Էնթոնի Բիվոր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
(Վերահղված է Էնտոնի Բիվորից)
Էնթոնի Բիվոր
անգլ.՝ Antony James Beevor
Ծնվել էդեկտեմբերի 14, 1946(1946-12-14)[1][2][3][…] (77 տարեկան)
Քենսինգթոն
Քաղաքացիություն Միացյալ Թագավորություն[4][5]
Մասնագիտությունռազմական պատմաբան, վիպասան, պատմաբան, ոչ գեղարվեստական գրող, հեղինակ և գրող
Հաստատություն(ներ)Բիրքբեք, Լոնդոնի համալսարան
Գործունեության ոլորտպատմություն, contemporary history?[6] և ռազմական պատմություն[7]
ԱնդամակցությունԹագավորական գրական ընկերություն
Ալմա մատերՈւինչեսթեր քոլեջ, Սանդհարսթի Թագավորական ռազմական ակադեմիա և Abberley Hall School?
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[8][7][9]
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Artemis Cooper?[12]
Երեխա(ներ)Eleanor Beevor?[3][12] և Adam Beevor?[3][12]
ՀայրJohn Grosvenor Beevor?[3][12]
ՄայրKinta Beevor?[12]
Կայքantonybeevor.com(անգլ.)
 Antony Beevor Վիքիպահեստում

Էնթոնի Բիվոր (անգլ.՝ Antony Beevor, դեկտեմբերի 14, 1946(1946-12-14)[1][2][3][…], Քենսինգթոն), բրիտանացի պատմաբան և գրող, 20-րդ դարի մի շարք պատմական գրքերի հեղինակ, մասնավորապես, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի մասին։ Ընդհանուր առմամբ, նրա գործերը, որոնք վաճառվել են ավելի քան 6 միլիոն օրինակով, թարգմանվել են ավելի քան 30 լեզուներով։

Եղել է հումանիտար գիտությունների պատվավոր դոկտոր (անգլ.՝ Letters Doctor) Քենթի համալսարանում[13], արվեստի և գրականության թագավորական ընկերության անդամ և մի շարք պատմական ու գրական մրցանակների դափնեկիր։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սովորել է Սանդհերստի Թագավորական ռազմական ակադեմիայում (Բերքշիր)։ Ավարտելուց հետո 1967-1970 թվականներին ծառայել է արքայազն Ալբերտիի 11-րդ հուսարական գնդում և եղել է տանկային դասակի հրամանատար Գերմանիայի արևելյան սահմանում։ Նա թողել է զինծառայությունը, որպեսզի իրեն նվիրի գրականությանը և գիտությանը։ Նա հանդիսանում է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի պատմաբան Ջոն Քիգանի աշակերտը։ Որպես հրավիրված դասախոս դասավանդել է Լոնդոնի Բիրբեքի համալսարանին կից Պատմության, դասական բանասիրության և հնագիտության դպրոցում՝ դասախոսելով 20-րդ դարի Իսպանիայի պատմություն։

Հետազոտություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բիվորի առաջին գործը 1982 թվականին հրապարակված «Քաղաքացիական պատերազմը Իսպանիայում» մենագրությունն էր։

Բիվորին հեղինակություն են բերել «Ստալինգրադ» (1998) և «Բեռլինի անկումը (The Fallfall 1945, 2002) գրքերը, որոնց մեջ ներկայացվում էին այն դաժանությունն ու բռնությունները, որոնց ենթարկվել է Գերմանիայի բնակչությունը խորհրդային զորքերի կողմից։ 2002 թվականին մի հոդվածում ներկայացված է, թե ինչպես են ռուս զինվորները բռնաբարում 8-ից մինչև 80 տարեկան գերմանուհիներին։ «Դա բռնաբարողների բանակ էր». այս աարտահայտությունն ասել է խորհրդային զինվորական թղթակից Նատալյա Հեսեին։ The Guardian թերթում Բիվորը պնդում էր, որ «խորհրդային տարիներին արգելված էր ոչ միայն գրել գերմանացի կանանց բռնաբարությունների մասին, այլ նաև խոսել»։ Նրա բառերով միայն մի քանի վետերաններ են խոստացել խոսել այդ մասին և հիշել են առանց որևէ զղջման[14]։ Ռուսների շրջանում այս թեման մասնավորապես շոշափել է արտագաղթած այլախոհ Լև Կոպելևը[15]։

Բիվորի հաջորդ աշխատությունը նվիրված էր Օլգա Չեխովին և Վասիլի Գրոսմանին։

Բիվորի գնահատականը որպես պատմաբան և գրող[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բիվորի հեղինակությունը գիտական ասպարեզում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ինչպես վկայում է Գերմանիայի պատմության մասնագետ Դ. Ջոնսոնը «Պրոֆոսոր Բիվորի բարձր հեղինակությունը երաշխավորում է, որ նրա նրա պնդումներին (Գերմանիայում զանգվածային բռնաբարությունների մասին) լուրջ վերաբերվեն»[16][17]։

Համընդհանուր պատմության կենտրոնի՝ Պատերազմների պատմության և աշխարհաքաղաքականության ինստիտուտի գիտական ղեկավար Օլեգ Ռժեշևսկին, խոսելով բրիտանական մամուլում բարձրացված խորհրդային զորքերի կողմից իրականացվող վայրագությունների մասին, գրում է, որ ճանաչելով հեղինակին՝ որպես լուրջ պատմաբանի, կարծում է, որ դա էժան խայծ է։ Սակայն պատմաբանի կարծիքով պարզվել է, որ սա «ասիական հրոսակների» հեղինակության վերադարձն է, որը գերմանացիների գլուխն էր մտցնում նացիստական քարոզչությունը։ Պատմաբանը ուշադրություն է հրավիրում այն փաստին, որ այդ հարցերի վերաբերյալ փաստաթղթերը մատչելի են, դրանց մեծ մասը հրապարակված են, բայց բացակայում են Բիվորի գրքից, իսկ այնպիսի աղբյուրների տեղեկությունները, ինչպիսին է «Բեռլինցիները հիշում են ...» և հղումները «բռնաբարված գերմանացի կանանց փորձին» կարող են հարմար լինել ինտիմ ընթերցանության սիրահարների համար, բայց գիտական հետազոտությունների համար ընդունելի չէ[18]։

Արևմտյան պատմաբանների ակնարկներ Ստալինգրադի և Բեռլինի անկման մասին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակաշրջանի ֆրանսիացի փորձագետ Անրի Ամուրյոն գրում է, որ «Բեռլինի անկումը մի դրվագ է, որը աշխարհի պատմության մեջ չունի նմանը։ Այն գտնվել է ի դեմս պատմաբան Էնթոնի Բիվորի, ով աչքի է ընկնում իր արտառոց բծախնդրությամբ, տեղեկատվությամբ, աշխատանքով և տաղանդով»[19]։ Ըստ ամերիկացի ռազմական պատմիչ Դեվիդ Գլանցի՝ Բիվորը համարվում է ներկայիս լավագույն ռազմական պատմաբաններից մեկը, իսկ «Բեռլինի անկումը»` լավագույն պատմություններից մեկը։ Նա նաև խոստովանել է, որ «հմտորեն օգտագործելով հուշեր, գրականություն և նախկինում հրապարակված նկարագրություններ՝ Բիվորը գրավում է հրամանատարների և զինվորների հոգեբանական վիճակը և խորը անձնական դրդապատճառները»[20]։

Կան նաև հակասական գնահատականներ Էնթոնի Բիվորի պատմական աշխատությունների վերաբերյալ։ Գերմանացի պատմաբան Յոհան Հելբեկը, օրինակ, նշում է, որ Բիվորը իր «Ստալինգրադ» գրքում, փորձելով ներկայացնել Ստալինգրադի ճակատամարտը որպես խորհրդային իշխանությունների կողմից իրականացված պատերազմ սեփական ժողովրդի դեմ, առանց ստուգման, շրջանառում է լուրեր, որոնք հակասում են պատմական փաստաթղթերին։ Ընդհանրապես, «Ստալինգրադը», ըստ Հելբեկի, բացահայտ գրվել է գերմանամետ դիրքերից և «հագեցված է քարոզչական կարծրատիպերով, դեռևս Երրորդ Ռեյխի ժամանակներից»[21]։

Արևմտյան լրատվամիջոցների գնահատականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ Բիվորի անձնական կայքի՝ նրա աշխատությունները, հատկապես «Ստալինգրադ» և «Բեռլինի անկում» գործերը մեծ տեղ են զբաղեցրել աշխարհի խոշոր թերթերում։ Նրա գործերը երբեմն գովերգվում են իր կենսունակ ոճի, նոր արխիվային փաստաթղթերի օգտագործման և բոլոր պատերազմող կողմերի առօրյա կյանքի ցուցադրման համար[22][23][24]։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բիվորը հանդիսանում էր Սամուել Ջոնսոնի մրցանակների ժյուրիի անդամը։ «Ստալինգրադը» ստացել է Սեմուել Ջոնսոնի առաջին մրցանակը, Վոլֆսոնի պատմական մրցանակը[25][26] և Գոտորդենի գրական մրցանակը։ Իր դեբյուտային մենագրության երկրորդ՝ վերանայված հրատարակությունը՝ «Քաղաքացիական պատերազմը Իսպանիայում», ստացել է Իսպանիայի Լա Վանգուրադիայի մրցանակը, չնայած որ Բիվորի իսպանական հարցերով աշխատանքում կան փաստացի սխալներ։

Գրքեր և գրաքննություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2015 թվականի օգոստոսին Սվերդլովսկի շրջանի իշխանությունները հրամայել են հեռացնել Էնթոնի Բիվորի գրքերը դպրոցական գրադարաններից՝ մեկնաբանելով, որ Բիվորի գրքերը «քարոզում են այն կարծրատիպերը», որոնք ձևավորվել են Երրորդ Ռեյխի ընթացքում։

2018 թվականի հունվարի 10-ին արգելվել է Էնթոնի Բիվորի «Ստալինգրադ» գրքի ռուսերեն թարգմանությունը[27]։ Պետական հեռահաղորդակցության և ռադիոյի պետական ծառայության փոխանցմամբ՝ գիրքը, իբր, պարունակում է հակաուկրաինական մեղադրանքներ։ Հեղինակը հերքում է նման մեղադրանքների առկայությունը և արգելքը անվանում է աբսուրդ։

Ռուսաստանի Դաշնության պաշտոնական ներկայացուցչի կողմից արված քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեծ Բրիտանիայում Ռուսաստանի դեսպան Գրիգորի Կարասինը գիրքն անվանել է «հստակ զրպարտություն աշխարհը ֆաշիզմից փրկած մարդկանց դեմ»

Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից, ԽՍՀՄ գեներալ, պաշտպանության նախկին փոխնախարար Իվան Տրետյակը հայտարարել է, որ Կարմիր բանակի կողմից Գերմանիայում դաժանության դեպքեր են եղել, բայց խորհրդային զորքերը, որպես «գահերի և թալանչիների» հորդա ներկայացնելու փորձը չի համապատասխանում պատմական ճշմարտությանը։

Քննադատություն ռուս պատմաբանների կողմից[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Բեռլինի անկումը» գիրքը քննադատության է ենթարկվել նախկինում ԽՍՀՄ պաշտպանության նախարարության աշխատակիցներ եղած երկու պատմաբանների՝ Օ. Ռժեշևսկու և գեներալ Մահմուդ Գարեևի կողմից։ Գարեևը Բիվորին մեղադրել է կողմնակալության և զրպարտության մեջ։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի պատմաբանների ռուսական ասոցիացիայի նախագահ, պրոֆեսոր Օ.Ա. Ռժիշևսկին մեղադրել է Բիվորին ռուսների գազանաբարո դրսևորման մասին նացիստական քարոզները վերակենդանացնելու մեջ։ Ըստ Ռժիշևսկու՝ «այդ խնդիրների վերաբերյալ փաստաթղթերը մատչելի են, դրանց մեծ մասը հրապարակված է, բայց Բիվորի գրքում չկա, իսկ Բիվորի հայտարարությունները հիմնված են զոհերի և ականատեսների ինքնաբուխ հայտարարությունների վրա, ընտրված են հատվածներ հարցազրույցներից և նմանատիպ ցուցմունքներից»։ Միևնույն ժամանակ, Ռժիշևսկին ասում է, որ «Բեռլինի անկումը» գրքում աղբյուրների հետ աշխատելու Բիվորի մեթոդները հարմար են «ինտիմ ընթերցանության սիրահարների համար, բայց անընդունելի են գիտական հետազոտությունների համար»։ Ռժևսկին պնդել է, որ Բիվորը վերադարձնում է ասիական հորդաների կերպարը, որը նացիստական քարոզչությամբ է լցրել գերմանացիների, այնուհետև նեո-ֆաշիստ պատմաբանների գլուխները, որոնցից վաղուց երես էին թեքել Գերմանիայում։ Այս կապակցությամբ դոցենտ Գենադի Բորդյուգովը՝ XX դարի Ռուսաստանի հասարակության հետազոտողների ասոցիացիայի հետազոտական ծրագրերի ղեկավարը, վիճել է խորհրդային տարիներին Կարմիր բանակի պատերազմական հանցագործությունների թեմայի արգելքի շուրջ ավագ սերնդի ռուս պատմիչների հետ[28]։

Բիվորը պատասխանել է ռուս պատմիչների քննադատությանը։ Նա պնդել է, որ փաստեր է գտել Բեռլինի մասին գրքի ռուսերեն աղբյուրներում, մասնավորապես, խորհրդային զինվորների կողմից բռնաբարված գերմանացի կանանց մասին։ Նա ասել է, որ քաղվածքներ է օգտագործել Ուկրաինայի 1-ին ռազմաճակատի քաղաքական վարչության պետ, գեներալ Տիգանկովի զեկույցից։ Նա այսպես է պատասխանեցլ Ռժիշևսկուն. «Պրոֆեսոր Ռժիշևսկին նույնիսկ ինձ մեղադրեց նացիստական քարոզչությունը կրկնելու մեջ, չնայած իրականում իմ փաստերի մեծ մասը հայտնաբերվել է խորհրդային աղբյուրներում, մասնավորապես ՌԴ Դաշնության պետական արխիվներում տեղ գտած ԽՍՀՄ Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատի զեկույցներում կամ հիմնվելով մեծ թվով վստահելի անձնական աղբյուրների վրա»։ Բիվորը նշել է, թե հույս ունի, որ ռուս պատմիչները «ավելի առարկայական մոտեցում կցուցաբերեն իրենց արխիվներում առկա նյութերին, որոնք չեն տեղավորվում խորհրդային բանակի՝ 1945 թվականին ազատագրիչի առասպելի մեջ»[29]։

Պատմական գիտությունների դոկտոր, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի առաջատար հետազոտող Ե. Սենյավսկայան գրել է, որ Բիվորի «գիտական բարեգթությունը» կարելի է դատել նրա թույլ տված բացահայտ կեղծիքներիի միջոցով[30]։ Սենյավսկայան մեջբերում է մի դեպք, երբ Բիվորը հղում է կատարել է իր «Պատերազմի հոգեբանությունը 20-րդ դարում» մենագրությանը` իր տեքստում հիմնավորելով այն, ինչը մենագրության մեջ չկար։

Ամերիկացի ռազմական գրող և պատմաբան Ալբերտ Ակսելը, «Մարշալ Ժուկով։ Մարդ ով հաղթեց Հիտլերին» գրքի հեղինակն է, Բիվորի գիրքն անվանել է «ամոթալի» և «սառը պատերազմի տասնամյակների ընթացքում կողմերի միջև փոխանակված շռայլ մեղադրանքներով և վիրավորանքներով լցված»[31]։

Բիվորը նաև լեհական թերթին տված հարցազրույցում ասել է, որ գերմանացի կանայք Հիտլերին սատարող հասարակության մի մասն էին, և, հետևաբար, նրանց չպետք է վերաբերվեն զոհերի պես, ինչպես հրեաներին, լեհերին և ռուսներին (28 հոկտեմբերի, 2008 թ.)[32][33][34]։

Քննադատություն պաշտոնական աղբյուրների և ռուսական լրատվամիջոցների կողմից[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիրքը քննադատվել է ՌԴ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական «Կարմիր աստղ» թերթի կողմից։ «Սա սովորական քարոզչություն է, որը ծաղկել է Արևմուտքում նույնիսկ հինգ հարյուր տարի առաջ»։ Ըստ թերթի լրագրողի՝ հեղինակի կարծիքները հակասական են, հիմնված են ոչ վստահելի աղբյուրների վրա, և որոշ դեպքերում աղբյուրներ չկան, մասնավորապես, թերթը նշում է, որ Բիվորը հատուկ հղումներ չունի փաստաթղթերի և վիճակագրության վերաբերյալ[35]։

Ռուսական «Ռոսբալտ» լրատվական գործակալությունը Բիվորի գիրքը համարում է նացիստական քարոզչության նախարար Գեբելսի քարոզչական առասպելի հետագա զարգացումը։ Հաղթանակի օրը բռնաբարությունների թեման բարձրացնելը ռուս լրագրողն անվանում է քաղաքական պատվեր։ Նրա կարծիքով գերմանուհիների և զինվորների կապերը շատ դեպքերում կամավոր էին[36]։ «Սովետական զինծառայողների կողմից բռնաբարված միլիոնավոր գերմանուհիների մասին շատ աղմկոտ քարոզչական արշավը պարզաբանվում է շատ պարզ»,- գրել է թերթը։ Լրագրողի կարծիքով գրավված տարածքներում խորհրդային զորքերին խաղաղ գերմանացիների զանգվածային սպանությունների մեջ մեղադրելու գաղափարը իրատեսական է, քանի որ սպանությունից հետո կա նյութական ապացույց` դիակ և զանգվածային գերեզմաններ, ինչպիսին է օրինակ, Կիևի մերձակայքում գտնվող Բաբի Յարը (նույնիսկ նացիստները, ովքեր մարդկանց սպանելու հմտություն ունեն, չէին կարող ամբողջությամբ թաքցնել իրենց անթիվ վայրագությունների հետքերը)։ Բայց Գերմանիայում նմանատիպ գերեզմաններ չկան[36]։

Ըստ «Ռուսական լուրեր» թերթի, Բիվորի գիրքը Երկրորդ աշխարհամարտի ընթացքի և արդյունքների վերանայման օրինակ է։ Թերթը, մեկնաբանելով գրքի բովանդակությունը, պնդում է. «Վերջին 10-15 տարվա ընթացքում պատերազմի օբյեկտիվ իմացությունն աստիճանաբար փոխարինվեց առասպելներով ՝ «նացիստական բանակի անկեղծ հերոսացմամբ»»։ Այսպիսով, հրատարակչությունը գրում է, որ հակառուսական մեկնաբանություններում, վերմախտի զինվորները պատկերվում են որպես հերոսներ, որոնք պայքարում են ռուս բարբարոսների դեմ, մինչդեռ հեղինակն ինտենսիվորեն կենտրոնանում է դաժանության և բռնության վրա, որոնք դրսևորել են խորհրդային զինվորները[37]։

Հրապարակումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վեպեր։

  • Violent Brink, (first published John Murray, London, 1975);
  • The Faustian Pact, (Jonathan Cape, London, 1983);
  • For Reasons of State, (Jonathan Cape London, 1980)
  • The enchantment of Christina von Retzen (Weidenfeld and Nicolson, London, 1989).

Մենագրություններ։

  • The Spanish Civil War (первая публикация — London, 1982);
  • Inside the British Army (Chatto Windus, London, 1990);
  • Crete: The Battle and the Resistance (John Murray, London,1991);
  • Paris After the Liberation, 1944—1949, в соавторстве с женой, Артемис Купер (1994);
  • Stalingrad (Viking, London, 1998)
  • Падение Берлина. 1945 / Berlin:The Downfall 1945 (Penguin, London, 2002); Published as The Fall of Berlin 1945 in the U.S.
  • The Mystery of Olga Chekhova, (2004).
  • The Battle for Spain: The Spanish Civil War 1936-39, Spanish edition 2005, UK edition 2006
Ռուսերեն
  • Бивор Э. Сталинград = Beevor A. Stalingrad. - Viking Press, 1998 / пер. с англ. А. Жеребилова, А. Коноплёва, А. Марченко, А. Фельдшерова. — Смоленск, 1999.
  • Бивор Э. В интересах государства / Перевод М. И. Брук // Английский политический детектив [: Романы : Бивор Э., Хоуки Р., Клив Б. ] / Составитель и автор предисловия Г. Анджапаридзе. М.: Радуга, 1987;

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 http://books.google.com/books/about/Crete.html?id=Qjw9jxUNejYC
  2. 2,0 2,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Lundy D. R. The Peerage
  4. http://www.nytimes.com/2007/04/22/books/review/0422bb-paperback.html?ref=review
  5. http://www.bbc.co.uk/history/worldwars/wwtwo/berlin_01.shtml
  6. Czech National Name Authority Database as Linked Data, Báze národních jmenných autorit v podobě propojených dat
  7. 7,0 7,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  8. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  9. CONOR.Sl
  10. https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/581001/new-years-honours-2017-higher-awards-notes.pdf
  11. https://www.history.org.uk/aboutus/resource/8702/the-medlicott-medal
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Kindred Britain
  13. The University of Kent — the UK’s European university «Annual Report 2003/2004»(չաշխատող հղում)
  14. Բեվոր Ա. uk / books / 2002 / may / 01 / news.features11 Նրանք բռնաբարել են յուրաքանչյուր գերմանացի կնոջ՝ ութից մինչև 80 տարեկան»] // The Guardian, 05/01/2002 (/20020506/140671.html թարգմանությունը Արխիվացված 2020-09-18 Wayback Machine InoSMI.ru))
  15. «BERLIN OPERATION 1945 տարի. ՔՆՆԱՐԿՈՒՄԸ ՇԱՐՈՒՆԱԿՎՈՒՄ Է». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 16-ին. {{webarchive | url = https: //web.archive.org/web/20090515003128/http: //gpw.tellur.ru/page.html? r = Books & s = beevor | date = 2009- 05-15} re
  16. Գրականության պապը - Prospect Magazine "Prospect Magazine <! - Վերնագիրը ավելացրել է bot - > Արխիվացված 2007-12-01 Wayback Machineշ
  17. Войска Красной Армии насиловали даже русских женщин, которых они освобождали из лагерей //«The Daily Telegraph»
  18. О. А. Ржешевский. Берлинская операция 1945 г.: Дискуссия продолжается Արխիվացված 2009-05-15 Wayback Machine
  19. «Antony Beevor Berlin The Downfall 1945 Reviews». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 17-ին.
  20. Book Reviews
  21. Մարտական Ստալինգրադի մասնակիցների և ականատեսների վկայությունները (խմբ. պահ. խմբագիր J. Hellbeck), «Նոր գրական ակնարկ», էջ 672, ISBN 978-5-4448-0264-9։
  22. «telegraph.co.uk». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 13-ին.
  23. arlindo-correia.com
  24. nytimes.com
  25. Անտոնի Բիվոր Ստալինգրադի Բեռլին - The Fallfall 1945
  26. Անտոնի Բիվոր։ Տուն
  27. {{cite web | url = https: //www.currenttime.tv/a/28982683.html | տպագրության և ներմուծման համար տպագրությունն ու ներմուծումը։ արգելեց բրիտանացի պատմաբան <<Ստալինգրադի>> գիրքը։ Նա հայտարարել է, որ դրանում «հակառուսական ոչինչ չկա» | lang = ru | հրատարակիչ = Ներկայիս ժամանակը | ամսաթիվ = 2018-01-18 | մուտք = 2018-01-18} re
  28. Г. А. БОРДЮГОВ ВОЙНА ВСЕ СПИШЕТ"? Вермахт и Красная Армия: к вопросу о природе преступлений против гражданского населения
  29. [Von Maier, Robert; Glantz, David M. (1 November 2008), «Questions and Answers: Antony Beevor», World War II Quarterly 5 (1): 50, ISSN 1559-8012]
  30. Կարմիր բանակի ազատագրման առաքելությունը տեղեկատվական պատերազմի համատեքստում
  31. «GB-Russia Society Archive Section». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 16-ին.
  32. Wieliński, Bartosz (28 October 2008). «Tak właśnie było — mówi brytyjski historyk Antony Beevor». Gazeta Wyborcza. http://wyborcza.pl/1,76842,5855215,Tak_wlasnie_bylo___mowi_brytyjski_historyk_Antony.html. Retrieved 4 March 2009.
  33. Ольга Дмитриева Альберт Акселл: «Мир в долгу у маршала Жукова» Российская газета Федеральный выпуск № 3309 от 1 октября 2003 г.
  34. Тень и День Победы
  35. Յարոսլավ ՅԱՍՏՐԵԲՈՎ /2002/06/29_06/3_03.html FALSE TEST? Արխիվացված 2006-09-20 Wayback Machine
  36. 36,0 36,1 «Ռոսբալտ։ RU - Երկու սև առասպել պատերազմի մասին <! - վերնագիրն ավելացրել է bot->». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 16-ին.
  37. [rosvesty.ru/1856-1/interes/?id=2122 'Ревизия' отечественной истории] Российские Вести 2007

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էնթոնի Բիվոր» հոդվածին։