«Բարոկկո»–ի խմբագրումների տարբերություն
| Տող 2. | Տող 2. | ||
== Ճարտարապետություն == |
== Ճարտարապետություն == |
||
[[Պատկեր:Trevi Fountain, Rome, Italy 2 - May 2007.jpg|մինի|աջից|Տրևի շատրվանը Հռոմում ]] |
|||
Հակառեֆորմացիան է, որ լայնորեն կիրառել է բարոկկոն տաճարային շինարվեստում (ճիզվիտների կառույցները, Լատինական |
Հակառեֆորմացիան է, որ լայնորեն կիրառել է բարոկկոն տաճարային շինարվեստում (ճիզվիտների կառույցները, [[Լատինական Ամերիկա]]յի «ուլտրաբարոկկո» ճարտարապետություն)։ Սակայն տարածվել է ոչ միայն կաթոլիկական, այլև բողոքական, հետագայում՝ ուղղափառ եկեղեցու երկրներում։ Պալատական և եկեղեցական բարոկկոյի կողքին զարգացել են հակաֆեոդալական բողոքի, ինչպես և [[Հաբսբուրգներ]]ի ու օսմանյան լծի դեմ սլավոնական ժողովուրդների ազգային-ազատագրական շարժումների հետ կապված «ստորին բարոկկոյի» ձևերը։ բարոկկոյին բնորոշ է աշխարհի ընկալման և արտացոլման ներհակությունը, զգայական և մտավոր լարվածությունը, ասկետության կոչերը միահյուսված են գեդոնիզմին, նրբությունը՝ կոպտությանը, վերացական սիմվոլիկան՝ մանրամասների նատուրալիստական մեկնաբանությանը։ Բարոկկոն դինամիկ, աֆեկտացիայի հակամետ ոճ էր, որին հատուկ էին թատերայնությունը, պատրանքայինը։ Բարոկկոն յուրացրել և մշակել է գեղարվեստական տարբեր ավանդույթներ՝ դրանք մտցնելով ազգային ոճերի զարգացման մեջ։ Բարոկկոյին բնորոշ է նաև արվեստի տարբեր տեսակների փոխադարձ ներգործությունը ([[օպերա]]), պոեզիայի ընկալումը որպես խոսող գեղանկարչություն, իսկ [[գեղանկարչություն]]ը որպես համր պոեզիա, էմբլեմներով և այլաբանությամբ հրապուրվելը։ Բարոկկոն հենվել է սխոլաստիկ տրամաբանության և ճարտասանության վրա, կիրառել է բարդ փոխաբերություններ և նմանեցումներ, ժառանգել է [[միջնադար]]ի և [[Վերածնունդ|Վերածննդի]] առավել արտահայտիչ գեղարվեստական ձևերը, անտիկ կերպարները համադրել [[Քրիստոնեություն|քրիստոնեականին]]։ Նկատելի է բարոկկոյի յուրացումն ու կիրառումը ռոմանտիզմի և նորագույն մոդեռնիստական հոսանքների կողմից։ |
||
ճարտարապետության մեջ, կերպարվեստում և դեկորատիվ արվեստում [[16-րդ դար]]ի կեսից մինչև [[18-րդ դար]]ի կեսը բարոկկոն եղել է հիմնական ոճական ուղղություններից մեկը։ Սերտորեն կապված լինելով միապետությանը, արիստոկրատիային և եկեղեցուն՝ բարոկկոյի արվեստը կոչված էր փառաբանելու, պրոպագանդելու նրանց հզորությունը։ Միաժամանակ արտացոլել է աշխարհի անսահմանության, բազմազանության, միասնականության, դրամատիկ բարդության և հավերժ փոփոխելիության նոր պատկերացումները, հետաքրքրությունը միջավայրի, մարդու շրջապատի և բնության տարերքի նկատմամբ։ Բարոկկոն հաջորդել է ինչպես Վերածննդի գեղարվեստական մշակույթին, այնպես էլ մաներիղմի սուբյեկտիվիստական արվեստին։ Բարոկկոյի արվեստին բնորոշ են վիթխարիությունը, ճոխությունն ու դինամիկան, պաթետիկ ոգևորությունը, զգացմունքի լարվածությունը, էֆեկտիվ տեսարանների, պատրանքայինի և իրականի համատեղման հակումը, մասշտաբների ու ռիթմերի, նյութերի ու ֆակտուրաների, լույսի և ստվերի ուժեղ կոնտրաստների հակումը։ |
|||
[[Ռուսաստան]]ում բարոկկոյի արվեստը զարգացել է [[18-րդ դար]]ի առաջին կեսին և արտացոլել է ազնվականական բացարձակ միապետության աճն ու ամրապնդումը ([[Պետերբուրգ]]ի, [[Պետերհոֆ]]ի, [[Ցարսկոյե Սելո]]յի են անսամբլները)։ |
|||
[[18-րդ դար]]ի առաջին կեսին բարոկկոն վերաճել է [[ռոկոկո]] ոճին, գոյակցել և միահյուսվել է նրան, իսկ [[1760]]-ական թվականներին դուրս է մղվել [[կլասիցիզմ]]ի կողմից։ |
|||
== Գրականություն == |
== Գրականություն == |
||
13:50, 5 Հուլիսի 2013-ի տարբերակ
Բարոկկո, (ենթադրաբար <պորտ.՝ perola barroca, արտասովոր ձևի մարգարտահատիկ, կամ լատին․՝ baroco, սխոլաստիկ տրամաբանության սիլլոգիզմներից մեկի մնեմոնիկ անվանումը), 16-րդ դարի վերջի և 18-րդ դարի կեսի եվրոպական արվեստում իշխող ոճ։ Արտացոլել է ֆեոդալիզմի ճգնաժամը սկզբնական կուտակման և գաղութատիրական էքսպանսիայի դարաշրջանում, կրոնական և սոցիալական գիտակցության հարաճուն հակասությունները։
Ճարտարապետություն
Հակառեֆորմացիան է, որ լայնորեն կիրառել է բարոկկոն տաճարային շինարվեստում (ճիզվիտների կառույցները, Լատինական Ամերիկայի «ուլտրաբարոկկո» ճարտարապետություն)։ Սակայն տարածվել է ոչ միայն կաթոլիկական, այլև բողոքական, հետագայում՝ ուղղափառ եկեղեցու երկրներում։ Պալատական և եկեղեցական բարոկկոյի կողքին զարգացել են հակաֆեոդալական բողոքի, ինչպես և Հաբսբուրգների ու օսմանյան լծի դեմ սլավոնական ժողովուրդների ազգային-ազատագրական շարժումների հետ կապված «ստորին բարոկկոյի» ձևերը։ բարոկկոյին բնորոշ է աշխարհի ընկալման և արտացոլման ներհակությունը, զգայական և մտավոր լարվածությունը, ասկետության կոչերը միահյուսված են գեդոնիզմին, նրբությունը՝ կոպտությանը, վերացական սիմվոլիկան՝ մանրամասների նատուրալիստական մեկնաբանությանը։ Բարոկկոն դինամիկ, աֆեկտացիայի հակամետ ոճ էր, որին հատուկ էին թատերայնությունը, պատրանքայինը։ Բարոկկոն յուրացրել և մշակել է գեղարվեստական տարբեր ավանդույթներ՝ դրանք մտցնելով ազգային ոճերի զարգացման մեջ։ Բարոկկոյին բնորոշ է նաև արվեստի տարբեր տեսակների փոխադարձ ներգործությունը (օպերա), պոեզիայի ընկալումը որպես խոսող գեղանկարչություն, իսկ գեղանկարչությունը որպես համր պոեզիա, էմբլեմներով և այլաբանությամբ հրապուրվելը։ Բարոկկոն հենվել է սխոլաստիկ տրամաբանության և ճարտասանության վրա, կիրառել է բարդ փոխաբերություններ և նմանեցումներ, ժառանգել է միջնադարի և Վերածննդի առավել արտահայտիչ գեղարվեստական ձևերը, անտիկ կերպարները համադրել քրիստոնեականին։ Նկատելի է բարոկկոյի յուրացումն ու կիրառումը ռոմանտիզմի և նորագույն մոդեռնիստական հոսանքների կողմից։
ճարտարապետության մեջ, կերպարվեստում և դեկորատիվ արվեստում 16-րդ դարի կեսից մինչև 18-րդ դարի կեսը բարոկկոն եղել է հիմնական ոճական ուղղություններից մեկը։ Սերտորեն կապված լինելով միապետությանը, արիստոկրատիային և եկեղեցուն՝ բարոկկոյի արվեստը կոչված էր փառաբանելու, պրոպագանդելու նրանց հզորությունը։ Միաժամանակ արտացոլել է աշխարհի անսահմանության, բազմազանության, միասնականության, դրամատիկ բարդության և հավերժ փոփոխելիության նոր պատկերացումները, հետաքրքրությունը միջավայրի, մարդու շրջապատի և բնության տարերքի նկատմամբ։ Բարոկկոն հաջորդել է ինչպես Վերածննդի գեղարվեստական մշակույթին, այնպես էլ մաներիղմի սուբյեկտիվիստական արվեստին։ Բարոկկոյի արվեստին բնորոշ են վիթխարիությունը, ճոխությունն ու դինամիկան, պաթետիկ ոգևորությունը, զգացմունքի լարվածությունը, էֆեկտիվ տեսարանների, պատրանքայինի և իրականի համատեղման հակումը, մասշտաբների ու ռիթմերի, նյութերի ու ֆակտուրաների, լույսի և ստվերի ուժեղ կոնտրաստների հակումը։
Ռուսաստանում բարոկկոյի արվեստը զարգացել է 18-րդ դարի առաջին կեսին և արտացոլել է ազնվականական բացարձակ միապետության աճն ու ամրապնդումը (Պետերբուրգի, Պետերհոֆի, Ցարսկոյե Սելոյի են անսամբլները)։
18-րդ դարի առաջին կեսին բարոկկոն վերաճել է ռոկոկո ոճին, գոյակցել և միահյուսվել է նրան, իսկ 1760-ական թվականներին դուրս է մղվել կլասիցիզմի կողմից։
Գրականություն
Բարոկկո տերմինը գրականության մեջ կիրառվել է 19-րդ դարի կեսից։ 20-րդ դարի 20-ական թվականները ունեցել է մի շարք սուբյեկտիվիստական մեկնաբանու- թյուններ, որոնք, սակայն, չեն համապատասխանում տերմինի ողջ տարողունակությանը․ լայն առումով բարոկկոն դիտվում է որպես եվրոպական գրականության զարգացման պատմականորեն օրինաչափ ընդհանուր ոճ։ Գրական բարոկկոյին բնորոշ են հռետորականությունը և անսպասելի, երևակայությունը ցնցող «հեռավոր» գաղափարների, կերպարների ու պատկերացումների համադրություն պահանջող, «սրամտության սկզբունքի» վրա հենվող բարդ փոխաբերականությունը։
Երաժշտություն
Արտասահմանյան երաժշտագիտության մեջ «Բարոկկո» տերմինը կիրառվում է 20-րդ դարի սկզբից։ Երաժշտական բարոկկոյի դարաշրջան է համարվում նույն 16-րդ դարի վերջից 18-րդ դարի կեսը, երբ Եվրոպայի տարբեր երկրների երաժշտական մշակույթում երևան են եկել կոմպոզիցիոն տեխնիկայի մի շարք ընդհանուր հատկանիշներ՝ հիմնված մաժորա-մինոր համակարգի և ֆունկցիոնալ հարմոնիայի ձևավորման վրա (ակորդների և նրանց ֆունկցիոնալ հարաբերակցության գիտակցում, գեներալ-բասի հաստատում, տակտաբաժանման կիրառում ևն) ու երաժշտական-գործիքային նոր ժանրեր (պարտիա, սոնատ, ռիչերկար, ֆուգա և, հատկապես, կոնցերտ)։ Իրականում այդ ժամանակաշրջանը ընդգրկել է միմյանցից տարբեր, երբեմն միմյանց հակասող երևույթներ՝ 16–17-րդ դարերի սահմանագլխի մադրիգալիստների երկերից մինչև Գեորգ Ֆրիդրիխ Հենդելի և Յոհան Սեբաստիան Բախի որևէ մեկ ոճի շրջանակում չպարփակվող ստեղծագործությունը։
Գրականություն
- Вельфлин Г․, Ренессанс и барокко, пер․ с нем․, СПБ, 1918
- Его же, Основные понятия истории искусства, пер․ с нем․, М․, 1930
- Всеобщая история искусств, т 4, М․, 1963
- Ренессанс․ Барокко․ Классицизм, М․, 1966
- Wi n d f ս h г М․, Die Barocfce Bildlichfceit und ihre Kritiker, Stuttg․? 1966․
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Բարոկկո կատեգորիայում։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|