Ալյե (գավառ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ալյե
Allier
Դրոշ Զինանշան


ԵրկիրՖրանսիա Ֆրանսիա
ԿարգավիճակՖրանսիայի գավառ
Մտնում էՕվրեն-Ռոն-Ալպեր
ՎարչկենտրոնՄուլեն
Ամենաբարձր կետPuy de Montoncel?
Հիմնական լեզուՖրանսերեն
Բնակչություն334 872 մարդ (հունվարի 1, 2021)[1]
Խտություն47
Տարածք7340 կմ²
Հիմնադրված էմարտի 4, 1790 թ.
Սահմանակցում էԿրյոզ, Շեր, Նյևր, Սոն-է-Լուար, Լուար և Պյուի-դը-Դոմ
Ժամային գոտիUTC+1 և UTC+2
ISO 3166-2 կոդFR-03
Անվանված էAllier?
allier.fr(ֆր.)
Սիուլ գետը։

Ալյե (ֆրանսերեն՝ Allier), գավառ կենտրոնական Ֆրանսիայում, անունն ստացել է համանուն գետից։

  • Ալյե դեպարտամենտի կարգային թիվն է՝ 03։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալյեի պատմությունը կապված է Բուրբոնների հետ, որոնց հետ առնչվում է համարյա ամբողջ տարածքը։ Ալյեն 1790 թ. մարտի 4-ին Ֆրանսիական հեղափոխության ժամանակ ձևավորված 83 դեպարտամենտներից մեկն է։ Ստեղծվել է նախկին Օվերն և Բուրբոններ գավառներից։
1940 թ. մարշալ Ֆիլիպ Պետենի կառավարությունը Վիշի բնակավայրն ընտրեց որպես մայրաքաղաք։ Վիշին դարձավ նաև դեպարտամենտի երկրորդ ենթապրեֆեկտուրան այն բանից հետո, երբ դեպարտամենտը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ գերմանացիների օկուպացրած և ազատ գոտիների դեմարկացիոն գծով բաժանվել էր երկու մասերի։

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առավել արտահայտիչ տնտեսության բնագավառներն են սննդի արտադրությունը, անտառամշակումը և կահույքի արտադրությունը, քիմիական բնագավառը, մետաղամշակումը և մետաղաձուլությունը, մեքենաշինությունը, էլեկտրատեխնիկայի, կաուչուկի արտադրությունը։

Դեպարտամենտի ՀՆԱ-ում գյուղատնտեսության բաժինը հասնում է 7%-ի։

Զբոսաշրջություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մուլեն
Միջնադարյան պատկերներով տոնախմբություն Մոնլուսոնում։

Ալյեն գետերի, անտառների և փոքր լեռների երկիր է, որտեղ դրոշմված են Բուրբոններ դուքսերի հետքերը։ Բնաշխարհն իր Տրոսե անտառով և Սիուլ գետի կիրճերով նպաստավոր է բնության գրկում ժամանցի՝ արշավներ և ձկնորսություններ կազմակերպելու համար։ Ջրաբուժությունը՝ Վիշիում գտնվող միջազգային ջրաբուժարանով, այս երկրամասի գլխավոր զբոսաշրջային հատվածն է։ Այստեղի բնության մեջ նաև բազմազան են պահպանված ավելի քան 500 դղյակները, ռոմանական եկեղեցիները և գեղեցիկ բնակատեղիները, որոնցից շատերը ժառանգություն են մնացել Բուրբոններից։ Բուրբոնների խոհանոցն արտացոլված է երկրամասի պատմության մեջ և առաջարկում է բարձրորակ մթերքներ՝ շարոլյան տավարի մսեղենը, Սեն-Պուրսեն (ֆր.՝ Saint-Pourçain) գինիները, Շարուի մանանեխը։ Ալյե գետում հանդիպում է Thymallus thymallus ձուկը, որին Ֆրանսիայում ասում են ombre des rivières (գետերի ստվերներ)[2]. Այն շատ բարձր են գնահատում իր նուրբ համի համար[3].

Զբոսաշրջային կարևոր վայրերից են՝

Հուշարձաններ՝
  • Շատո լա Պալեսը (ֆր.՝ Château de La Palice), Վերածննդի դարաշրջանի իր նշանավոր կեսոնային առաստաղներով;
  • Բուրբոն-լ'Արշամբո դղյակը, որը Բուրբոնների օրրանն է։
Եկեղեցիներ՝
  • Մուլենի տաճարը, «Աստվածամայրը փառքի մեջ» եռանկարով;
  • Բուրբոների «Սեն-Դենի» եկեղեցին;
  • Սեն Վինսեն դը Շանտել աբբայությունը;
Թանգարաններ՝
Գործող տեղեր՝
  • Զվարճանքի և կենդանիների Le PAL այգին
  • Պալեոպոլիս վայրը, որն ստեղծվել է հնէաբանության միջոցով երկրի և կյանքի մասին գիտելիքներ ստանալու համար։
Երեք նշանավոր քաղաքները՝
  • Մուլենը 15-րդ դարից ստացած պատմական ժառանգությունով;
  • Մոնլուսոնը՝ միջնադարյան հանդիսավոր մի քաղաք իր դղյակներով;
  • Վիշին՝ իր նշանավոր ջրաբուժարանով։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 Populations légales 2021The National Institute of Statistics and Economic Studies, 2023.
  2. «The grayling zones of rivers and their tributaries» (PDF) (անգլերեն). European Centre for River Restoration (ECRR). Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 22–ին-ին.(չաշխատող հղում)
  3. «Les accords vin-poisson – Célébration d'un mariage réussi!» (ֆրանսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 22–ին-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]