Զոլոթուռն (կանտոն)

Զոլոթուռն
Դրոշ	Զինանշան
;	;
Երկիր	Շվեյցարիա
Մասն է	Հյուսիսարևմտյան Շվեյցարիա և Espace Mittelland?
Կարգավիճակ	Շվեյցարիայի վարչական բաժանում
Մտնում է	Շվեյցարիա
Վարչկենտրոն	Զոլտուրն
Ամենաբարձր կետ	Hasenmatt?
ԲԾՄ	432 մետր
Օրենսդրական մարմին	Cantonal Council of Solothurn?
Պաշտոնական լեզուներ	գերմաներեն
Բնակչություն	273 194 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2018)
Տարածք	790,45 կմ²
Հիմնադրված է	1481 թ.
Սահմանակցում է	Բեռն, Արգաու, Բազել-Լանդ, Վերին Հռենոս, Յուրա և Էլզաս
Ժամային գոտի	UTC+1 և UTC+2
ISO 3166-2 կոդ	CH-SO
Ավտոմոբիլային կոդ	SO
Անվանված է	Զոլտուրն
	so.ch
	Զոլոթուռն Վիքիպահեստում

Զոլոթուռն (գերմ.՝ Solothurn, ֆր.՝ Soleure, իտալ.՝ Soletta, ռոմանշ.՝ Soloturn), գերմանախոս կանտոն Շվեյցարիայի Համադաշնության հյուսիսային մասում։ Զբաղեցնում է 791 քառակուսի կիլոմետր տարածք։ 2018 թվականի դեկտեմբերի 31-ի տվյալներով բնակիչների թվաքանակը եղել է 273.194: Նրանց 19,7 %-ը օտարերկրացիներ էին^[2]^[3]։ Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցուն դավանողները կազմում էին բնակչության 44 տոկոսը, բողոքականները՝ 31 տոկոսը^[4]։ 2012 թվականի նոյեմբերի դրությամբ կանտոնում գործազրկությունը կազմել է 2,7 %^[5]:

Կանտոնի վարչական կենտրոնը Զոլոթուռն քաղաքն է։

Վարչական բաժանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վարչականորեն կանտոնը բաժանված է հետևյալ տասը շրջանների.

Բուխերբերգ
Դոռնեկ
Գոյ
Գյոսգեն
Լեբեռն
Օլտեն
Զոլոթուռն
Տալ
Տիրշտայն
Վասերամտ

2009 թվականի դրությամբ կանտոնն ուներ 125 համայնք^[6]։

Ժողովրդագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կանտոնում բնակչության խտությունը կազմում է 325 մարդ՝ 1 քառակուսի կիլոմետրի վրա (այդ ցուցանիշով Զոլոթուռնը յոթերորդ տեղն է գրավում Շվեյցարիայի 26 կանտոնների շարքում)։

Կանտոնի բնակչության թվաքանակը պատմական ժամանակի ընթացքում կրել է հետևյալ փոփոխությունները.

Տարին	Բնակչութ.
1850	69 674
1900	100 762
1950	170 508
2000	246 121
2008	254 444
2010	256 888

Լեզուներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զոլոթուռնի կանտոնում պաշտոնական լեզուն գերմաներենն է։ Դպրոցներում, սկսած հինգերորդ դասարանից, որպես օտար լեզու դասավանդվում է անգլերեն։

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև 19-րդ դարի վերջը կանտոնի տնտեսության գլխավոր ճյուղը գյուղատնտեսությունն էր։ Այսօր էլ այն կարևոր դեր է խաղում, սակայն նկատելիորեն աճել են նաև արտադրության և սպասարկման ոլորտի ծավալները՝ հասնելով գերակշռող դիրքի։ Զարգացած են հատկապես ժամացույցագործությունը, ոսկերչությունը, թղթի, ցեմենտի, ավտոմասերի արտադրությունը, տեքստիլ արդյունաբերությունը։ Մինչև վերջերս որոշակի դեր էր խաղում նաև կոշկեղենի արտադրությունը, սակայն, չկարողանալով դիմանալ հսկայական մրցակցությանը, արդեն զիջել է դիրքերը։

Կարևոր է նշել, որ Զոլոթուռնի կանտոնում՝ Դենիկեն բնակավայրի մերձակայքում է գործում Շվեյցարիայի ատոմային չորս էլեկտրակայաններից մեկը՝ Գյոսգենի ԱԷԿ-ը (սկսել է էլեկտրաէներգիա արտադրել 1979 թվականից)։ Այս ԱԷԿ-ը տալիս է երկրում արտադրվող էլեկտրաէներգիայի մոտավորապես տասը տոկոսը (արտադրվածի մի մասն արտահանվում է)։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զոլոթուռնը սկզբնական շրջանում եղել է հին հռոմեական վիկուս։ 1344 թվականին դարձել է քաղաք-պետություն, այնուհետև աստիճանաբար ընդարձակել իր տարածքները։ 1481 թվականին շվեյցարական համադաշնության մաս է կազմել։ 17—18-րդ դարերում այստեղ գերիշխել է արիստոկրատական կառավարման ձևը, որի անկումից հետո՝ 1798-ից 1830 թվականներին աստիճանաբար անցում է կատարվել կառավարման ժողովրդավարական, ազատական համակարգին։ Ներկայումս կանտոնում գործում է 1986 թվականին համաժողովրդական հանրաքվեով ընդունված և 1987 թվականի հունվարի 1-ից ուժի մեջ մտած սահմանադրությունը։