Յակով Պոլոնսկի

Յակով Պոլոնսկի; Яков Полонский
Ծնվել է	դեկտեմբերի 18, 1819 կամ դեկտեմբերի 19, 1819
Ծննդավայր	Ռյազան, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	հոկտեմբերի 30, 1898[…] (78 տարեկան)
Վախճանի վայր	Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն
Գերեզման	Ryazan kremli
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, գրող և լիբրետիստ
Լեզու	ռուսերեն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Կրթություն	Մոսկվայի կայսերական համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ
Պարգևներ	Պուշկինի մրցանակ
Ամուսին	Josephine Antonovna Rulman?
	Yakov Polonsky Վիքիպահեստում

Յակով Պետրովիչ Պոլոնսկի (դեկտեմբերի 18, 1819(1819-12-18)^[1]^[2] կամ դեկտեմբերի 19, 1819(1819-12-19), Ռյազան, Ռուսական կայսրություն^[1]^[3]^[4] - հոկտեմբերի 30, 1898(1898-10-30)^[1]^[2]^[4]^[…], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն^[1]^[3], թաղված է Ռյազանում), ռուս բանաստեղծ։

Կյանքը և գործունեությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավարտել է Մոսկվայի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը (1844)։ Մոսկվայում բարեկամացել է Պ․ Չաադաևի, Ա․ Գերցենի, Վ․ Բելինսկու, Ն․ Գոգոլի, Ի․ Տուրգենևի, Ա․ Ֆետի հետ։ 1844 թվականին լույս է տեսել Յակով Պոլոնսկու առաջին ժողովածուն՝ «Գամմաները», այնուհետև՝ «Բանաստեղծություններ 1845»-ը, որը հստակ աշխարհայացքի բացակայության պատճառով քննադատվել է Բելինսկու կողմից։ 1846-1851 թվականներին Յակով Պոլոնսկին ապրել է Թիֆլիսում, որտեղ հրատարակվել են նրա «Մազանդար» (1849) և «Մի քանի բանաստեղծություն» (1851) ժողովածուները, 1851 թվականից ապրել է Պետերբուրգում։ 1859-1860 թվականներին խմբագրել է «Ռուսկոյե սլովո» («Русское слово») ամսագիրը։ Ծառայել է արտասահմանյան գրաքննության կոմիտեում, մամուլի գործերի գլխավոր վարչության խորհրդում (1860-1896)։ 19-րդ դարի 60-ական թվականներին հասարակական ուժերի սահմանազատման շրջանում Յակով Պոլոնսկին եղել է պայքարից հեռու։ Արձագանքելով երկրի հասարակական-քաղաղաքական իրադարձություններին նա մնացել է քնարական բանաստեղծ, որի պոեզիայի կենտրոնում մարդու ներաշխարհն է («Դրոշմվածքներ», 1866, «Խրձեր», 1871, «Աշնանացան արտեր», 1876)։ 1878 թվականին կարեկցալից ոտանավոր է նվիրել Վ․ Զասուլիչին («Կալանավորուհին»)։ 1880-1890-ական թվականներին Յակով Պոլոնսկու ստեղծագործության մեջ հայտնվել են կրոնամիստիկական տրամադրություններ, մահվան մոտիվներ («Երեկոյան ղողանջ», 1890)։ Որպես նուրբ քնարերգու, Յակով Պոլոնսկին նկատելի հետք է թողել ռուսական պոեզիայում։ Նա մշակել է նաև ռոմանսի ժանրը։ Նրա շատ բանաստեղծությունների համար երաժշտություն են գրել Պ․ Չայկովսկին, Ա․ Ռուբինշտեյնը, Ս․ Ռախմանինովը և ուրիշներ։

Կապը հայկական մշակույթի հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յակով Պոլոնսկու գործունեությունը 19-րդ դարի կեսերին սերտորեն առնչվել է վրաց և հայ մշակույթների հետ։ Նրա հայրը 1830-ական թվականներին իշխան Բեհբութովի մոտ եղել է հատուկ հանձնարարությունների պետական պաշտոնյա՝ Երևանի մարզում։ Հոր պատմածների տպավորության տակ դեռևս 1841 թվականին գրել է «Արարատ» բանաստեղծությունը։ Եղել է Հայաստանում։ Հայտնի են նրա «Մի սպասիր», «Կովկասից վերադառնալիս» բանաստեղծությունները՝ նվիրված հայ գեղեցկուհի Սոֆյա Գուլգազին, որը նաև «Թիֆլիսյան խրճիթներ» պատմվածքի և «Դարեջան» պատմական դրամայի կերպարների նախատիպն է։ Լինելով լավ նկարիչ, Յակով Պոլոնսկին ստեղծել է Սոֆյայի դիմանկարը։ Թիֆլիսում մտերմացել է Գ․ Ախվերդյանի հետ, նրա օգնությամբ գրել է «Սայաթ-Նովա» («Кавказ», 1851, N 1, 2) պատմագեղարվեստական ակնարկը, որտեղ տվել է Սայաթ-Նովայի երգերի ռուսերեն առաջին թարգմանությունները (արձակ)։ Բանաստեղծություն է նվիրել հայ մեծ երգչին։ Պետերբուրգում ծանոթացել է Ռ․ Պատկանյանի, մտերմական կապերի մեջ եղել Հ․ Այվազովսկու, գրական-դրամատիկական ընկերության նախագահ Պ․ Իսակովի, Ս․ Աբամելիք-Լազարեի հետ։ Յակով Պոլոնսկու «Բեդան՝ քարոզիչ» բանաստեղծության հիման վրա Ա․ Սպենդիարյանը գրել է «Լեգենդ» հայտնի գործը, որն առաջին անգամ կատարվել է Պետերբուրգում, 1909 թվականին՝ բանաստեղծի հիշատակին նվիրված երեկոյին։ «Մշակ» թերթում, «Տարազ», «Հուշարար» և այլ պարբերականներում տպագրվել են Յակով Պոլոնսկու բանաստեղծությունները՝ Ա․ Ծատուրյանի և այլոց թարգմանությամբ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Полоцкая Э. А. Полонский // Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 5.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Полонский Яков Петрович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 Соловьев В. Полонский, Яков Петрович (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1898. — Т. XXIV. — С. 361—363.
↑ http://culture62.ru/?object=могила-полонского-якова-петровича-1819-1898

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յակով Պոլոնսկի» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 9, էջ 365)։

[_d4c2e828aba3fdae-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Полоцкая Э. А. Полонский // Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 5.

[_a3199468828b2b43-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_973bf9762e792ac8-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Полонский Яков Петрович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_379e3e0f2e05ab59-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 Соловьев В. Полонский, Яков Петрович (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1898. — Т. XXIV. — С. 361—363.

[_f3a532188cdc1def-5] ttp://culture62.ru/?object=могила-полонского-якова-петровича-1819-1898

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]