Ռեշաթ Նուրի Գյունթեքին

Ռեշաթ Նուրի Գյունթեքին; թուրքերեն՝ Reşat Nuri Güntekin
Ծնվել է	նոյեմբերի 25, 1889
Ծննդավայր	Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանվել է	դեկտեմբերի 7, 1956 (67 տարեկան)
Վախճանի վայր	Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն
Գերեզման	Քարաջաահմեթ
Մասնագիտություն	դիվանագետ, վիպասան, քաղաքական գործիչ, դրամատուրգ, գրող և արձակագիր
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն և Թուրքիա
Կրթություն	Ստամբուլի համալսարան
Ուշագրավ աշխատանքներ	Çalıkuşu?
	Reşat Nuri Güntekin Վիքիպահեստում

Ռեշաթ Նուրի Գյունթեքին (թուրքերեն՝ Reşat Nuri Güntekin) (նոյեմբերի 25, 1889(1889-11-25)^[1]^[2], Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն - դեկտեմբերի 7, 1956(1956-12-07)^[3]^[4], Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն), թուրք վիպասան, գրող և դրամատուրգ^[5]։

Նրա առաջին «Հին ընկեր» վիպակը հրատարակվել է 1917 թվականին, «Փլատակների ծաղիկը»՝ 1918 թվականին, «Երգող թռչունը»՝ 1922 թվականին, «Իրական հերոս» վիպակը՝ 1918 թվականին, «Սուրը»՝ 1918 թվականին, «Քարի կտորը»` 1926 թվականին և այլն։ Իր վեպերում և պատմվածքներում Գյունթեքինը թուրքական գրականության մեջ առաջիններից մեկն էր, ով ռեալիստորեն և բազմակողմանիորեն ներկայացրել է Անատոլիայի իրական կյանքը, պրովինցիալ քաղաքները և թուրքական մոռացված գյուղը։

Նրա ամենահայտնի աշխատություններից մեկը «Ցախասարյակ՝ երգող թռչուն» վեպն է, որը պատմում է Անատոլիայի երիտասարդ թրքուհի ուսուցչուհու ճակատագրի մասին։ Գրքի հիման վրա 1966 թվականին նկարահանվել է ֆիլմ, իսկ 1986 թվականին հեռուստասերիալ՝ Այդան Շեների մասնակցությամբ։ Նրա գրչին են պատկանում նաև «Կանաչ գիշեր» (թուրքերեն՝ Yeşil Gece) և «Տերևաթափ» (թուրքերեն՝ Yaprak Dökümü) աշխատությունները։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռեշաթ Նուրի Գյունքեքինի հայրը եղել է ռազմական բժիշկ՝ մայորի զինվորական կոչմամբ։ Տիրապետել է պարսկերենին, արաբերենին և ֆրանսերենին։ Մի ան գամ նա Ռեշաթին ասել է. «Ես ցանկացել եմ քեզ դաստիարակել Ժան-Ժակ Ռուսոի վեպի Էմիլի նման»։ Նա խորհուրդ է տվել տղային ավելի լավ ճանաչել մարդկանց, բնությունը, մտածել նրանց մասին։ Վերջիններս մեծ դերակատարություն են ունեցել Ռեշաթ Նուրիի՝ որպես գրողի, կայացման գործում^[6]։

Ռեշաթ Նուրին հաճախել է Չանաքկալեի տարրական դպրոց։ Այնուհետ հաճախել է քաղաքի միջնակարգ դպրոց, իսկ հետո էլ Իզմիրի Freres դպրոց։ 1912 թվականին ավարտել է Ստամբուլի համալսարանի գրականության ֆակուլտետը։ Աշխատել է որպես ուսուցիչ և տնօրեն՝ Բուրսայի և Ստամբուլի միջնակարգ դպրոցներում։ Ստամբուլի մի քանի դպրոցներում դասավանդել է գրականություն, թուրքերեն, փիլիսոփայություն՝ զբաղվելով նաև ղեկավարի աշխատանքով։ Աշխատել է նաև Կրթության ազգային նախարարությունում՝ զբաղվեցնելով կրթական տեսուչի պաշտոն։ 1933 և 1943 թվականներին Չանաքկալեից ընտրվել է որպես Թուրքական մեջլիսի պատգամավոր, ինչպես նաև թուրքական դեսպանատան թղթակից Փարիզում։ Եղել է նաև ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ում Թուրքիայի ներկայացուցիչը։

1927 թվականին Ռեշաթ Նուրին ամուսնացել է տիկին Հայդիեի հետ, ով եղել է Էրենքյոյի կանանց դպրոցի շրջանավարտ։ Նրանք ունեցել են դուստր՝ Էդա անվամբ։

Գրական գործունեությամբ Գյունթեքինը սկսել է զբաղվել Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո։ Նա սկսել է տպագրվել Ջեմալ Նիմեթ կեղծանվամբ։ Ռեշաթ Նուրիի առաջին ստեղծագործությունները տպագրվել են «Հին ընկեր» ամսագրում (1917 թվական), իսկ մեկ տարի անց տպագրվել են նրա թատերական հետազոտությունները։ Միևնույն ժամանակ նա գրել է նաև մի շարք պատմվածքներ։

Թոշակի գնալուց հետո՝ աշխատել է Ստամբուլի շրջանային թատրոնների գրականագիտական ղեկավարի պաշտոնում։ Մահացել է Լոնդոնում, որտեղ բուժվում էր թոքերի քաղցկեղից։ Թաղված է Ստամբուլի Քարաջահմետ գերեզմանատանը։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատմվածքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Recm, Gençlik ve Güzellik (1919)
Roçild Bey (1919)
Eski Ahbab
Tanrı Misafiri (1927)
Sönmüş Yıldızlar (1928)
Leylâ ile Mecnun (1928)
Olağan İşler (1930)

Վեպեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ցախասարյակ՝ երգող թռչուն (1922) (Աշխատությունը ունի նաև երկրորդ անվանում՝ «Թուրք աղջկա ինքնակենսագրություն»)
Gizli El (1924 կամ 1922?)
Damga (1924) (Խարան)
Dudaktan Kalbe (1923 կամ 1925?)
Akşam Güneşi (1926)
Bir Kadın Düşmanı (1927) (Կանանց թշնամին)
Yeşil Gece (1928) (Կանաչ գիշեր)
Acımak (1928) (Գթասրտություն)
Yaprak Dökümü (1939 կամ 1930?) (Տերևաթափ)
Değirmen (1944) (Ջրաղած)
Kızılcık Dalları (1944 կամ 1932) (Քըզըլի ճյուղերը)
Miskinler Tekkesi (1946)
Harabelerin Çiçeği (1953) (Փլատակների ծաղիկը)
Kavak Yelleri (1961 կամ 1950?)
Son Sığınak (1961)
Kan Davası (1962 կամ 1955?)
Ateş Gecesi (1953) (Կրակի գիշեր)

Թատրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Hançer (1920)
Eski Rüya (1922)
Ümidin Güneşi (1924)
Gazeteci Düşmanı, Şemsiye Hırsızı, İhtiyar Serseri (1925)
Taş Parçası (1926)
Bir Köy Hocası (1928)
İstiklâl (1933)
Hülleci (1933)
Yaprak Dökümü (1971)
Eski Şarkı (1971)
Balıkesir Muhasebecisi (1971)
Tanrıdağı Ziyafeti (1971)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Encyclopædia Britannica
↑ ^2,0 ^2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 https://www.kibrispostasi.com/c49-KULTUR-SANAT/n450347-resat-nuri-guntekinin-vefatinin-uzerinden-66-yil-gecti
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
↑ «Reşat Nuri Güntekin Hayatı Eserleri Edebi Kişiliği». www.turkedebiyati.org (թուրքերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
↑ «Resat Nuri Guntekin». www.turkishculture.org. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 27-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռեշաթ Նուրի Գյունթեքին» հոդվածին։

[_2db130af714a511a-1] 1,0 ^1,1 Encyclopædia Britannica

[_8f2f54c2dfb12a94-2] 2,0 ^2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_d13d7c15ea0696ab-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 https://www.kibrispostasi.com/c49-KULTUR-SANAT/n450347-resat-nuri-guntekinin-vefatinin-uzerinden-66-yil-gecti

[_0cdad67c9c7106bb-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ

[5] «Reşat Nuri Güntekin Hayatı Eserleri Edebi Kişiliği». www.turkedebiyati.org (թուրքերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 27-ին.

[6] «Resat Nuri Guntekin». www.turkishculture.org. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 27-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]