Լասլո Մոխոյ-Նադի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Լասլո Մոխոյ-Նադի
հունգ.՝ Moholy-Nagy László
Ի ծնեհունգ.՝ Weisz László
ԿեղծանունNagy, Ladislaus Moholy-[1], de Nagy[1] և Laszlo[1]
Ծնվել էհուլիսի 20, 1895(1895-07-20)[2][3][4][…]
ԾննդավայրBácsborsód, Bácsalmás District, Բաչ-Բադրոգ, Հունգարիայի թագավորություն, Ավստրո-Հունգարիա[5][6]
Վախճանվել էնոյեմբերի 24, 1946(1946-11-24)[5][2][3][…] (51 տարեկան)
Մահվան վայրՉիկագո, Իլինոյս, ԱՄՆ[5]
Քաղաքացիություն Հունգարիա,  ԱՄՆ[7] և  ԱՄՆ[8]
ԿրթությունԲուդապեշտի համալսարան
Մասնագիտություննկարիչ, լուսանկարիչ, քանդակագործ, դիզայներ, կինոռեժիսոր և ճարտարապետ
ՈճԿոնստրուկտիվիզմ
Ժանրաբստրակցիոնիզմ
ԱշակերտներFlorence Henri? և Franciska Clausen?
ԱնդամակցությունԱՄՆ աբստրակտ նկարիչներ[9]
ԱմուսինSibyl Moholy-Nagy? և Lucia Moholy?
ԶավակներHattula Moholy-Nagy?[10]
ստորագրություն
Изображение автографа
 László Moholy-Nagy Վիքիպահեստում

Լասլո Մոխոյ-Նադի (հունգ.՝ Moholy-Nagy László, ծննդյան անուն՝ Լասլո Վայս (հունգ.՝ Weisz László) հուլիսի 20, 1895(1895-07-20)[2][3][4][…], Bácsborsód, Bácsalmás District, Բաչ-Բադրոգ, Հունգարիայի թագավորություն, Ավստրո-Հունգարիա[5][6] - նոյեմբերի 24, 1946(1946-11-24)[5][2][3][…], Չիկագո, Իլինոյս, ԱՄՆ[5]), հունգարացի նկարիչ, լուսանկարչական և կինոարվեստի տեսաբան, լրագրող, 20-րդ դարի առաջին կեսի համաշխարհային ավանգարդի խոշորագույն դեմքերից մեկը, նոր տեսիլք լուսանկարչության կարևորագույն ներկայացուցիչներից մեկը։

Կենսագրություն և ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընտանիքից հոր հեռանալուց հետո մեծացել է մայրական գծով հորեղբոր՝ մասնագիտությամբ իրավաբան Գուստավ Նադյայի ընտանիքում։ Նրա մոր զարմիկը դիրիժոր Գեորգ Շոլթին էր։ Ստացել է իրավաբանական կրթություն։ Լասլոն վերցրեց իր հորեղբոր մադյարի ազգանունը, իսկ ավելի ուշ նրան ավելացրեց «Moholy»` ի հիշատակ Mohol քաղաքի (այժմ` Սերբիայի մի մասը), որտեղ նա անց է կացրել իր մանկության մի մասը[11]։ Առաջին ստեղծագործությունները հրատարակվել են 1911 թվականին։ 1915 թվականից Ավստրո-հունգարական բանակում մարտնչել է որպես հրետանային սպա, 1917 թվականին վիրավորվել է ռուսական ռազմաճակատում, ապաքինվելուց հետո մնացել է Բուդապեշտի ռեզերվում։ Ծառայության ընթացքում կատարել է մատիտի էսքիզներ, ջրաներկով գրառումներ՝ իր ռազմական փորձը փաստաթղթավորելու համար[12]։ Սկսել է հաճախել գեղարվեստական դպրոց, ծանոթացել Բուդապեշտի ներկայացուցիչների հետ (կուբիզմ, էքսպրեսիոնիզմ), մասնակցել է մի քանի խմբակային ցուցահանդեսների։

Աջակցել է հունգարական խորհրդային Հանրապետությանը, չնայած նրան, որ ոչ մի պաշտոն չի զբաղեցրել։ 1919 թվականի վերջին Հունգարական Հանրապետության պարտությունից հետո փախել է Սեգեդ, որտեղից տեղափոխվել է Վիեննա, ապա՝ Բեռլին։ Մտել է դադաիստների շրջան, զգացել Կուրտ Շվիթերսի ազդեցությունը, ճարտարապետական նախագծերում զարգացրել է կոնստրուկտիվիզմի սկզբունքները։ 1923-1928 թվականներին աշխատել է Բաուհաուզում։ Նրա աշակերտների թվում էր Ջոզեֆ Ալբերսը։ 1924 թվականին ծանոթացել է Վլադիմիր Մայակովսկու հետ, ստեղծել նրա մի քանի լուսանկարներ։ Գրել է սցենարներ նկարահանել կարճամետրաժ ֆիլմեր («Բեռլինի նատյուրմորտ» 1926)։ 1925 թվականին Բաուհաուզ գրքի սերիայում լույս է տեսել նրա նկարը, լուսանկարը, կինոն, որտեղ իր ֆոտոմոնտաժի համար նա ընտրել է «լուսանկարչական քանդակագործություն» բառը[13]։ 1929 թվականին Լասլոն ներգրավվեց Շտուտգարտում «կինո և լուսանկար» հայտնի ցուցահանդեսի կազմակերպմանը[13]։

Լասլո Մոհոյ նահանգ։ Իշտվան Հորկաի կոլաժ։

Համագործակցել է Բեռլինի փորձարարական թատրոնների հետ (Մասնավորապես Է. Պիսկատորաի քաղաքական թատրոն)։ 1934 թվականին նացիստական Գերմանիայից արտագաղթել է Ամստերդամ, 1935 թվայանին՝ Լոնդոն։ Հիտլերյան Գերմանիայում նրա ստեղծագործությունները ցուցադրվել են հայտնի քարոզչական «դեգեներատիվ արվեստ» ցուցահանդեսում (1937)։ 1937 թվականին Վալտեր Գրոպիուսի երաշխավորությամբ և Վալտեր Պաեպկեի հրավերով (անգլ.՝ ), տնօրենների խորհրդի նախագահ Container Corporation of America (անգլ.՝ )։ Մոհոյ-Նադը տեղափոխվել է Չիկագո (ԱՄՆ) և զբաղեցրել դիզայնի դպրոցի՝ «Նոր Բաուհաուզ» տնօրենի պաշտոնը, որն էլ ղեկավարել է 1939 թվականից մինչև կյանքի վերջը։ Մահացել է լեյկեմիայից։ Թաղված է Գրեյսլենդ գերեզմանատանը։

1944 թվականին դիզայնի դպրոցը դարձել է դիզայնի ինստիտուտ (անգլ.՝ ), իսկ 1949 թվականին միավորվել է Իլինոյսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի հետ, որը դարձել Է ԱՄՆ-ում առաջին ուսումնական հաստատությունը, որը շնորհում է Ph աստիճան. D. ըստ դիզայնի։

Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բուդապեշտի արվեստի և դիզայնի համալսարանը կրում է Լասլո Մոհոյ-Նադյա անունը։ 2003 թվականի աշնանը որպես նկարչի կյանքի և ստեղծագործության մասին տեղեկատվության աղբյուր[14] հիմնադրվել է Մոհոյ-Նադյա հիմնադրամը։

2004 թվականին Մոսկվայում նրա աշխատանքները ներկայացվել են «Հունգարիայի լավագույն 100 լուսանկարներ» ցուցահանդեսում։

2016 թվականին Նյու Յորքի Սողոմոն Գուգենհայմի թանգարանում ներկայացվել է Մոհա Նադյայի աշխատանքների հետահայաց ցուցադրությունը, որը ներառում է գեղանկարչություն, կինո, լուսանկարչություն և քանդակ[15]։

Նկարչի տեքստերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Painting, photography, film. Cambridge: M.I.T. Press, 1969
  • Նկարչությունը կամ լուսանկարը М., 1929

Ցուցահանդեսների կատալոգներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Montagen ins Blaue: Laszlo Moholy-Nagy, Fotomantagen und -collagen, 1922—1943. Giessen: Anabas, 1980
  • László Moholy-Nagy: compositions lumineuses, 1922—1943. Paris: Editions du Centre Pompidou, 1995
  • László Moholy-Nagy: a life in motion : paintings, sculpture, drawings and photography. London: Annely Juda Fine Art, 2004
  • Laszlo Moholy-Nagy: color in transparency: photographic experiments in color 1934—1946 = Fotografische Experimente in Farbe 1934—1946. Göttingen: Steidl; Berlin: Bauhaus-Archiv, 2006

Նկարչի գրականության մասին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Moholy-Nagy S. Moholy-Nagy: experiment in totality. Cambridge: M.I.T. Press, 1969
  • Kostelanetz R. Moholy-Nagy. New York: Praeger, 1970
  • Mansbach S.A. Visions of totality : Laszlo Moholy-Nagy, Theo Van Doesburg, and El

Lissitzky. Ann Arbor: UMI Research Press, 1980

  • Hight E.M. Picturing modernism: Moholy-Nagy and photography in Weimar Germany. Cambridge: MIT Press, 1995.
  • Margolin V. The struggle for utopia: Rodchenko, Lissitzky, Moholy-Nagy, 1917—1946. Chicago: University of Chicago Press, 1997
  • Ласло Мохоли-Надь и русский авангард: Статьи и пер. с венг. и нем. / Сост С. Митурич; ред. Ю. Герчук. — М.: Три квадрата, 2006. — 296 с. — (artes et media). — 1000 экз. — ISBN 5-94607-062-2
  • Георгий Кулаков. Моголи-Надь и «Баухауз».// Фотография. 1992.№ 3-4. стр.36-38

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 https://mix-n-match.toolforge.org/#/entry/115957975
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 László Moholy-Nagy (նիդերլ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 Мохой-Надь Ласло // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 http://arch-pavouk.cz/index.php/architekti/1187-moholy-nagy-laszlo
  7. ↑ https://moholy-nagy.org/chronology/
  8. ↑ Ժամանակակից արվեստի թանգարանի առցանց հավաքածու
  9. ↑ http://americanabstractartists.org/current-members/past/
  10. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118583204 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  11. ↑ «László Moholy-Nagy: A Short Biography of the Artist» (անգլերեն).
  12. ↑ «CHRONOLOGY». Moholy-Nagy Foundation, Inc (անգլերեն).
  13. ↑ 13,0 13,1 Фотографии XX века. Музей Людвига в Кёльне / ответственный = пер. с англ. А.А. Сосинова. — Издательство АТС, 2008. — ISBN 978-5-17-047116-4
  14. ↑ Chilvers, Ian & Glaves-Smith, John eds., Dictionary of Modern and Contemporary Art , Oxford: Oxford University Press, 2009. pp. 471-472
  15. ↑ «Moholy-Nagy: Future Present» (անգլերեն). 2016 թ․ փետրվարի 2.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լասլո Մոխոյ-Նադի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լասլո_Մոխոյ-Նադի&oldid=9745763» էջից