 2007 թ-ին