Նյու Յորքի Կենտրոնական կայարան

Նյու Յորքի Կենտրոնական կայարան
Տեսակ	Երկաթուղային կայարան, dead-end railway station?, underground railway station?, տեսարժան վայր և union station?
Երկիր	ԱՄՆ
Տեղագրություն	Նյու Յորք շրջան
Ճարտարապետական ոճ	Բոզար
Սեփականատեր	Metropolitan Transportation Authority?
Սպասարկող	Metropolitan Transportation Authority?
Հիմնադրված է	1913
Բացված	փետրվարի 2, 1913
Ճարտարապետ	Reed and Stem? և Warren and Wetmore?
Ժառանգության կարգավիճակ	Նյու Յորքի տեսարժան վայր, Վայր՝ ԱՄՆ պատմական վայրերի ազգային ցանկից, ԱՄՆ-ի ազգային պատմական հուշարձաններ, Historic Civil Engineering Landmark?, Նյու Յորքի տեսարժան վայր և New York State Register of Historic Places listed place?
Պաշտոնական կայք

Կենտրոնական կայարան, (անգլ.՝ Grand Central Terminal, ոչ պաշտոնապես Grand Central Station), Նյու Յորքի ամենահին և ամենահայտնի կայարանը։ Գտնվում է միջին հաշվով Մանհեթենում` 42-րդ փողոցի և Պարկ-ավենյուի խաչմերուկում։ Հենահարթակների քանակի (44) և ուղիների (67) առումով այն գերազանցում է աշխարհի ցանկացած այլ կայարան^[3] ի։ Կայարանի նույն անունն է կրում Նյու Յորքի մետրոյի երեք կայանները, որոնք գտնվում են մոտակայքում և ձևավորում են փոխանակման հանգույց։

Շինարարության վերջնական ավարտի պահին Կենտրոնական կայարանը ամենաթանկն էր աշխարհում, կայարանի կառուցուման արժեքը 43 միլիոն դոլար էր։ Այն ժամանակ դա ազդեցիկ գումար էր։

Ստեղծման պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին կայարանը նույն տեղում կառուցվել է 1871 թվականին և կոչվում էր Գրանդ Կենտրոնական Դիպո։ 1898 թվականին շենքը վերակառուցվլ է, և նոր անունը տրվել՝ Գրանդ Կենտրոնական Կայարան։ «Գրանդ Կենտրոնականը» (նաև կոչվում է Գրանդ Կենտրոնական տերմինալ) կառուցվել է 1913 թվականին։ Այն վերակառուցվել է բոզար ոճով։ 1970-ականներին, երբ ամբողջ երկրում ուղևորատար երկաթուղային երթևեկության անկում տեղի ունեցավ, որը ուղեկցվեց շատ քաղաքներում կայարանների փակմամբ, շնորհիվ Ժակլին Քենեդի Օնասիսի, շենքը փրկվեց կործանումից։

1994 թվականին իրականացվեց կայարանի համալիրի ևս մեկ համապարփակ արդիականացում։

Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրանդ Կենտրոնականը գտնվում է Մանհեթենի կենտրոնում։ Այն երկաստիճան է։ Վերին մակարդակում կա 41 ուղի, իսկ ստորին մասում՝ 26 ուղի։ Սպասասրահը նախագծված է շքեղ ոճով, կամարակապ պատուհաններով և սյուններով, որոնք հիշեցնում են կամարակապ տաճարը։

Մինչև վերջերս կայարանը ուներ 61 «գաղտնի» հարթակ։ Այն օգտագործվել է միայն մեկ անգամ, նախագահ Ֆրանկլին Ռուզվելտին ուղեկցելու համար ուղիղ դեպի Վալդորֆ-Աստորիա հյուրանոց։

Հեռանկարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախատեսվում է բացել Լոնգ Այլենդ երկաթուղային նոր կայարանը գործող կայարանի մակարդակից ցածր։ Ավարտից հետո կայարանը կունենա 75 ուղի և 48 հարթակ։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նյու Յորքի Կենտրոնական կայարանի ժամացույց
Գլխավոր դահլիճի Պլաֆոնդը ՝ նկարված Պոլ Էլլոքսի նկարների համաձայն (1912)
Կայարանի շենքը 2018 թ.
Կենտրոնական կայարանը Մետլայֆ Բիլդինգի ֆոնին
Կայարանի շենքի հիմնական ճակատում ժամացույցի վերևում գտնվող քանդակագործական խումբը
Սպիտակագլուխ ծովարծվի քանդակ
Հարթակներ

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Belle, John; Leighton, Maxinne Rhea. Grand Central: Gateway to a Million Lives (англ.). — Norton, 2000. — ISBN 978-0-393-04765-3.
Bilotto, Gregory; DiLorenzo, Frank. Building Grand Central Terminal. — Arcadia Publishing Incorporated, 2017. — ISBN 978-1-4396-6051-5.
Fitch, James Marston; Waite, Diana S. Grand Central Terminal and Rockefeller Center: A Historic-critical Estimate of Their Significance (англ.). — Albany, New York: The Division, 1974.
Grand Central Terminal of the New York Central Lines (англ.). — New York Central Lines, 1912.