Յուրի Սահակյան

Յուրի Սահակյան
Ծնվել է	հուլիսի 22, 1937
Ծննդավայր	Այգեստան, Մարտակերտի շրջան, ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանվել է	նոյեմբերի 24, 2019 (82 տարեկան)
Մասնագիտություն	բանաստեղծ և մանկագիր
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Կրթություն	ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ (1966) և Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտ (1973)
Անդամակցություն	ՀԳՄ
Աշխատավայր	«Երևան» հեռուստաֆիլմերի ստուդիա, Հայրենիքի ձայն և Գրքասերների ընկերություն
Պարգևներ	Հայաստանի մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալ և Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի վաստակավոր գործիչ
	Յուրի Սահակյան Վիքիքաղվածքում
	Յուրի Սահակյան Վիքիդարանում
	Yuri Sahakyan Վիքիպահեստում

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Սահակյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Յուրի Հակոբի Սահակյան (հուլիսի 22, 1937(1937-07-22), Այգեստան, Մարտակերտի շրջան, ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - նոյեմբերի 24, 2019(2019-11-24)), հայ բանաստեղծ-մանկագիր, թարգմանիչ։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1968 թվականից։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յուրի Սահակյանը ծնվել է 1937 թվականի հուլիսի 22-ին Լեռնային Ղարաբաղի Մարտակերտի շրջանի Չայլու գյուղում։ Ավարտել է գյուղի միջնակարգ դպրոցը։ Ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը 1966 թվականին։

1971-1973 թվականներին մասնակցել է Մոսկվայի Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտին կից գրականության բարձրագույն դասընթացներին։

Աշխատել է Երևանի հեռուստատեսության ստուդիայում, «Հայրենիքի ձայն» շաբաթաթերթի խմբագրությունում, Հայաստանի գրքասերների ընկերությունում, «Սովետական գրող» և |Արևիկ հրատարակչություններում։

1999 թվականին «Այբբենարանի ուղեկից» մանկական բանաստեղծությունների ժողովածուի համար արժանացել է Հայաստանի Հանրապետության «Ոսկե եղեգն» պետական գրական առաջին կարգի մրցանակի։

2012 թվականին Հայաստանի Հանրապետության անկախության հռչակման 21-րդ տարեդարձի կապակցությամբ, ինչպես նաև բազմամյա վաստակի և ստեղծագործական նվաճումների համար շնորհվել է Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի վաստակավոր գործչի կոչումը։

2017 թվականին շնորհվել է Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալ

2018 թվականին շնորհվել է Արցախի Հանրապետության Մշակույթի և արվեստի վաստակավոր գործչի կոչումը։ Մահացել է 2019 թ. նոյեմբերի 24-ին։

Առաջին բանաստեղծությունը տպագրել է «Սովետական Ղարաբաղ» թերթում։ Առաջին գիրքը լույս է ընծայել 1966 թ. «Սովետական Գրող» հրատարակչությունում։

Հայաստանի գրողների միության անդամ է 1968 թվականից։

Նրա բանաստեղծությունները թարգմանվել են ռուսերեն, ֆրանսերեն, անգլերեն, շվեդերեն, իսպաներեն, սերբերեն, լիտվերեն, բուլղարերեն, աբխազերեն, ուկրաիներեն, ադրբեջաներեն։

Նրա բանաստեղծությունների հիման վրա գրվել են բազմաթիվ երգեր.

«Արփա Սևան» - երաժշտություն՝ Էդգար Հովհաննիսյանի,
«Այլ աչեր» - երաժշտություն՝ էդուարդ Թումանյանի,
«Շարունակիր ժպտալ» - երաժշտություն՝ Ռոբերտ Ամիրխանյանի, և այլն։ Ապրում և ստեղծագործում է Երևանում։
«Կյանքն անցողիկ է» - երաշժտությունը՝ Ստեփան Բաբաթորոսյանի
«Նամակ ռազմաճակատից» - երաժշտությունը՝ Ստեփան Բաբաթորոսյանի

Երկերի մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արևը քո դեմքին, Երևան, 1966, 52 էջ։
Իմ մեղեդին, Երևան, 1974, 85 էջ։
Երբ դու գալիս ես, Երևան, 1980, 120 էջ։
Արտուտիկ, նախշուն տոտիկ, Երևան, 1984, 80 էջ։
Աքլորակռիվ, Երևան, 1984, 88 էջ։
Սարը սարին, Երևան, 1986, 192 էջ։
Ձկնորս արջն ու մկնորս կատուն, Երևան, 1987, 92 էջ։
Բարի թզուկն ու պարկապզուկը, Երևան, 1990, 93 էջ։
Չարն իրեն տեր չկարծի (բանաստեղծություններ), Երևան, 1993, 80 էջ։
Այբբենարանի ուղեկից, Երևան, 1998, 40 էջ։
Հայ ժողովրդական հանելուկներ, Երևան, 1998, 96 էջ։
Հայ ժողովրդական հանելուկներ, Երևան, 1998, 120 էջ։
Խաղիկներ, հանելուկներ, ասացվածքներ, Երևան, 2001, 52 էջ։
Հայկական ժողովրդական խաղիկներ, հանելուկներ, ասացվածքներ, Երևան, 2001։
Խաղիկներ – խաղալիքներ, Երևան, 2002, 60 էջ։
Խաղիկներ, հանելուկներ, ասացվածքներ, Երևան, 2003, 52 էջ։
Խաղիկներ, հանելուկներ, ասացվածքներ, Երևան, 2003, 96 էջ։
Հանելուկ – հանմանելուկ, Երևան, 2003, 148 էջ։
Շուտասելուկներ և բառախաղեր, Երևան, 2004, 28 էջ։
Չափածո օրագրություն, Երևան, 2004, 64 էջ։
Արարատն իմ պատշգամբից, Երևան, 2006, 44 էջ։
Աշնան տերևներ թափանցիկ ջրում, Երևան, 2007, 64 էջ։
101 բանաստեղծություն մանուկներին, Երևան, 2008, 112 էջ։
Արտուտիկ, նախշուն տոտիկ, Երևան, 2008, 84 էջ։
Բանաստեղծություններ և հեքիաթներ, Երևան, 2008, 72 էջ։
Նապո Չորրորդը, Երևան, 2008, 84 էջ։
Խաղիկներ, հանելուկներ, ասացվածքներ, Երևան, 2010, 96 էջ։
Ճուտ եմ, ճուտ եմ (մանկական երգեր), Երևան, 2010, 56 էջ։
Չքնեք տղաներ (բանաստեղծություններ), Երևան, 2010, 120 էջ։
850+1 հանելուկ, Երևան, 2011, 96 էջ։
Վեց գրքից (բանաստեղծություններ), Երևան, 2011, 164 էջ։
Ձկնորս արջուկն ու մկնորս կատուն, Երևան, 2012, 84 էջ։
Բառ ու բանի շտեմարան, Երևան, 2013, 264 էջ։
Ծաղկած խնձորենի, Երևան, 2013, 264 էջ։
Ծաղկած ծառեր ու գեղեցիկ կանայք (բանաստեղծություններ), Երևան, 2013, 104 էջ։
Պիեսներ տիկնիկային թատրոնների համար, Երևան, 2017, 200 էջ։
Խոլո կամ Քարե թռչունի թռիչքը (Երևան, 2017, 32 էջ)
Տերևն ասաց տերևին (Երևան, 2017, 80 էջ)

Երգեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նրա խոսքերով են գրվել այնպիսի երգեր, ինչպիսիք են՝

«Սա Երևանն է» - երաժշտ. Մարտին Վարդազարյանի
«Արփա Սևան» - երաժշտ. Էդգար Հովհաննիսյանի
«Այլ աչեր» - երաժշտ.՝ Էդուարդ Թումանյանի
«Շարունակիր ժպտալ» - երաժշտ. Ռոբերտ Ամիրխանյանի
«Խուտուտ-Մուտուտ, Հովիկ-Հովիկ»- երաժշտ. Տիգրան Մանսուրյանի
«Չքնեք, տղաներ» - երաժշտ. Գուրգեն Գաբրիելյանի
«Ծաղրածուն և ծաղրածուն» - երաժշտ. Ստեփան Բաբաթորոսյանի
«Երեք լոբի» - երաժշտ. Ստեփան Շաքարյանի
«Կյանքն Անցողիկ է» - երաժշտ. Ստեփան Բաբաթորոսյանի
«Նամակ Ռազմաճակատից» - երաժշտ. Ստեփան Բաբաթորոսյանի և այլն...

Թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալի Բաբան և քառասուն ավազակները.- Երևան։ Նոյյան տապան.- 12 չհ. էջ.- (Հեքիաթների շքերթ)։
Ալիսան հրաշքների աշխարհում.- Երևան։ Նոյյան տապան, 2003.- 12 չհ. էջ.- (Հեքիաթների շքերթ)։
Ակիմ Յակով։ Աղջիկն ու առյուծը։ Բանաստեղծություններ.- Երևան։ Արևիկ, 1989.- 20 էջ։
Աղվեսն ու խլահավը։ Ռուսական ժողովրդական հեքիաթ.- Երևան։ Պրոֆ-Պրեսս Բուկինիստ, 2010.- 10 էջ.- (Կարդում ենք երեխաների համար)։
Ամեն դաշտից մի փունջ ծաղիկ։ Թարգմանական ընտրանի.- Երևան։ Ծիծեռնակ, 2004.- 58 էջ։
Անդերսեն Հանս Քրիստիան։ Հեքիաթներ.- Երևան։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գործերով Հայաստանի ազգային հանձնաժողով, 2005.- 62 էջ։
Անճոռնի ճուտիկը.- Երևան։ Պրոֆ-Պրեսս; Բուկինիստ, 2015.- 12 էջ.- (Կարդում ենք երեխաների համար)։
Անտառային հանելուկներ.- Երևան։ Պրոֆ–Պրեսս; Բուկինիստ, 2015.- 12 էջ.- (Կարդում ենք երեխաների համար)։
Աշնանային գույներ։ Չափածո, արձակ ստեղծագործություններ, թարգմանություններ, կերպարվեստ.- Երևան, 2010.- 139 էջ.- (Լուսաբաց, թիւ 6)։
Արարատի երկիր։ Հայաստանը 20-րդ դարի սերբական պոեզիայում (երկլեզու հրատարակություն) /Կազմ.՝ Բ. Սիմոնյան.- Երևան։ Ապոլոն, 2002.- 115 էջ.- Բովանդ-ից՝ Դուշկո Տրիֆունովիչ. Շոկ սենյակ; Դրագուտին Օգնյանովիչ. Ամպրոպը Սևանի վրա; Ստոյան Բերբեր. Արարատ; Նեդելկո Թերզիչ. Հայրենի մեղեդին։
Բժեխվա Յան։ Պանրի ծակերը.- Երևան։ Էդիթ Պրինտ, 2010.- 12 էջ.- (Ուրախ գնացքի գրադարան)։
Գարնանային կանչեր։ Չափածո, արձակ ստեղծագործություններ, թարգմանություններ, կերպարվեստ.- Երևան, 2010.- 139 էջ.- (Լուսաբաց, 7)։
Գարու հատիկը.- Երևան։ Պրոֆ-Պրեսս Բուկինիստ, 2010.- 10 էջ.- (Կարդում ենք երեխաների համար)։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Այբբենարանի Ուղեկից» մանկական բանաստեղծությունների ժողովածուի համար 1999 թվականին արժանացել է Հայաստանի Հանրապետության «Ոսկե Եղեգն» պետական գրական առաջին կարգի մրցանակի։
Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի վաստակավոր գործիչ (2012)^[1]։
Արցախի Հանրապետության Մշակույթի և Արվեստի վաստակավոր գործիչ (2018)

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալեքսանդր Թոփչյան, Չհրաժարվել հույզերից։ «Գարուն», 1967, № 1։ (Գրախոսություն Վազգեն Առաքելյանի «Երեքնուկներ», Ծովինարի «Ապրիլ», Լևոն Զաքարյանի «Իմ փողոցը», Յուրի Սահակյանի «Արևը քո դեմքին» բանաստեղծական ժողովածուների մասին)։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Հայաստանի Հանրապետության պատվավոր կոչումներ շնորհելու մասին

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուրի Սահակյան» հոդվածին։

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուրի Սահակյան» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուրի Սահակյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 10, էջ 138)։

[1] Հայաստանի Հանրապետության պատվավոր կոչումներ շնորհելու մասին

[1]