Մակուլյար այտուց

Դասակարգում	D ICD-10: H35.8; ICD-9-CM: 362.01, 362.53; OMIM: 153880; MeSH: D008269; SNOMED CT: 37231002;
Արտաքին աղբյուրներ	Orphanet: 75381;

Մակուլյար այտուց, հեղուկի և սպիտակուցների կուտակում մակուլայի (աչքի ցանցաթաղանթի կենտրոնական հատվածի) վրա, կամ տակ, որը հանգեցնում է ուռածության։ Մակուլան պարունակում է շշիկներ, որոնք ապահովում են պարզ, կենտրոնական տեսողությունը, հնարավորություն տալիս տեսնել դետալներ, գույներ և ձևեր։ Այդ պատճառով մակուլայի ուռածությունը հանգեցնում է կենտրոնական տեսողության խանգարման։

Պատճառներ

Մակուլայի այտուցի պատճառները բազմաթիվ են: Տարբեր պատճառներ կարող են լինել փոխկապակցված։

Հաճախ փոխկապակցված է շաքարային դիաբետի հետ։ Քրոնիկական, ոչ կառավարելի, երկրորդ տիպի դիաբետը վնասում են ծայրամասային արյունատար անոթները, այդ թվում ցանցաթաղանթի անոթները, որոնք արտահոսելով հանգեցնում են ուռածության՝ այտուցի^[1]։
Մակուլայի այտուցի կարող է բերել տարիքային մակուլոդեգեներացիան։ Տարիքի հետ մակուլայում կարող է սկսվել բնական քայքայման պրոցես, որը հանգեցնում է ցանցաթաղանթի տակ դրուզի կուտակման և երբեմն անբնական անոթների ձևավորման^[2]։
Կատարակտի բուժման համար ոսպնյակի փոխարինումը կարող է առաջացնել պսևդոֆակիկ մակուլյար այտուց (պսևդոֆակիան նշանակում է փոխարինված ոսպնյակ), որը նաև հայտնի է Իրվին-Գասի համախտանիշ անվանմամբ։ Վիրահատությունը երբեմն գրգռում է ցանցաթաղանթը, առաջացնելով մազանոթների լայնացում և հեղուկի արտահոսք։ Սա ավելի քիչ է հանդիպում ոսպնյակների փոխարինման ժամանակակից տեխնիկայի շնորհիվ^[3]։
Քրոնիկական ուվեիտը և միջանկյալ ուվեիտը ևս կարող են լինել պատճառ^[4]։
Ցանցաթաղանթում որևէ երակի խցանումը առաջացնում է ցանցաթաղանթի այլ երակների լայնացման և հեղուկի արտահոսքի։ Խցանումը կարող է առաջանալ աթերոսկլերոզի, գերճնշման, և գլաուկոմայի հետևանքով^[5]։
Որոշակի դեղեր կարող են առաջացնել փոփոխություններ ցանցաթաղանթում, որոնք հանգեցնում են մակուլյար այտուցի։ Ազդեցություն ունեցող հիմնական դեղերն են՝ լատանոպրոստ, էպինեֆրին, ռոզիգլիտազոն, թիմոլոլ և այլն^[6]^[7]։
Հայտնի են որոշ բնածին հիվանդություններ,կապված մակուլյար այտուցի հետ։ Դրանցից են պիգմենտային ռետինիտը, ռետինոշիզիսը^[1]։

Ախտորոշում

Դասակարգում

Կիստոզ մակուլյար այտուց, կոչվում է «կիստոզ», քանի որ ունի կիստայի տեսք, սակայն արտաքին էպիթելյալ շերտի բացակայության պատճառով իրականում չի համարվում կիստա։ Պատճառներն են շաքարային դիաբետը, պիգմենտային ռետինիտը, էպինեֆրինը, Իրվին-Գասի սիդրոմը, երակային խցանումը, E2-պրոստոգլանդին անալոգները, նիկոտինաթթուն/նիացինը։

Դիաբետիկ մակուլյար այտուց, առաջանում է մակուլայի արտահոսող մազանոթներից։ Այն տեսողության կորստի ամենահաճախ հանդիպող պատճառն է և՛ պրոլիֆերատիվ, և՛ ոչ պրոլիֆերատիվ դիաբետիկ ռետինոպաթիայի դեպքում^[8]։

Բուժում

Մակուլյար այտուցը երբեմն առաջանում է կատարակտի վիրահատությունից հետո, մի քանի օրով կամ շաբաթով, և դեպքերի հիմնական մասը հաջողությամբ բուժվում են ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղերով (ՈՍՀԲԴ) կամ կորտիզոնային աչքի կաթիլներով։ ՈՍՀԲԴ-ների կանխարգելիչ օգտագործումը որոշ չափով նվազեցնում է մակուլյար այտուցի ռիսկը^[9]^[10]։

Դիաբետիկ մակուլյար այտուցը բուժվում է լազերային ֆոտոկոագուլյացիայով, ինչը նվազեցնում է տեսողության կորստի ռիսկը^[11]։

2010 թվականին ԱՄՆ սննդի և դեղերի վարչությունը հաստատել է ռանիբիզումաբի ներվիտրալ ներարկումները մակուլյար այտուցի բուժման համար^[12]։

Հետազոտություններ

2005 թվականին ստերոիդները ուսումնասիրվել են որպես արյունատար անոթների խցանման արդյունքում առաջացած մակուլյար այտուցի բուժում^[13]։

2014 թվականին հետազոտվել են երկու անոթային հակա-էնդոթելային աճի գործոնների ազդեցությունները ցանցաթաղանթի կենտրոնական երակի խցանման արդյունքում առաջացած մակուլյար այտուցի բուժման համար։ Երկու բուժումները ցույց են տվել այտուցի նվազում վեց ամսվա ընթացքում^[14]։

Մեկ այլ հետազոտության ժամանակ ուսումնասիրվել են դեքսամետազոնի և տրիամկինոլոն ացետոնիդի ազդեցությունները^[15]։ Արդյունքները ցույց տվեցին, որ տրիամկինոլոն ացետենիդով բուժվածների տեսողության սրությունը ավելի էր բարելավում, քան դեքսամետազոնով բուժված հիվանդներինը։

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 «What Causes Macular Edema». American Academy of Ophthalmology. Վերցված է 30 January 2016-ին.
↑ «What is Age-Related Macular Degeneration?». American Academy of Ophthalmology. Վերցված է 30 January 2016-ին.
↑ Laly DR (5 March 2014). «Pseudophakic Cystoid Macular Edema». Review of Ophthalmology. Վերցված է 30 January 2016-ին.
↑ «Complications of Uveitis». Her Majesty's Government, UK. 27 January 2015. Վերցված է 30 January 2016-ին.
↑ Lusby FW (8 May 2014). «Retinal Vein Occlusion». Medline Plus. US Library of Medicine. Վերցված է 30 January 2016-ին.
↑ Abaasi O (11 June 2009). «Common Medications That May Be Toxic To The Retina». Review of Ophthalmology. Վերցված է 30 January 2016-ին.
↑ «Medication Cautions in Macular Degeneration». American Macular Degeneration Foundation. Վերցված է 30 January 2016-ին.
↑ Varma R, Bressler NM, Doan QV, Gleeson M, Danese M, Bower JK, և այլք: (November 2014). «Prevalence of and risk factors for diabetic macular edema in the United States». JAMA Ophthalmology. 132 (11): 1334–40. doi:10.1001/jamaophthalmol.2014.2854. PMC 4576994. PMID 25125075.
↑ Lim BX, Lim CH, Lim DK, Evans JR, Bunce C, Wormald R (November 2016). «Prophylactic non-steroidal anti-inflammatory drugs for the prevention of macular oedema after cataract surgery». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 11 (11): CD006683. doi:10.1002/14651858.CD006683.pub3. PMC 6464900. PMID 27801522.
↑ Campochiaro PA, Han YS, Mir TA, Kherani S, Hafiz G, Krispel C, Liu TY, Wang J, Scott AW, Zimmer-Galler (June 2017). «Increased Frequency of Topical Steroids Provides Benefit in Patients With Recalcitrant Postsurgical Macular Edema». Am. J. Ophthalmol. 178: 163–175. doi:10.1016/j.ajo.2017.03.033. PMID 28392176.
↑ Jorge, Eliane C; Jorge, Edson N; Botelho, Mayra; Farat, Joyce G; Virgili, Gianni; El Dib, Regina (2018-10-15). Cochrane Eyes and Vision Group (ed.). «Monotherapy laser photocoagulation for diabetic macular oedema». Cochrane Database of Systematic Reviews (անգլերեն). 2018 (10): CD010859. doi:10.1002/14651858.CD010859.pub2. PMC 6516994. PMID 30320466.
↑ «GEN | News Highlights: FDA Green-Lights Genentech's Lucentis for Macular Edema following Retinal Vein Occlusion». Genengnews.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-03-ին. Վերցված է 2012-12-15-ին.
↑ «Steroid Injections vs. Standard Treatment for Macular Edema Due to Retinal Blood Vessel Blockage - Full Text View». ClinicalTrials.gov. 3 March 2008. Վերցված է 2012-12-15-ին.
↑ Braithwaite T, Nanji AA, Lindsley K, Greenberg PB (May 2014). «Anti-vascular endothelial growth factor for macular oedema secondary to central retinal vein occlusion». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 5 (5): CD007325. doi:10.1002/14651858.CD007325.pub3. PMC 4292843. PMID 24788977.
↑ Gewaily D, Muthuswamy K, Greenberg PB (September 2015). «Intravitreal steroids versus observation for macular edema secondary to central retinal vein occlusion». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2021 (9): CD007324. doi:10.1002/14651858.CD007324.pub3. PMC 4733851. PMID 26352007.

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մակուլյար այտուց» հոդվածին։

[AAO-1] 1,0 ^1,1 «What Causes Macular Edema». American Academy of Ophthalmology. Վերցված է 30 January 2016-ին.

[2] «What is Age-Related Macular Degeneration?». American Academy of Ophthalmology. Վերցված է 30 January 2016-ին.

[3] Laly DR (5 March 2014). «Pseudophakic Cystoid Macular Edema». Review of Ophthalmology. Վերցված է 30 January 2016-ին.

[4] «Complications of Uveitis». Her Majesty's Government, UK. 27 January 2015. Վերցված է 30 January 2016-ին.

[5] Lusby FW (8 May 2014). «Retinal Vein Occlusion». Medline Plus. US Library of Medicine. Վերցված է 30 January 2016-ին.

[6] Abaasi O (11 June 2009). «Common Medications That May Be Toxic To The Retina». Review of Ophthalmology. Վերցված է 30 January 2016-ին.

[7] «Medication Cautions in Macular Degeneration». American Macular Degeneration Foundation. Վերցված է 30 January 2016-ին.

[8] Varma R, Bressler NM, Doan QV, Gleeson M, Danese M, Bower JK, և այլք: (November 2014). «Prevalence of and risk factors for diabetic macular edema in the United States». JAMA Ophthalmology. 132 (11): 1334–40. doi:10.1001/jamaophthalmol.2014.2854. PMC 4576994. PMID 25125075.

[9] Lim BX, Lim CH, Lim DK, Evans JR, Bunce C, Wormald R (November 2016). «Prophylactic non-steroidal anti-inflammatory drugs for the prevention of macular oedema after cataract surgery». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 11 (11): CD006683. doi:10.1002/14651858.CD006683.pub3. PMC 6464900. PMID 27801522.

[10] Campochiaro PA, Han YS, Mir TA, Kherani S, Hafiz G, Krispel C, Liu TY, Wang J, Scott AW, Zimmer-Galler (June 2017). «Increased Frequency of Topical Steroids Provides Benefit in Patients With Recalcitrant Postsurgical Macular Edema». Am. J. Ophthalmol. 178: 163–175. doi:10.1016/j.ajo.2017.03.033. PMID 28392176.

[11] Jorge, Eliane C; Jorge, Edson N; Botelho, Mayra; Farat, Joyce G; Virgili, Gianni; El Dib, Regina (2018-10-15). Cochrane Eyes and Vision Group (ed.). «Monotherapy laser photocoagulation for diabetic macular oedema». Cochrane Database of Systematic Reviews (անգլերեն). 2018 (10): CD010859. doi:10.1002/14651858.CD010859.pub2. PMC 6516994. PMID 30320466.

[12] «GEN | News Highlights: FDA Green-Lights Genentech's Lucentis for Macular Edema following Retinal Vein Occlusion». Genengnews.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-03-ին. Վերցված է 2012-12-15-ին.

[NCT00106132-13] «Steroid Injections vs. Standard Treatment for Macular Edema Due to Retinal Blood Vessel Blockage - Full Text View». ClinicalTrials.gov. 3 March 2008. Վերցված է 2012-12-15-ին.

[Braithwaite-14] Braithwaite T, Nanji AA, Lindsley K, Greenberg PB (May 2014). «Anti-vascular endothelial growth factor for macular oedema secondary to central retinal vein occlusion». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 5 (5): CD007325. doi:10.1002/14651858.CD007325.pub3. PMC 4292843. PMID 24788977.

[Gewaily-15] Gewaily D, Muthuswamy K, Greenberg PB (September 2015). «Intravitreal steroids versus observation for macular edema secondary to central retinal vein occlusion». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2021 (9): CD007324. doi:10.1002/14651858.CD007324.pub3. PMC 4733851. PMID 26352007.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Դասակարգում	D ICD-10: H35.8 ICD-9-CM: 362.01, 362.53 OMIM: 153880 MeSH: D008269 SNOMED CT: 37231002
Արտաքին աղբյուրներ	Orphanet: 75381