«Քրդերեն»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
չNo edit summary |
||
| Տող 2. | Տող 2. | ||
Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ, որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիս-արևմտյան և հարավ-արևելյան: Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում է [[քրդեր]]ի մեծամասնությունը, հանդիսանում է հյուսիս-արևմտյանը (կուրմանջի): Կուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և ԱՊՀ երկրների քրդերը: Երկրորդ բարբառը՝ հարավ-արևելյան կամ քուրդի բարբառը, որով խոսում են Իրանի ՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը: |
Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ, որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիս-արևմտյան և հարավ-արևելյան: Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում է [[քրդեր]]ի մեծամասնությունը, հանդիսանում է հյուսիս-արևմտյանը (կուրմանջի): Կուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և ԱՊՀ երկրների քրդերը: Երկրորդ բարբառը՝ հարավ-արևելյան կամ քուրդի բարբառը, որով խոսում են Իրանի ՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը: |
||
| ⚫ | Քրդերենը ինքնատիպ լեզու է:Ինչպես բոլոր ժողովուրդներինը,այնպես էլ քուրդ ժողովուրդի լեզվի ծագումը սերտ կերպով զուգակցվում է նրա պատմական զարգացման հետ: Պատմության ընթացքում շատ նվաճողներ՝ հույները, հռոմեացիները, արաբները, սելջուկ թուրքերը,մոնղոլները և ուրիշներ,ամեն կերպ ձգտել են ասիմիլյացիայի ենթարկել քրդերին և վերացնել քրդերի լեզուն,սակայն այդ բանը նրանց չի հաջողվել: Քրդերը կարողացել են պահպանել ո՛չ միայն իրենց գոյությունը,այլ նաև իրենց լեզուն ու կուլտուրան:Քրդերենը պատկանում է հնդեվորոպական լեզվախմբի իրանական ճյուղին:Նա իր մեջ ունի նաև հնագույն միդիական լեզվի էլեմենտներ:Գտնվելով մոտ հարաբերությունների մեջ հարևան այնպիսի ժողովուրդների հետ,ինչպիսին են հայերը,պարսիկները,թուրքերը և արաբները,քրդական լեզուն որոշ ազդեցություն է կրել նրանցից և ինքն էլ իր հերթին ազդել է նրանց վրա:Չնայած այդ բոլորին նա պահպանել է իր ինքնուրունությունը |
||
==Բնութագիր== |
|||
| ⚫ | Քրդերենը ինքնատիպ լեզու է: Ինչպես բոլոր ժողովուրդներինը, այնպես էլ քուրդ ժողովուրդի լեզվի ծագումը սերտ կերպով զուգակցվում է նրա պատմական զարգացման հետ: Պատմության ընթացքում շատ նվաճողներ՝ հույները, հռոմեացիները, արաբները, սելջուկ թուրքերը, մոնղոլները և ուրիշներ, ամեն կերպ ձգտել են ասիմիլյացիայի ենթարկել քրդերին և վերացնել քրդերի լեզուն, սակայն այդ բանը նրանց չի հաջողվել: Քրդերը կարողացել են պահպանել ո՛չ միայն իրենց գոյությունը, այլ նաև իրենց լեզուն ու կուլտուրան: Քրդերենը պատկանում է հնդեվորոպական լեզվախմբի իրանական ճյուղին: Նա իր մեջ ունի նաև հնագույն միդիական լեզվի էլեմենտներ: Գտնվելով մոտ հարաբերությունների մեջ հարևան այնպիսի ժողովուրդների հետ, ինչպիսին են հայերը, պարսիկները, թուրքերը և արաբները, քրդական լեզուն որոշ ազդեցություն է կրել նրանցից և ինքն էլ իր հերթին ազդել է նրանց վրա: Չնայած այդ բոլորին նա պահպանել է իր ինքնուրունությունը: |
||
Քրդերենը արևելյան հարուստ, արտահայտիչ-գեղեցիկ լեզուներից մեկն է, օգտագործելի գիտության, գրականության և այլ ասպարեզներում: Քրդերենը, սկսած Քրդստանի հյուսիսից մինչև հարավ ինքնուրույն և միասնական լեզու է եղել: Սակայն միասնությունը խախտվեց արաբական Խալիֆաթի տիրապետության ժամանակաշրջանում, այսինքն մեր թվարկության VII դարից, իսլամի հանդես գալուց հետո: Արաբները և ընդհանրապես մուսուլմանական աշխարհը քրդերենը խիստ ենթարկեցին ղուրանի լեզվին մի կողմից, մյուս կողմից Քրդստանի միասնության խախտումը պատճառ դարձավ քրդական միասնության խախտմանը: Չնայած դրան քուրդ ժողովուրդը չմոռացավ իր մայրենի լեզուն: Բազմաթիվ քուրդ գրողներ և բանաստեղծներ իրենց աշխատությունները գրում էին արաբական շրիֆտով, բայց լեզուն քրդերենն էր: |
|||
Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ,որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիս-արևմտյան և հարավ-արևելյան: Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում են մոտ 24 միլիոն քրդեր, հանդիսանում է հյուսիս-արևմտյանը (Կուրմանջի): Կուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և ԱՊՀ երկրների քրդերը: Երկրորդ բարբառը՝ հարավ-արևելյան կամ քուրդի բարբառը որով խոսում են Իրանի՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը: |
|||
== Գրադարձություն == |
== Գրադարձություն == |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
11:46, 12 Հուլիսի 2013-ի տարբերակ
Քրդերեն (زمانێ كوردی, Zimanê Kurdî), հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի հնդիրանական լեզվախմբին պատկանող լեզու։ Քրդերեն խոսում են աշխարհում 21 միլիոն մարդ [1]։ Քրդերեն խոսում են Թուրքիայում, Իրաքում, Իրանում, Սիրիայում, Հայաստանում, Լիբանանում և այլ երկրներում, որտեղ կա քուրդ բնակչություն։
Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ, որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիս-արևմտյան և հարավ-արևելյան: Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում է քրդերի մեծամասնությունը, հանդիսանում է հյուսիս-արևմտյանը (կուրմանջի): Կուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և ԱՊՀ երկրների քրդերը: Երկրորդ բարբառը՝ հարավ-արևելյան կամ քուրդի բարբառը, որով խոսում են Իրանի ՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը:
Բնութագիր
Քրդերենը ինքնատիպ լեզու է: Ինչպես բոլոր ժողովուրդներինը, այնպես էլ քուրդ ժողովուրդի լեզվի ծագումը սերտ կերպով զուգակցվում է նրա պատմական զարգացման հետ: Պատմության ընթացքում շատ նվաճողներ՝ հույները, հռոմեացիները, արաբները, սելջուկ թուրքերը, մոնղոլները և ուրիշներ, ամեն կերպ ձգտել են ասիմիլյացիայի ենթարկել քրդերին և վերացնել քրդերի լեզուն, սակայն այդ բանը նրանց չի հաջողվել: Քրդերը կարողացել են պահպանել ո՛չ միայն իրենց գոյությունը, այլ նաև իրենց լեզուն ու կուլտուրան: Քրդերենը պատկանում է հնդեվորոպական լեզվախմբի իրանական ճյուղին: Նա իր մեջ ունի նաև հնագույն միդիական լեզվի էլեմենտներ: Գտնվելով մոտ հարաբերությունների մեջ հարևան այնպիսի ժողովուրդների հետ, ինչպիսին են հայերը, պարսիկները, թուրքերը և արաբները, քրդական լեզուն որոշ ազդեցություն է կրել նրանցից և ինքն էլ իր հերթին ազդել է նրանց վրա: Չնայած այդ բոլորին նա պահպանել է իր ինքնուրունությունը:
Քրդերենը արևելյան հարուստ, արտահայտիչ-գեղեցիկ լեզուներից մեկն է, օգտագործելի գիտության, գրականության և այլ ասպարեզներում: Քրդերենը, սկսած Քրդստանի հյուսիսից մինչև հարավ ինքնուրույն և միասնական լեզու է եղել: Սակայն միասնությունը խախտվեց արաբական Խալիֆաթի տիրապետության ժամանակաշրջանում, այսինքն մեր թվարկության VII դարից, իսլամի հանդես գալուց հետո: Արաբները և ընդհանրապես մուսուլմանական աշխարհը քրդերենը խիստ ենթարկեցին ղուրանի լեզվին մի կողմից, մյուս կողմից Քրդստանի միասնության խախտումը պատճառ դարձավ քրդական միասնության խախտմանը: Չնայած դրան քուրդ ժողովուրդը չմոռացավ իր մայրենի լեզուն: Բազմաթիվ քուրդ գրողներ և բանաստեղծներ իրենց աշխատությունները գրում էին արաբական շրիֆտով, բայց լեզուն քրդերենն էր:
Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ,որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիս-արևմտյան և հարավ-արևելյան: Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում են մոտ 24 միլիոն քրդեր, հանդիսանում է հյուսիս-արևմտյանը (Կուրմանջի): Կուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և ԱՊՀ երկրների քրդերը: Երկրորդ բարբառը՝ հարավ-արևելյան կամ քուրդի բարբառը որով խոսում են Իրանի՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը:
Գրադարձություն
| Քրդական լատինատառ | Մաշտոցատառ | Քրդական լատինատառ | Մաշտոցատառ | ||
|---|---|---|---|---|---|
| а | ա | n | ն | ||
| b | բ | o | о | ||
| с | ջ | p | պ | ||
| ç | չ | q | ք | ||
| d | դ | r | ր | ||
| е | ա | s | ս | ||
| ê | է | ş | շ | ||
| f | ֆ | t | տ | ||
| g | գ | u | ու | ||
| h | հ | û | ը | ||
| i | ը | v | վ | ||
| î | ի | w | վ | ||
| j | ժ | x | խ | ||
| k | կ | y | հյ | ||
| l | լ | z | զ | ||
| m | մ | - | - |
Ծանոթագրություններ
- ↑ Nationalencyklopedin "Världens 100 största språk 2007" Աշխարհի 100 ամենաշատը խոսվող լեզուները 2007 թ-ին
|
Սա աշխարհ լեզուների մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։ |