Կարել Կոսիկ
Ծնվել է | հունիսի 26, 1926[1][2][3][…] Պրահա, Չեխոսլովակիա[2][4][5][…] |
---|---|
Մահացել է | փետրվարի 21, 2003[1][2][3][…] (76 տարեկան) Պրահա, Չեխիա[4] |
Քաղաքացիություն | Չեխիա |
Մասնագիտություն | գրող, փիլիսոփա, մանկավարժ, համալսարանի դասախոս և սոցիոլոգ |
Հաստատություն(ներ) | Պրահայի Կարլի համալսարան |
Գործունեության ոլորտ | փիլիսոփայություն |
Ալմա մատեր | Պրահայի Կարլի համալսարան |
Տիրապետում է լեզուներին | չեխերեն[1][6] |
Հայտնի է որպես | «Կոնկրետի դիալեկտիկան» (չեխ․՝ Dialektika konkrétního) |
Ազդվել է | Կարլ Մարքս Մարտին Հայդեգեր Էդմունդ Հուսերլ Գեորգ Լուկաչ |
Պարգևներ | |
Կուսակցություն | Չեխոսլովակիայի կոմունիստական կուսակցություն |
Ամուսին(ներ) | Ռուժենա Գրեբենիչկովա |
Երեխա(ներ) | Անտոնին Կոսիկ և Իրենա Կոսիկովա |
Կարել Կոսիկ (չեխ․՝ Karel Kosík, 26 հունիսի, 1926, Պրահա, Չեխոսլովակիա — 21 փետրվարի, 2003, Պրահա, Չեխիա), չեխ փիլիսոփա-նեոմարքսիստ, հումանիստ, սոցիոլոգ, պատմաբան։ Կողմ է հանդես եկել «Պրահայի գարնանը» և եղել է ձախ քաղաքական ուժերի կողմնակից։ Համագործակցել է Հարավսլավիայի մարքսիստական դպրոցի հետ, հումանիստական մարքսիզմի ներկայացուցիչ է Իվան Սվիտակի հետ միասին։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարել Կոսիկը ծնվել է 1926 թ. հունիսի 26-ին Պրահայում, Չեխոսլովակիա։ Այնտեղ 1945 թվականին ավարտել է գիմնազիա և ընդունվել Կարլի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետ։ 1947-1949 թվականներին սովորել է Մոսկվայի պետական համալսարանի ու Լենինգրադի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետներում։
1943 թ. սեպտեմբերի 1-ից մինչ 1944 թվականի նոյեմբերի 17-ին գեստապոյի կողմից ձերբակալվելը եղել է կոմունիստական ընդհատակյա «Ավանգարդ» (չեխ․՝ Předvoj) խմբի անդամ և «Երիտասարդության մարտը» (չեխ․՝ Boj mladých) անլեգալ ամսագրի գլխավոր խմբագիրը։ Ձերբակալությունից հետո ենթարկվել է տևական հարցաքննությունների ու տանձանքների, իսկ 1945 թվականի հունվարի 30-ից մինչև մայիսի 5-ը գտնվել է Տերեզին համակենտրոնացման ճամբարում։
1953 թվականից եղել է Չեխոսլովակիայի ԽՍՀ Գիտությունների ակադեմիայի փիլիսոփայության բաժանմունքի անդամ։1968 թվականից մինչ 1970 թվականը եղել է Պրահայի Կարլի համալսարանի պրոֆեսոր։ 1968-1969 թվականներին եղել է Չեխեսլովակիայի Կոմունիստական կուսակցության անդամ։ Կուսակցության շարքերից հեռացվել է 1970 թվականին։ Այդ ժամանակ էլ ստիպված է եղել հեռանալ նաև համալսարանից։ Մինչ 1986 թվականը նրա հովածներն ու գրքերը չէին հրատարակվում։
1990 թվականին վերկանգնվել է համալսարանում, իսկ 1992 թվականին՝ Չեխիայի Հանրապետության Գիտությունների ակադեմիայում։
Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամուսնացած է եղել հայտնի փիլիսոփա ու գրականության տեսաբան Ռուժենա Գրեբենիչկովայի հետ։ Ունեցել են երկու որդի (Անտոնին ու Ստեֆան) և դուստր (Իրենա)։
Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարել Կոսիկը համարում էր, որ փիլիսոփայությունը անհրաժեշտ մարդկային գործունեություն է, քանզի «միտքը չի կարող հանգստանալ»։ 1970-ական թվականների կեսերին Կարել Կոսիկը Ժան Պոլ Սարտրին նամակ է գրում Չեխոսլավակիայում սկսվող նորմալիզացիայի մասին։ 1992 թ. գրում է էսսե, որում հանդես է գալիս երկրի բաժանման դեմ։ 2000 հանդես է գալիս Հարավսլավիայում պատերազմը դադարեցնելու պահանջով։
1963 թ. գրված «Կոնկրետի դիալեկտիկան» (չեխ․՝ Dialektika konkrétního) իր փիլիսոփայական հայտնի աշխատության մեջ Կարել Կոսիկն առաջարկում է Հայդեգերի ֆենոմենոլոգիայի ու Մարքսի գաղափարների նոր սինթեզ։ Ավելի ուշ շրջանի իր աշխատություններում նա խիստ քննադատության էր ենթարկում ժամանակակից կապիտալիստական հասարակութունը։
Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Čeští radikální demokraté, Praha 1958
- Dialektika konkrétního (Dialectics of the Concrete), Praha 1963, 1965, 1966
- Moral und Gesellschaft, Frankfurt am Mein 1968, 1970
- La nostra crisi attuale, Roma 1969, Barcelona 1971
- Století Markéty Samsové, 1993, 1995
- Jinoch a smrt, Praha 1995
- Předpotopní úvahy, Praha 1997
- Poslední eseje, Praha 2004
Մատենագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Հիմնական գործերը
- Česká radikální demokracie (Czech Radical Democracy), Praha 1958
- Dialektika konkrétního (Dialectics of the Concrete), Praha 1963, 1965, 1966
- Անգլերեն թարգմանություն - Dialectics of the Concrete, Dordrecht 1976
- Ֆրանսերեն թարգմանություն - La Dialectique du concret, Paris 1970, 1978
- Իտալերեն թարգմանություն - Dialettica del concreto, Milano 1965, 1972
- Ճապոներեն թարգմանություն - Tokio 1977
- Գերմաներեն թարգմանություն - Die Dialektik des Konkreten, Frankfurt am Main 1967, 1970, 1971, 1973, 1976
- Իսպաներեն թարգմանություն - Dialéctica de lo concreto, México 1967
- Կատալոներեն թարգմանություն - Dialèctica del concret, Barcelona 1970
- Պորտուգալերեն թարգմանություն - Dialética do Concreto, Rio de Janeiro 1969, 1976, 1985, Lisboa 1977
- Հունարեն թարգմանություն - Η διαλεκτική του συγκεκριμένου, Αθήνα 1975
- Սլովեներեն թարգմանություն - Dialektika konkretnega, Ljubljana 1967
- Սերբերեն-խորվաթերեն թարգմանություն - Dijalektika konkretnog, Beograd 1967
- Շվեդերեն թարգմանություն - Det konkretas dialektik, 1979
- Պարսկերեն թարգմանություն - دیالکتیک انضمامی بودن، مترجم։ دکتر محمود عبادیان، نشر قطره، 1386
- Moral und Gesellschaft (Morality and Society), Frankfurt am Mein 1968, 1970
- La nostra crisi attuale (Our Present Crisis), Roma 1969, Barcelona 1971
- Století Markéty Samsové (Marketa Samsova's Century), 1993, 1995
- Jinoch a smrt (Young Man and Death), Praha 1995
- Předpotopní úvahy (Antediluvian Thoughts), Praha 1997
- Poslední eseje (Last Essays), Praha 2004
- Հոդված
- "Dialectic of the Concrete Totality". Telos 2 (Fall 1968). New York։ Telos Press.
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ 3,0 3,1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p. — ISBN 978-953-6036-31-8
- ↑ 4,0 4,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ Database of the Terezín Memorial
- ↑ CONOR.Sl
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Karel Kosík Man and Philosophy
- Dictionary of Czech Philosophers Արխիվացված 2007-06-07 Wayback Machine (չեխ.)
- Կարել Կոսիկի կենսագրությունը (չեխ.)
- Կարել Կոսիկի կենսագրությունը Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine (անգլ.)
|
- Հունիսի 26 ծնունդներ
- 1926 ծնունդներ
- Պրահա քաղաքում ծնվածներ
- Փետրվարի 21 մահեր
- 2003 մահեր
- Պրահա քաղաքում մահացածներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Փիլիսոփաներ այբբենական կարգով
- Չեխ փիլիսոփաներ
- Չեխ պատմաբաններ
- 20-րդ դարի փիլիսոփաներ
- Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի մասնակիցներ
- Կարլի համալսարանի շրջանավարտներ
- Չեխ հումանիստներ