Մորիս Սվոդեշ

Մորիս Սվոդեշ
Ծնվել է	հունվարի 22, 1909(1909-01-22) Հոլյոկ, Համպդեն շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ
Մահացել է	հուլիսի 20, 1967(1967-07-20) (58 տարեկան) Մեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մասնագիտություն	լեզվաբան և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Ռազմավարական ծառայությունների գրասենյակ, Ազգային պոլիտեխնիկական ինստիտուտ և Վիսկոնսինի համալսարան Մեդիսոնում
Գործունեության ոլորտ	ամերիյան հնդկացիների լեզուներ
Ալմա մատեր	Եյլի համալսարան և Չիկագոյի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	իսպաներեն
Պարգևներ	Գուգենհայմի կրթաթոշակ
Ամուսին(ներ)	Մերի Հաաս

Մորիս Սվոդեշ (անգլ.՝ Morris Swadesh, հունվարի 22, 1909(1909-01-22), Հոլյոկ, Համպդեն շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ - հուլիսի 20, 1967(1967-07-20), Մեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ), ամերիկացի լեզվաբան, մարդաբան, ժամանակագրական լեզվաբանության հիմնադիր։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1909 թվականին Մասաչուսեթս նահանգի Հոլիոկ քաղաքում, պատմական Բեսարաբիայից ներգաղթած հրեաների ընտանիքում։ Սվոդեշը տիրապետում էր իդիշին, ռուսերենին, անգլերենին։ Ավարտել է Չիկագոյի համալսարանի բակալավրիատը և մագիստրատուրան։ Եղել է Էդուարդ Սեպիրի ուսանողը։ Այնուհետև հետևելով Էդուարդ Սեպիրին՝ տեղափոխվել է Եյլի համալսարան, իսկ 1933 թվականին ավարտել է այդ համալսարանի ասպիրանտուրան։

Սվոդեշը 1937-1939 թվականներին դասավանդել է Վիսկոնսին-Մադիսոն համալսարանում, Երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին աշխատել է ԱՄՆ-ի բանակում և Ռազմավարական ծառայությունների գրասենյակում։

Պատերազմի ավարտից հետո նա աշխատաքի է անցել Նյու Յորքի քաղաքային քոլեջում, բայց 1949-ին հեռացվել է՝ կոմունիստական կուսակցությանը անդամակցելու պատճառով։

Գործունեություն

Սվոդեշն առանձնահատուկ հետաքրքրություն է ցուցաբերել Ամերիկայի բնիկների լեզուների նկատմամբ և 1930-ական թվականներին լայնածավալ դաշտային աշխատանքներ է իրականացրել ամբողջ Հյուսիսային Ամերիկայում՝ Կանադայում, Մեքսիկայում և ԱՄՆ-ում։ Նա լեզվաժամանակագրության և լեզվավիճակագրության առաջատարներից մեկն էր, և հայտնի է նրանով, որ ստեղծել է «Swadesh» ցուցակը․ Սվոդեշի կազմած ցուցակը բաղկացած է 100, 200 կամ 215 բազային լեզվական նշաններից, որոնք ընկած են լեզուների ցեղակցության որոշման մեթոդի հիմքում։

Սվոդեշը կարծում էր, որ իր մեթոդով հնարավոր է խոր կապեր գտնել միմյանց հետ ակնհայտորեն կապ չունեցող լեզուների միջև։ Այդպիսով նա միավորում էր լեզվաընտանիքներն ու ենթադրում մեկ միասնական նախալեզվի գոյությունը։

Նրա տեսությունները, սակայն, հաճախ հակասական էին։

Սվոդեշը մահացել է Մեխիկոյում 1967 թվականի հուլիսին։

Երկեր

• 1950. "Salish internal relationships", International Journal of American Linguistics 16, 157-167
• 1952. "Lexicostatistic dating of prehistoric ethnic contacts", Proceedings American Philosophical Society 96, 452-463
• 1955. "Towards greater accuracy in lexicostatistic dating", International Journal of American Linguistics 21, 121-137
• 1962. "Linguistic relations across the Bering Strait", American Anthropologist 64, 1262-1291
• La linguistica como instrumento de la prehistoria, Mexico, 1960
• The origin and diversification of language, L., 1971

Աղբյուրներ

• Esterhill, Frank. 2000. Interlingua Institute: A History. New York: Interlingua Institute.
• Newman, Stanley. 1967. "Morris Swadesh (1909-1967)." Language 43.
• Price, David H. 1997. "Anthropologists on trial" Արխիվացված 2016-03-21 Wayback Machine, Paper presented at the Annual Meeting of the American Anthropological Association, Washington, D.C., November 1997
• Ruhlen, Merritt. 1994. On the Origin of Languages: Studies in Linguistic Taxonomy, Stanford, California: Stanford University Press.