Զորայր Խալափյան

Զորայր Խալափյան
Ծնվել է	օգոստոսի 1, 1933
Ծննդավայր	Թալիշ, Մարտակերտի շրջան, ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանվել է	օգոստոսի 18, 2008 (75 տարեկան)
Մասնագիտություն	գրող, արձակագիր և դրամատուրգ
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Կրթություն	ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ (1956)
Ուշագրավ աշխատանքներ	Թթենի
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ Գրողների միություն և ՀԳՄ
Աշխատավայր	ՀԳՄ
	Զորայր Խալափյան Վիքիդարանում

Զորայր Երվանդի Խալափյան (օգոստոսի 1, 1933(1933-08-01)^[1], Թալիշ, Մարտակերտի շրջան, ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[1] - օգոստոսի 18, 2008(2008-08-18)), հայ գրող, արձակագիր և դրամատուրգ, ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1964 թվականից։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խալափյանը ծնվել է Արցախի Մարտակերտի շրջանի Թալիշ գյուղում։ 1956 թվականին ավարտել է ԵՊՀ-ի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետը։ 1956-1967 թվականներին որպես նախագծող ինժեներ աշխատել է Երևանի տարբեր գիտահետազոտական ինստիտուտներում։

1994-1996 թվականներին եղել է Հայաստանի գրողների միության վարչության քարտուղարը։

Խալափյանն արժանացել է Հայաստանի գրողների միության Դերենիկ Դեմիրճյանի անվան, ինչպես նաև Հայաստանի կառավարության և ՀԳՄ սահմանած «Հրանտ Մաթևոսյան» և «Ոսկե եղեգն» նախագահական մրցանակներին։

Ստեղծագործական աշխատանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խալափյանի առաջին ստեղծագործությունը «Հեղեղ» վիպակն է, որը լույս է տեսել «Սովետական գրականություն» ամսագրում 1962 թվականին։

Նրան մեծ ճանաչում է բերել «Որտե՞ղ էիր, մարդ աստծո» (1966) վեպը։ Այն թարգմանվել է ռուսերեն, ուկրաիներեն, չեխերեն, բուլղարերեն և լեհերեն։ Վեպում նկարագրվում է մի գավառական բժշկի կյանքը։ Հետագայում այդ վեպի հիման վրա նկարահանվել է համանուն բազմասերիանոց կինոնկարը, որի ռեժիսորն է եղել Առնոլդ Աղաբաբովը։

Նրա «Թթենի» պատմվածքի հիման վրա նկարահանվել է համանուն ֆիլմը^[2] (ռեժիսոր՝ Գենադի Մելքոնյան)։

Գրել է նաև պիեսներ, որոնցից շատերը բեմադրվել են։ «Սովետական գրող» հրատարակչությունը 1998 թ. հրատարակել է «Այսպիսի տխուր և ծիծաղելի բաներ» պատմվածքների ժողովածուն։ Գրքում ամփոփված են Զ. Խալափյանի տարբեր տարիներին գրված և մամուլում հրապարակված պատմվածքներ։ Ինչպես հուշում է վերնագիրը, պատմվածքները բազմաբնույթ են։ Այս գրքի մեջ է ներառված «Թթենի» պատմվածքը։

Երկերի մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հեղեղ, Երևան, 1963, 116 էջ։
Ո՞րտեղ էիր, մարդ աստծո, Երևան, 1966, 320 էջ։
Երիցուկի թերթիկներ։ Ձեր դիմանկարը, Երևան, 1971, 276 էջ։
Հրաշք երեխա (պիեսներ), Երևան, 1973, 280 էջ։
Մեռնող հառնող, Երևան, 1975, 532 էջ։
Եվ վերադարձնելով Ձեր դիմանկարը, Երևան, 1978, 336 էջ։
Ջերմանց մխիթարություն, Երևան, 1979, 308 էջ։
Ո՞րտեղ էիր, մարդ աստծո, Երևան, 1983, 488 էջ։
Ծնծղա (վիպակներ), Երևան, 1985, 400 էջ։
Եվ վերադարձնելով Ձեր դիմանկարը, Երևան, 1987, 299 էջ։
Այսպիսի տխուր և ծիծաղելի բաներ (վիպակներ և պատմվածքներ), Երևան, 1988, 484 էջ։
Միջնաշեն, Երևան, 1991, 432 էջ։
Վասիլ Մեծ. Հայ կայսր Բյուզանդիայի կամ կճուճների թագավոր, Երևան, 1995, 383 էջ։
Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ, Երևան, 1998, 174 էջ։
Ասպետն ու զինակիրը (վիպակ, պատմվածքներ), Երևան, 2003, 128 էջ։
Որտե՞ղ էիր, մարդ աստծո (վեպ), Երևան, 2013, 288 էջ։
Այսքան բան, Ե., Դարակ, 2017, 352 էջ։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրիգոր Շահինյան. Որտե՞ղ էիր, Զորայր Խալափյան, «Գարուն», 1968, № 2:
Կիմ Աղաբեկյան, Երեք դիմանկար (գիրքը նվիրված է Բաղիշ Հովսեփյանի, Մկրտիչ Սարգսյանի և Զորայր Խալափյանի երկերի քննությանը), Երևան, «Սովետական գրող», 1983, 272 էջ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ «arm-cinema.am - Թթենի (1979)». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 30-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զորայր Խալափյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 705)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[2] «arm-cinema.am - Թթենի (1979)». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 30-ին.

[1]

[2]