Մարի Հայմ-Ֆյոգտլին

Մարի Հայմ-Ֆյոգտլին; գերմ.՝ Marie Heim-Vögtlin
Ծնվել է	հոկտեմբերի 7, 1845; Բյոցեն, Շվեյցարիա
Մահացել է	նոյեմբերի 7, 1916 (71 տարեկան); Ցյուրիխ, Շվեյցարիա
Գերեզման	Զիլֆելդի գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Շվեյցարիա
Դավանանք	աթեիզմ
Մասնագիտություն	բժիշկ և գինեկոլոգ
Հաստատություն(ներ)	Schweizerische Pflegerinnenschule mit Frauenspital?
Ալմա մատեր	Ցյուրիխի համալսարան (1873) և Լայպցիգի համալսարան
Գիտական աստիճան	բժշկության դոկտոր (1874)
Տիրապետում է լեզուներին	գերմաներեն
Ամուսին(ներ)	Ալբերտ Հայմ
Երեխա(ներ)	Առնոլդ Հեյմ և Helene Heim?
	Marie Heim-Vögtlin Վիքիպահեստում

Մարի Հայմ-Ֆյոգտլին (գերմ.՝ Marie Heim-Vögtlin, հոկտեմբերի 7, 1845(1845-10-07)^[1]^[2], Բյոցեն, Շվեյցարիա - նոյեմբերի 7, 1916(1916-11-07)^[1]^[2], Ցյուրիխ, Շվեյցարիա^[3]), Շվեյցարիայում առաջին բժշկուհին։ Եղել է գրող և շվեյցարական առաջին գինեկոլոգիական հիվանդանոցի համահիմնադիրը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կրթութուն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Բյոցեն քաղաքից պաստորի (բողոքականների քահանա) ընտանիքում։ Մասնավոր կրթություն է ստացել Ռոմանդիայում և Ցյուրիխում։

1867 թվականին նրա փեսացու Ֆրիդրիխ Գուլդրեյխ Էրիսմանը՝ բժշկության ուսանող, ետ է տվել նշանը և ամուսնացել Նադեժդա Սուսլովայի (1843—1918) հետ։ Ի պատասխան դրան՝ Մարին իրեն նվիրել է Ցյուրիխի համալսարանում բժշկության ուսանելուն, որը Եվրոպայում առաջին բժշկական ֆակուլտետն էր, որ ընդունելություն ուներ կանանց համար։ Դա ազգային աղմուկ է առաջացրել^[6], քանի որ նախկինում միայն օտարերկրացի կանայք (ինչպես օրինակ ռուս Ն. Սուսլովան) ընդունվել։

Գերազանց հանձնելով քննությունները^[7]՝ Մարին գինեկոլոգիա է սովորել Լայպցիգում և աշխատել Դրեզդենի ծննդատանը։ 1874 թվականի հուլիսի 11-ին նա դոկտորական աստիճան է ստացել Ցյուրիխի համալսարանում, դիսերտացիան եղել է աշխատանքի ժամանակ իգական սեռական համակարգի դրության մասին։ Ցյուրիխում բժշկական պրակտիկա իրականացնելու պաշտոնական թույլտվության համար անհրաժեշտ է եղել նրա հոր միջամտությունը։

Մասնագիտական և ընտանեկան կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թեպետ նրա գործառությունն սկսվել է մի քանի հաճախորդներից, նա արագորեն ձեռք է բերել շնորհալի և լավ բժշկի համբավ, հատկապես առանձնացրել են նրա վերաբերմունքը աղքատ կանանց հանդեպ։

1875 թվականին Մարին ամուսնացել է հայտնի երկրաբան Ալբերտ Հայմի հետ, ինչից հետո նա տվել է իր թույլտվությունը (ըստ այդ ժամանակների օրենքի), որպեսզի Մարին շարունակի աշխատել ամուսնություն կնքելուց հետո։ Զույգն ունեցել է երկու երեխա՝ Առնոլդը և Հելենը, ինչպես նաև որդեգրած երեխա։

Մարի Հայմ-Ֆյոգտլինը մահացել է 1916 թվականին թոքերի հիվանդությունից։

Հասարակական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1901 թվականին եղել է Շվեյցարիայում առաջին գինեկոլոգիական հիվանդանոցի (Schweizerische Pflegerinnenschule mit Spital) համահիմնադիրը։ Այնտեղ աշխատել է որպես գանձապահ։ Եղել է կանանց ընտրական իրավունքի և Ժուժկալության միավորման ակտիվ մասնակից։

Հրատարակել է մի քանի գրքեր կանանց և երեխաների համար։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շվեյցարիայում Գիտական ազգային ֆոնդը նրա պատվին կանանց կրթաթոշակ է սահմանել։
1995 թվականին Ցյուրիխում կանանց հիվանդանոցի մոտ նրա անվամբ նրբանցք է կոչվել։ 2010 թվականին նրա աշխատանքներն արժանացել են Հեզելշաֆտ զու Ֆրաումյունստերի^[8]^[9]։
2016 թվականին նրա մահվան 100-ամյա տարելիցին թողարկվել է շվեյցարական փոստային նամականիշ^[10]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 https://www.deutsche-biographie.de/sfz28845.html
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Historische Lexikon der Schweiz, Dictionnaire historique de la Suisse, Dizionario storico della Svizzera (գերմ.) — Bern: 1998.
↑ Die erste Schweizer Aerztin : Marie Heim-Vögtlin (1845-1916) — 1986. — doi:10.5169/SEALS-845028
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Historische Lexikon der Schweiz, Dictionnaire historique de la Suisse, Dizionario storico della Svizzera (գերմ.) — Bern: 2006.
↑ Müller (Libernensis).
↑ Ogilvie
↑ «Frauenehrungen» (գերմաներեն). Gesellschaft zu Fraumünster. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
↑ «Frauenehrungen der Gesellschaft zu Fraumünster» (PDF) (գերմաներեն). Gesellschaft zu Fraumünster. 2014. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
↑ «Swiss Post salutes country's first female doc».

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Müller, Verena E. Kampf und Krampf (German) // Libernensis, Zeitschrift der Universitätsbibliothek Bern. — University Library of Berne. — № 1/2008. — С. 26. — ISSN 1660-2439.
Müller, Verena E. Marie Heim-Vögtlin – die erste Schweizer Ärztin (1845–1916): Ein Leben zwischen Tradition und Aufbruch. — 2nd. — hier+jetzt Verlag, 2008. — ISBN 978-3-03919-061-4
Siebel, Johanna Das Leben von Frau Dr. Marie Heim-Vögtlin, der ersten Schweizer Ärztin. — Leipzig: Rascher, 1925.
Ogilvie, Marilyn Bailey; Harvey, Joy Dorothy The Biographical Dictionary of Women in Science. — Taylor & Francis, 2000. — С. 580. — ISBN 0-415-92039-6

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Программа Марии Гейм-Фёгтлин

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարի Հայմ-Ֆյոգտլին» հոդվածին։

[_baf16494598ebd21-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 https://www.deutsche-biographie.de/sfz28845.html

[_2a94558e4968ace9-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)

[_ada9c61240b956c6-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Historische Lexikon der Schweiz, Dictionnaire historique de la Suisse, Dizionario storico della Svizzera (գերմ.) — Bern: 1998.

[_9ec6bc1eccb1d998-4] Die erste Schweizer Aerztin : Marie Heim-Vögtlin (1845-1916) — 1986. — doi:10.5169/SEALS-845028

[_930ceb45f74953e9-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Historische Lexikon der Schweiz, Dictionnaire historique de la Suisse, Dizionario storico della Svizzera (գերմ.) — Bern: 2006.

[auto-6] Müller (Libernensis).

[Ogilvie-7] Ogilvie

[fraumünster-Frauenehrungen-8] «Frauenehrungen» (գերմաներեն). Gesellschaft zu Fraumünster. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 30-ին.

[fraumünster-awardlist-9] «Frauenehrungen der Gesellschaft zu Fraumünster» (PDF) (գերմաներեն). Gesellschaft zu Fraumünster. 2014. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 30-ին.

[10] «Swiss Post salutes country's first female doc».

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]