Ուիլյամ Ալինգհեմ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ուիլյամ Ալինգհեմ
անգլ.՝ William Allingham
Դիմանկար
Ծնվել էմարտի 19, 1824(1824-03-19)[1][2][3]
ԾննդավայրBallyshannon, County Donegal, Օլսթեր, Իռլանդիա
Մահացել էնոյեմբերի 18, 1889(1889-11-18)[1][2] (65 տարեկան)
Մահվան վայրՀամփսթեդ, Քամդեն, Մեծ Լոնդոն, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Քաղաքացիություն Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
ԿրթությունRoyal Belfast Academical Institution?
Մասնագիտությունբանաստեղծ և գրող
ԱմուսինՀելեն Ալինգհեմ
Ծնողներհայր՝ William Allingham?[1], մայր՝ Margaret Crawford?[1]
 William Allingham Վիքիպահեստում

Ուիլյամ Ալինգհեմ (անգլ.՝ William Allingham մարտի 19, 1824(1824-03-19)[1][2][3], Ballyshannon, County Donegal, Օլսթեր, Իռլանդիա - նոյեմբերի 18, 1889(1889-11-18)[1][2], Համփսթեդ, Քամդեն, Մեծ Լոնդոն, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն)՝ իռլանդացի բանաստեղծ, օրագիր գրող և խմբագիր։ Նա գրել է քնարերգության մի քանի հատորներ, և նրա «Փերիներ» պոեմը շատ հնագիտական է, բայց նա ավելի շատ հայտնի է իր հետմահու հրատարակված օրագրով[4], որում նա արձանագրում է իր աշխույժ հանդիպումները Թենիսոնի, Քարլեյլի և այլ գրողների ու նկարիչների հետ։

Նրա կինը՝ Հելեն Ալինգհեմը, հայտնի ակվարելիստ և նկարչուհի էր[5]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալինգհեմի «Հրաժեշտ Բալլիշ Շենոնին» գրքի լայնաֆորմատ տարբերակը

Ուիլյամ Ալինգհեմը ծնվել է 1824 թ․ Մարտի 19-ին Բալլիշ Շենոնում, Իռլանդիայի հյուսիսում գտնվող Օլստեր Դոնեգոլ կոմսության հարավում գտնվող փոքրիկ քաղաքում։ Նա տեղական բանկի կառավարչի որդին էր, ծագումով անգլիացի[6]։ Նրա կրտսեր եղբայրներն ու քույրերը Քեթրինն էին (ծնվել է 1826 թ․), Ջոնը (ծնվել է 1827 թ․), Ջեյնը (ծնվել է 1829 թ․), Էդվարդը (ծնվել է 1831 թ․ և ապրել է ընդամենը մի քանի ամիս) և մեռելածին եղբայրը (ծնվել է 1833 թ․)։ Մանուկ հասակում Նրա ծնողները երկու անգամ տեղափոխվել են քաղաք, որտեղ տղան վայելում էր գյուղական բնապատկերներն ու այգիները, սովորում էր նկարել ու լսում էր մոր դաշնամուր նվագելը։ Երբ նա ինը տարեկան էր, նրա մայրը մահացավ[7]։

Նա կրթություն է ստացել թագավորական Բելֆաստի ակադեմիական ինստիտուտում մինչև 14 տարեկանը[8], պաշտոն է ստացել իր հայրենի քաղաքի մաքսատանը, և մի քանի նման պաշտոններ Է զբաղեցրել Իռլանդիայում և Անգլիայում մինչև 1870 թ․[9]։ Այս ժամանակահատվածում տպագրվել են նրա բանաստեղծությունները (1850 թ․, որում ներառված է իր հայտնի «Փերիներ» բանաստեղծությունը) և «Օր ու գիշեր» երգերը (1855 թվականին նկարազարդել է Դանթե Գաբրիել Ռոսեթին և այլք)։ (Ռոսետիի նամակները Ալինգեմին (1854-1870)՝ դոկտոր Բիրկբեկ Հիլլի խմբագրությամբ, հրապարակվել են 1897 թ․)։ «Լորանս Բլումֆիլդը Իռլանդիայում», նրա ամենահավակնոտ, թեև ոչ ամենահաջողված աշխատանքը՝ պատմողական պոեմը, որում նկարագրվում է իռլանդական սոցիալական հարցերը, լույս է տեսել 1864 թ․[9]։ Նա նաև խմբագրել է «Ոսկե գանձարան» շարքի «Բալլադ» գիրքը 1864 թ․, «Հիսուն ժամանակակից բանաստեղծություններ»-ը՝ 1865 թ․։

1870 թվականի ապրիլին Ալինգեմը ազատվեց մաքսային ծառայությունից, տեղափոխվեց Լոնդոն և դարձավ «Ֆրեյզերի ամսագրի» խմբագրի տեղակալ՝ ի վերջո դառնալով խմբագիր Ջեյմս Ֆրուդից հետո 1874 թ․ հունիսին, այն պաշտոնը, որը նա կզբաղեցներ մինչև 1879 թ,[5]։ 1874 թ․ օգոստոսի 22-ին նա ամուսնացավ նկարչուհի Հելեն Փաթերսոնի հետ, ով իրենից քսանչորս տարի փոքր էր։ Նրա կինը թողեց նկարչուհու աշխատանքը և հայտնի դարձավ որպես ակվարելիստ[9]։ Սկզբում ամուսիններն ապրում էին Լոնդոնում, Տրաֆալգարյան հրապարակում՝ Չելսիում, Ալինգհեմի ընկերոջ՝ Թոմաս Կարլայլի կողքին, և հենց այնտեղ էին ծնվել առաջին երկու երեխաները՝ Ջերալդ Կարլայլը (ծնվել է 1875 թ․ նոյեմբերին) և Եվա Մարգարեթը (ծնվել է 1877 թ․ փետրվարին)։ 1877 թ․ լույս տեսան Ալինգհեմի երգերը, բանաստեղծությունները և բալլադները։ 1881 թ․, Կարլայլի մահից հետո, Ալինգհեմները տեղափոխվեցին Սանդհիլս՝ Սուրեյի շրջանի Ուիթլի գյուղի մոտ, որտեղ 1882 թվականին ծնվեց նրանց երրորդ երեխան՝ Հենրի Ուիլյամը։ Այդ ժամանակաշրջանում Ալինգհեմը հրատարակել է «Մայիսյան չար օր»-ը (1883), «Մոշ»-ը (1884) և «Իռլանդական երգեր ու բանաստեղծություններ»-ը (1887)։

1861 թ․ Իռլանդիայի Դոնեգալ նահանգի Դերիվեղ քաղաքում քառասունյոթ ընտանիքի վտարումներով հայտնի Ջոն Ջորջ Ադերը մեկ գիշերվա ընթացքում 244 տղամարդ, կին և երեխա վտարեց իրենց տներից և թողեց թափառեն ապաստան փնտրող ճանապարհներով, արժանացավ «Սև Ջեք Ադեր» կոչմանը[10], այն էլ դրդեց Ուիլյամ Ալինգհեմին գրել «Վտարում» բանաստեղծությունը։

1888 թ․ Ուիլյամի առողջության վատթարացման պատճառով նրանք վերադարձան մայրաքաղաք՝ Հեմփսթեդ գյուղի բարձունք։ Բայց 1889 թ․՝ նոյեմբերի 18-ին, Ուիլյամը մահացավ Հեմփսթեդում[11]։ Նրա ցանկության համաձայն նրան դիակիզեցին։ Նրա մոխիրը խառնվում է հայրենի Բալլիշ Շենոնում գտնվող Սուրբ Աննայի եկեղեցում։

Հետմահու Ալինգհեմի «Արձակի հավաքածուներ»-ը լույս է տեսել 1893 թ․։ Ուիլյամ Ալլինգհեմի «Օրագիր» թերթը, որը խմբագրվել է տիկին Հելեն Ալինգհեմի և Դ. Ռադֆորդի կողմից, տպագրվել է 1907 թ․։ Այն ներառում է Ալինգհեմի հիշողությունները Ալֆրեդ Թենիսոնի, Թոմաս Քարլայիլի և այլ գրողների և նկարիչների մասին։

Գնահատում և ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխատելով ոչ ցուցադրական մասշտաբով՝ Ալինգհեմը ստեղծել է շատ քնարական և նկարագրական պոեզիա, և նրա լավագույն հատվածները հոգևորապես և տեղական գունազարդումներով լիովին ազգային են[9]։ Նրա բանաստեղծությունները պարզ են, թարմ և էլեգանտ։ Նրա ամենահայտնի բանաստեղծությունը մնում է նրա վաղ աշխատանքը՝ «Փերիներ»-ը[12]։

Ալինգհեմը զգալի ազդեցություն է ունեցել Յեյթսի վրա[6], մինչ Ուլսթերի բանաստեղծ Ջոն Հյուիթը խիստ զգաց Ալինգհեմի ազդեցությունը և փորձեց վերականգնել իր հեղինակությունը ՝ խմբագրելով և ներածություն գրելով «Ուիլյամ Ալինգեմի բանաստեղծությունները» («Օքսֆորդի համալսարանի մամուլ» / «Դոլմենի մամուլ», 1967)։ Ալիգհեմի պոեզիայի լայն անթոլոգիան ՝ «Սոխակի հովիտ» (1862), ոգեշնչումն էր 1923 թ.-ին Վալտեր դե լա Մարեի «Արի այստեղ» հավաքածուի։

«Մենք չենք համարձակվում որսի գնալ / Փոքրիկ մարդկանց հանդեպ վախից» տողերը մեջբերել է փինաչի հերոսը «Չառլին և շոկոլադի գործարանը» ֆիլմի սկզբում, ինչպես նաև Մայք Մինոլայի կոմիքսների «Դժոխքի տղա» պատմվածքներում, գումարած 1973 թ․ «Մի նայիր նկուղում» սարսափ ֆիլմը։ «Դեպի վեր օդային սարը / Անսպառ փայլով ցած» տողերը մաս են կազմում հերոս Մագրաթի ներքին մենախոսության «Հարթ աշխարհ» վեպում։ Բանաստեղծության մի քանի տող մեջբերում է Հենրի Ֆլայտը ՝ «Սուպեր աղջիկ» կոմիքս գրքի թիվ 65 համարի հերոս, 2011 թ. Օգոստոս։ Նույն բանաստեղծությունը մեջբերվել է Անդրե Նորթոնի 1990 թ. Գիտական գեղարվեստական վեպում «Համարձակիր գնալ որսի»։

«Վերև Օդային սարը» - ը վերնագրված է Դեբրա Դոյլի և Ձեյմս Դ. Մակդոնալդի պատմությանը․ մինչ Թերի Պրատչետի աշխատանքային վերնագիրը ՝ «Փոքրիկ ազատ մարդիկ», «Փոքրիկ մարդկանց վախից» էր։

Նրա անունով է կոչվում Դոնեգալի «Ալիգհելմ արմս» հյուրանոցը Բունդորանում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 Lundy D. R. The Peerage
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  3. ↑ 3,0 3,1 Dictionary of Irish Biography — RIA.
  4. ↑ William Allingham: a Diary; edited by H. Allingham and D. Radford (1907 and reprints)
  5. ↑ 5,0 5,1 I. Ousby ed., The Cambridge Guide to Literature in English (1995) p. 18
  6. ↑ 6,0 6,1 D. Daiches ed., The Penguin Companion to Literature 1 (1971) p. 19
  7. ↑ H. Allingham and D. Radford (eds), William Allingham, A Diary (1907)
  8. ↑ Robb, John (1913). The Book of the Royal Belfast Academical Institution. Belfast: McCaw, Stevenson & Orr. էջ 170.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3  One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Allingham, William». Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 1 (11th ed.). Cambridge University Press. էջ 696.
  10. ↑ «Derryveagh Evictions – 'Black Jack Adair». Ireland Calling (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  11. ↑ «John George Adair». irishevents4u.com. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 27-ին.
  12. ↑ The Fairies, multimedia eBook.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • M. McClure, 'Biographical Note: the Allinghams of Ballyshannon', in Donegal Annual; 52 (2000), p. 87–89
  • M. S. Lasner, 'William Allingham. Some Uncollected Authors LVI Part 1 (2)', in Book Collector; 39 (1991 summer, autumn), p. 174–204 and 321–349
  • S. A. Husni, William Allingham An Annotated Bibliography (1989)
  • A. Warner, 'William Allingham Bibliographical Survey', in Irish Book Lore; 2 (1976), p. 303–307
  • P. M. England, 'The Poetry of William Allingham' [M.A. thesis, Birmingham University] (1976)
  • A. Warner, William Allingham (1975)
  • H. Shields, 'William Allingham and folk song', in Hermathena; 117 (1974), p. 23–36
  • A. Warner, William Allingham An Introduction (1971)
  • W.I.P. McDonough, 'The Life and Work of William Allingham' [PhD thesis, Trinity College, Dublin] (1952)
  • P.S. O'Hegarty, 'A Bibliography of William Allingham', in Dublin Magazine (1945 Jan–Mar and July–September)
  • J. L. Donaghy, 'William Allingham', in Dublin Magazine; 20:2 (1945), p. 34–38
  • H. Knopf, 'William Allingham und seine Dichtung im Lichte der irischen Freheitsbewegung' [Dissertation] (1928. Biel)
  • Letters to William Allingham, ed. H. Allingham (1911)
  • William Allingham, William Allingham A Diary, ed. H. Allingham and D. Radford (1907)
  • D. G. Rossetti, The Letters of Dante Gabriel Rossetti to William Allingham 1854–1870, ed. G.B.N. Hill (1897)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուիլյամ Ալինգհեմ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ուիլյամ_Ալինգհեմ&oldid=9278462» էջից