«Վանականություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ r2.7.3) (Ռոբոտը ավելացնում է․: eo:Monaĥismo |
չ Bot: Migrating 22 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q148836 (translate me) |
||
Տող 14. | Տող 14. | ||
[[Կատեգորիա:Վանականություն]] |
[[Կատեգորիա:Վանականություն]] |
||
[[bg:Монашество]] |
|||
[[cs:Mnišství]] |
|||
[[de:Monastisch]] |
[[de:Monastisch]] |
||
[[dsb:Mnichojstwo]] |
|||
[[el:Μοναχισμός]] |
|||
[[en:Monasticism]] |
|||
[[eo:Monaĥismo]] |
|||
[[et:Munklus]] |
|||
[[fa:رهبانیت]] |
|||
[[he:נזיר]] |
|||
[[id:Monastisisme]] |
|||
[[it:Monachesimo]] |
|||
[[pl:Monastycyzm]] |
|||
[[pt:Monasticismo]] |
|||
[[ru:Монашество]] |
|||
[[sh:Monaštvo]] |
|||
[[sr:Монаштво]] |
|||
[[sv:Monastisk]] |
|||
[[th:ชีวิตอารามวาสี]] |
|||
[[uk:Чернецтво]] |
|||
[[vi:Đan sĩ]] |
|||
[[yi:מאנאך]] |
|||
[[zh:修行制度]] |
14:59, 4 Ապրիլի 2013-ի տարբերակ
Վանականություն, աշխարհիկ կենցաղավարությունը մերժած, պարտադիր կուսակրոն կյանքով ապրող և որոշակի կանոնակարգի ենթարկվող անձանց կրոնական կամավոր ընկերակցություն, որի կանոնադրությունը պահանջում է նաև անձնական ունեցվածքի բացակայություն և ազգակցական ու ընկերային հարաբերությունների խզում: Վանականությունը լայն ծավալ է ստացել IV դարում, թեև միայնակեցության տեսքով հանդես է եկել քրիստոնեության ավելի վաղ շրջանում (III դար) և տվել այնպիսի ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք էին Պողոս Թեբայիդացին և նրա աշակերտ Անտոն Անապատականը: Սակայն Վանականությունը, իր նեղ առումով, իբրև ճգնավորների համակեցության պայմաններում կանոնադրությամբ օժտված հաստատուն կազմակերպություն, իր հիմնադրությամբ պարտական է հույն վանական Պաքոմոսին (Պախոմիոս): Նա է Եգիպտոսում, Նեղոսի կղզիներից մեկում հիմնել առաջին վանական հաստատությունը՝ Տաբեննայի վանքը (IV դար): Վանականությունը, եկեղեցական մի շարք եռանդուն գործիչների շնորհիվ, Եգիպտոսից թափանցել է նաև այլ վայրեր (Պաղեստին, Ասորիք, Կապադովկիա, Հայաստան և այլն):
Հայաստանում վանականության տարածման գործում մեծ ավանդ է ունեցել Սեբաստիայի եպիսկոպոս Եվսթադեոս բժիշկը, որը, վանքեր հիմնելով, նպաստել է ճգնավորների կենցաղում համակեցության հաստատմանը: Վանականությունը հատկապես խթանվել է Ներսես Ա Մեծ կաթողիկոսի օրոք (IV դար), ապա աշխուժացել IX–XIII դդ. և XIV–XV դդ., այնուհետև՝ XVII դ.: Ի տարբերություն կաթոլիկական Վանականության (սովորաբար մի քանի վանք միավորված էին մեկ միաբանությունում), Հայ եկեղեցում յուրաքանչյուր վանք կազմել է ինքնուրույն միաբանություն:
Հայկական պետականության անկման և օտար զավթիչների տիրապետության պայմաններում Վանականությունը Հայաստանում զուրկ է եղել երկրի ներքին կյանքին միջամտելու հնարավորությունից և սահմանափակվել է հիմնականում ուսումնագիտական գործունեությամբ: Սկսած XIX դ. վերջից Վանականությունը Հայաստանում վերածվել է Հայ եկեղեցու համար կուսակրոն պաշտոնյաներ պատրաստող խավի:
Գրականություն
- Ղուկաս Ինճիճյան, Հնախօսութիւն աշխարհագրական Հայաստանեայց աշխարհի, հ. 3, Վենետիկ,1835:
- Հուսիկ եպիսկոպոս, Անապատականներ և վանականութիւն, Վաղ-պատ, 1906:
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատված վերցված է Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո: |