Մորսկե Օկո

Մորսկե Օկո
Տեսակ	լիճ, տուրիստական վայր և տեսարժան վայր
Մայրցամաք	Եվրոպա
Երկիր	Լեհաստան
Վարչատարածք	Գմինա Բուկովինա Տատրզանսկա
Երկարություն	0,862 կմ
Լայնություն	0,566 կմ
ԲԾՄ	1395,4 մետր
Խորություն	50,8 մետր
Շրջանագծի երկարություն	2,45 կմ
Մակերես	0,3493 կմ²
Ծավալ	9,935 խորանարդ հեկտոմետր
Լեռնաշղթա	Կարպատյան լեռներ
Ավազանի երկիր	Լեհաստան

Մորսկե Օկո (լեհ.՝ Morskie Oko), լիճ Լեհաստանում` Մալոպոլսկոե վոևոդությունում։ Այն խոշորագույնն է և խորությամբ չորրորդը Տատրաներում։ Լիճը գտնվում է Տատրաներ ազգային պարկում` Մենգուշովեցկի լեռնազանգվածի ստորոտին։

Նկարագրություն

Լիճը շրջապատող լեռները մոտ 1.000 մ բարձրություն ունեն նրա մակերևույթից։ Նրանցից մեկը` Ռիսին (լեհ.՝ Rysy) (2499 մ) լեհական Տատրաների ամենաբարձր գագաթն է։ Մենգուշովեցկի գագաթների հարևանությամբ վեր է խոյանում Մնիխ լեռագագաթը (2068 մ)։ Լճի շուրջն աճում են մեծ թվով եվրոպական սոճիներ։

Անցյալում Մորսկե Օկո լիճն ունեցել է մեկ այլ անվանում` «Ռիբյե» (բառացի` Ձկնային), քանի որ ձկան մեծ պաշար ուներ, ինչը հազվադեպ է Տատրաներում։ Թափանցիկ ջրերում նկատելի են կարմրախայտներ։ «Մորսկե Օկո» անվանումն առաջացել է հին լեգենդից, որի համաձայն` լիճը ծովի հետ կապված է ստորերկրյա ջրանցքով։

Զբոսաշրջության ու երկրաբանության լեհական ընկերության տնակը գտնվում է լճի հյուսիսային ափի մորենում։ Այն գտնվում է ծովի մակարդակից 1405 մ բարձրության վրա` հանդիսանալով հնագույն շալեներից մեկը Տատրաներում։ Տնակը կոչվել է հասարակական գործիչ, հրապարակախոս, գիտնական Ստանիսլավ Ստաշիցի անունով, ով լճի ուսումնասիրությամբ է զբաղվել 1805 թվականին։ Այդ տնակը զրոյական կետ է համարվում Ռիսի լեռ և Շպիգլյասովի զառիթափ բարձրանալու համար։ Հարևանությամբ գտնվում է Ստարե Սխրոնիշկո շինությունը, որը տնակի հետ համարվում է պատմության հուշարձան։

Մորսկե Օկոն Տատրաների առավել տեսարժան վայրերից է, ուր տարեկան այցելում են 40.000 զբոսաշրջիկներ։ Մոտակա ճանապարհից ոտքով լիճ բարձրանալը տևում է մոտ երկու ժամ։ Շատ զբոսաշրջիկներ ճանապարհորդության համար ընտրում են ձիով ուղևորությունը. ձի տրամադրում են տեղի բնակիչները` գուրալները։ Ձմռանը ճանապարհի փոքր հատվածը անցնում է ձնահյուսի վտանգ ունեցող մասով։ Այդ հատվածը ցուրտ է մնում նույնիսկ ամռանը։ Լճում լողանալն ու կարմրախայտներին կերակրելը արգելված է։

Պատմություն

Մորսկե Օկոն հիշատակող ամենավաղ ձեռագրերը վերաբերում են 1575 թվականին։ 19-րդ դարի վերջին Գալիցիայի ու Հունգարիայի միջև վեճ է ծագում լճի պատկանելության շուրջ։ Գրաց քաղաքի դատարանը հարցը վճռում է լեհական կողմի օգտին։ Այդ որոշումն ընդունվում է Օսվալդ-Մարիան Բալցերի շնորհիվ, ով ներկայացնում էր Գալիցիայի շահերը։

Մորսկե Օկոն 19-րդ դարի կեսին զբոսաշրջության համար կրկին բացահայտում է լեհ բժիշկ Տիտուս Հալիբինսկին։ Առաջին տնակն այս կողմերում կառուցվում է 1836 թվականին, ինչը, սակայն, այրվում է 1865 թվականին։ Երկրորդ տնակը կառուցվում է 1874 թվականին և այրվում 1898 թվականին։ 1902 թվականին Զակոպանեում ճանապարհ է բացվում, որը ստանում է «Օսվալդ Բալցերի ճանապարհ» անվանումը։ 1933 թվականից ինքնիշխանության ձեռքբերման հետ լիճը պատկանում է Լեհաստանին։

Մորսկե Օկոն ներշնչանքի աղբյուր է հանդիսացել արվեստի շատ գործիչների համար։ Նրանցից են նկարիչներ Վալերի Էլիաշ-Ռաձիկովսկին, Լեոն Յան Վիչուլկովսկին, բանաստեղծներ Վինցենտի Պոլը, Ադամ Ասնիկը, Կազիմեժ Պշերվա-Տետմայերը, Ֆրանցիշեկ Նովիցկին, Յան Կասպրովիչը, կոմպոզիտոր Զիգմունդ Նոսկովսկին։

Պատկերասրահ

• 
  Մորսկիե Օկոյի համայնապատկեր
• 
  Մորսկիե Օկո, տեսքը հյուղակից
• 
  Արևմտյան մասը
• 
  Տեսքն արահետից
• 
  Ճանապարհը ձմռանը
• 
  Մորսկիե Օկոն ապրիլին
• 
  Շալե լճի ափին

Գրականություն

• Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska։ Bedeker tatrzański. Warszawa։ Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13184-5.
• Józef Nyka։ Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XV. Latchorzew։ Trawers, 2007. ISBN 978-83-60078-04-4.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մորսկե Օկո» հոդվածին։