«Պյութագորաս»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ r2.7.2+) (Ռոբոտ․ mr:पायथागोरस փոփոխվել է mr:पायथागॉरसով |
չ Bot: Migrating 112 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q10261 (translate me) |
||
| Տող 26. | Տող 26. | ||
[[Կատեգորիա:Հույն բուսակերներ]] |
[[Կատեգորիա:Հույն բուսակերներ]] |
||
{{Link GA|de}} |
{{Link GA|de}} |
||
[[af:Pythagoras]] |
|||
[[am:ፓይታጎረስ]] |
|||
[[an:Pitagoras]] |
|||
[[ar:فيثاغورس]] |
|||
[[arz:بيثاجوراس]] |
|||
[[as:পাইথাগ’ৰাছ]] |
|||
[[ast:Pitágoras]] |
|||
[[az:Pifaqor]] |
|||
[[ba:Пифагор]] |
|||
[[bat-smg:Pėtaguors]] |
|||
[[be:Піфагор]] |
|||
[[be-x-old:Пітагор]] |
|||
[[bg:Питагор]] |
|||
[[bn:পিথাগোরাস]] |
|||
[[bo:ཕའེ་ཐ་གྷོ་ར་ཟི།]] |
|||
[[bpy:পিথাগোরাস]] |
|||
[[br:Pitagoras]] |
|||
[[bs:Pitagora]] |
|||
[[ca:Pitàgores]] |
|||
[[ckb:پیتاگۆرس]] |
|||
[[cs:Pythagoras]] |
|||
[[cv:Пифагор]] |
|||
[[cy:Pythagoras]] |
|||
[[da:Pythagoras]] |
|||
[[de:Pythagoras]] |
|||
[[el:Πυθαγόρας]] |
|||
[[en:Pythagoras]] |
|||
[[eo:Pitagoro]] |
|||
[[es:Pitágoras]] |
|||
[[et:Pythagoras]] |
|||
[[eu:Pitagoras]] |
|||
[[fa:فیثاغورس]] |
|||
[[fi:Pythagoras]] |
|||
[[fiu-vro:Pythagoras]] |
|||
[[fr:Pythagore]] |
|||
[[fy:Pytagoras]] |
|||
[[ga:Píotágarás]] |
|||
[[gan:畢達哥拉斯]] |
|||
[[gd:Pythagoras]] |
|||
[[gl:Pitágoras]] |
|||
[[gu:પાયથાગોરસ]] |
|||
[[he:פיתגורס]] |
|||
[[hi:पाइथागोरस]] |
|||
[[hr:Pitagora]] |
|||
[[hu:Püthagorasz]] |
|||
[[ia:Pythagoras]] |
|||
[[id:Pythagoras]] |
|||
[[io:Pitagoro]] |
|||
[[is:Pýþagóras]] |
|||
[[it:Pitagora]] |
|||
[[ja:ピタゴラス]] |
|||
[[jv:Pythagoras]] |
|||
[[ka:პითაგორა]] |
|||
[[kk:Пифагор]] |
|||
[[kn:ಪೈಥಾಗರಸ್]] |
|||
[[ko:피타고라스]] |
|||
[[ku:Pîtagoras]] |
|||
[[ky:Пифагор]] |
|||
[[la:Pythagoras]] |
|||
[[lb:Pythagoras vu Samos]] |
|||
[[lij:Pitagora]] |
|||
[[lt:Pitagoras]] |
|||
[[lv:Pitagors]] |
|||
[[mk:Питагора]] |
|||
[[ml:പൈതഗോറസ്]] |
|||
[[mn:Пифагор]] |
|||
[[mr:पायथागॉरस]] |
|||
[[mrj:Пифагор (философ)]] |
|||
[[ms:Pythagoras]] |
|||
[[my:ပိုက်သာဂိုးရပ်စ်]] |
|||
[[ne:पाइथागोरस]] |
|||
[[nl:Pythagoras]] |
|||
[[nn:Pythagoras]] |
|||
[[no:Pythagoras]] |
|||
[[oc:Pitagòras]] |
|||
[[os:Пифагор]] |
|||
[[pl:Pitagoras]] |
|||
[[pms:Pitàgora]] |
|||
[[pnb:فيثاغورث]] |
|||
[[pt:Pitágoras]] |
|||
[[qu:Pithagoras]] |
|||
[[ro:Pitagora]] |
|||
[[ru:Пифагор]] |
|||
[[sa:पैथागोरस्]] |
|||
[[scn:Pitàgura]] |
|||
[[sh:Pitagora]] |
|||
[[si:පයිතගරස්]] |
|||
[[simple:Pythagoras]] |
|||
[[sk:Pytagoras zo Samu]] |
|||
[[sl:Pitagora]] |
|||
[[sq:Pitagora]] |
|||
[[sr:Питагора]] |
|||
[[sv:Pythagoras]] |
|||
[[sw:Pythagoras]] |
|||
[[szl:Pitagoras]] |
|||
[[ta:பித்தாகரஸ்]] |
|||
[[te:పైథాగరస్]] |
|||
[[tg:Пифагор]] |
|||
[[th:พีทาโกรัส]] |
|||
[[tl:Pythagoras]] |
|||
[[tr:Pisagor]] |
|||
[[tt:Пифагор]] |
|||
[[uk:Піфагор]] |
|||
[[ur:فیثاغورث]] |
|||
[[vi:Pythagoras]] |
|||
[[vo:Püthagoras]] |
|||
[[war:Pythagoras]] |
|||
[[xal:Пифагор]] |
|||
[[yi:פיטאגאראס]] |
|||
[[yo:Pythagoras]] |
|||
[[zh:毕达哥拉斯]] |
|||
[[zh-yue:畢達哥拉斯]] |
|||
18:39, 7 Մարտի 2013-ի տարբերակ
Պյութագորաս (մոտ 569 - 475 Մ.Թ.Ա., հունարեն՝ Πυθαγόρας), անտիկ մաթեմատիկոս և փիլիսոփա, առավելապես հայտնի է իր անվամբ կոչված Պյութագորասի թեորեմով։
Հայտնի լինելով որպես «Թվերի հայր»՝ Պյութագորասը ազդեցիկ հետք է թողել Մ.Թ.Ա. 6-րդ դարի փիլիսոփայական և կրոնական ուսմունքներում։ Քանի որ լեգենդներն ու այլ նմանատիպ պատմությունները մշուշում են նրա կատարած աշխատանքը նույնիսկ ավելի շատ, քան այլ մինչսոկրատեսյան փիլիսոփաներինը՝ անհնար է հավաստիորեն խոսել Պյութագորասի կյանքի և ուսման մասին։ Պյութագորասը և նրա աշակերտները հավատում էին, որ ամենը կապված է մաթեմատիկայի հետ, և կարծում էին որ ամեն ինչ կարող է կանխագուշակվել և չափվել ցիկլերի օգնությամբ։
Կենսագրություն
Պյութագորասը ծնվել է Սամոս կղզում, Փոքր Ասիայի ափի մոտ, Պիթայիսի և Մնեսարքոսի որդին էր։ Երիտասարդ տարիքում, Պոլիկրատեսի դաժան կառավարությունից փախչելու նպատակով լքել է հարազատ քաղաքը, մեկնելով Հարավային Իտալիայում գտնվող Կրոտոն քաղաք։ Շատ հեղինակներ նաև ճանաչում են նրա հանդիպումները Հին Եգիպտոսի և Բաբելոնի փիլիսոփաների հետ մինչև շարժվելը արևմուտք՝ այս ճանապարհորդությունները նշված են հույն փիլիսոփաների կողմից գրված Պյութագորասի շատ կենսագրականներում։
Սամոսից դեպի Կրոտոն տեղաշարժի ընթացքում Պյութագորասը ստեղծում է գաղտնի կրոնական ընկերություն։
Պյութագորասը ձեռնամուխ է լինում Կրոտոնի մշակութային կյանքի բարեփոխմանը, հորդորելով քաղաքացիներին կրթվել և իր շուրջը ստեղծելով հետևորդների բարձրակարգ օղակ։ Այս մշակութային կենտրոնը առաջնորդվում է շատ խիստ օրենքներով։ Նրա դպրոցը բաց է լինում հավասարապես տղամարդկանց և կանանց համար։ Նրանք, ովքեր միանում են Պյութագորասի ներքին շրջանին, կոչում են իրենց մաթեմատիկոսներ։ Նրանք ապրում են դպրոցում, հրաժարվում են իրենց սեփականությունից և սնվում են միայն բանջարեղենային կերակրով։ Հարևան տարածքներում բնակվող ուսանողները նույնպես թույլատրվում էին այցելել Պյութագորասի դպրոց։ Կոչվելով ակուսմատիկոսներ, այս աշակերտներին թույլատրվում էր օգտագործել միս և ունենալ սեփականություն։
Ըստ Յամբլիխոսի, պյութագորացիները վարում են կազմակերպված կյանք, կազմված կրոնական դասերից, սովորական կերակրից, վարժություններից, ընթերցանությունից և փիլիսոփայական հետազոտություններից։ Երաժշտությունը համարվում էր այս կյանքի տարրական կազմակերպչական գործոնը՝ աշակերտները կանոնավոր կերպով միասին երգում էին օրհներգեր նվիրված Ապոլլոնին, օգտագործում էին քնարը հոգու և մարմնի հիվանդություններ բուժելու նպատակով և քնից առաջ ու հետո հիշողությունը վարժեցնելու նպատակով բանաստեղծություններ էին ասում։
Պյութագորասի թեորեմը, որը կրում է իր անունը, հայտնի էր ավելի վաղ Միջագետքում, Հին Եգիպտոսում և Հնդկաստանում։ Արդյոք Պյութագորասը ինքն է ապացուցել այդ թեորեմը, հայտնի չէ, քանի որ անտիկ աշխարհում ընդունված էր նշել ուսուցչի անունը իր աշակերտների կատարած հայտնագործությունների համար։ Թեորեմի հետ Պյութագորասի անվան կապը ամենավաղը հայտնվել է իր մահվանից 5 դար անց, Ցիցերոնի և Պլուտարքոսի աշխատություններում։
Արտաքին հղումներ
