Ալեքսեյ ֆոն Յավլենսկի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ալեքսեյ ֆոն Յավլենսկի
Ի ծնեռուս.՝ Алексей Георгиевич Явленский
Ծնվել էմարտի 13 (25), 1864[1][2]
ԾննդավայրՏորժոկ, Տվերի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[3][4]
Վախճանվել էմարտի 15, 1941(1941-03-15)[1][5][6][…] (76 տարեկան)
Մահվան վայրՎիսբադեն, Հեսսե-Նասաու, Պրուսիայի ազատ պետություն, Նացիստական Գերմանիա[3][4]
Ազգությունռուս
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն,  Վայմարյան Հանրապետություն,  Գերմանիա[7] և  ԽՍՀՄ[7]
ԿրթությունAnton Ažbe art school? և Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիա (1863)
Դավանանքուղղափառություն
Մասնագիտություննկարիչ, գծանկարիչ, նկարիչ-փորագրող և արվեստի կոլեկցիոներ
Ոճէքսպրեսիոնիզմ[3][4]
Ժանրդիմապատկեր[3][4], Ֆիգուր[4], բնանկար[4], քաղաքային բնանկար[4], ինքնապատկեր[4], հոգևոր արվեստ[4] և նատյուրմորտ[4]
Թեմաներգեղանկարչություն[8] և վիզուալ արտիստ[8]
Ուշագրավ աշխատանքներAbstract Head?
ԱնդամակցությունDie Blaue Vier և Կապույտ հեծյալ
ԱմուսինHelene Nesnakomoff?
Համատեղ ապրողՄարիաննա Վերյովկինա
Կայքjawlensky.ch/index.php​(գերմ.)
ստորագրություն
Изображение автографа
 Alexej von Jawlensky Վիքիպահեստում

Ալեքսեյ Գեորգիևիչ Յավլենսկի (ռուս.՝ Алексей фон Явленский, գերմ.՝ Alexej von Jawlensky, մարտի 13 (25), 1864[1][2], Տորժոկ, Տվերի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[3][4] - մարտի 15, 1941(1941-03-15)[1][5][6][…], Վիսբադեն, Հեսսե-Նասաու, Պրուսիայի ազատ պետություն, Նացիստական Գերմանիա[3][4]), ռուս նկարիչ-էքսպրեսիոնիստ, ով ապրել և ստեղծագործել է Գերմանիայում։ Նա «Կապույտ հեծյալ» նկարիչների խմբի անդամ էր։

30 տարի նա քաղաքացիական ամուսնության մեջ է եղել Մարիաննա Վերյովկինայի հետ։

Կյանք և ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալեքսեյ Գեորգիևիչ Յավլենսկին Հուսարական գնդապետ Եգոր Նիկիպորովիչ Յավլենսկու (1826-1885) և նրա երկրորդ կնոջ՝ Վիշնեվոլոցկի գավառում գտնվող Կուզլովոյի կալվածքի ժառանգորդ Ալեքսանդրա Պետրովնա Մեդվեդևայի որդին է[9], գեներալ-մայոր Սերգեյ Յավլենսկու և Պսկովի նահանգապետ Դմիտրի Յավլենսկու եղբայրը։ Մինչև 10 տարեկանը բնակվել և դաստիարակվել է Կուզլովում, 1874 թվականից մոր հետ ապրել է Մոսկվայում, սովորել կադետական կորպուսում։ Ալեքսանդրովյան 3-րդ ռազմական ուսումնարանն ավարտելուց հետո (1887) ծառայել է Կրոնշտադի 2-րդ գումարտակում՝ որպես պորուչիկ։

25 տարեկան հասակից որպես ազատ ունկնդիր հաճախել է Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիային կից Ռեպինի դասարան։ 1896 թվականին շտաբս-կապիտան Յավլենսկին թոշակի է անցել, որպեսզի իրեն ամբողջովին նվիրի գեղանկարչությանը։ Նույն թվականին նա իր հարսնացուի՝ Մարիաննա Վերյոկինայի հետ տեղափոխվել է Մյունխեն, որտեղ Կանդինսկու, Կարդովսկու և Գրաբարի հետ միասին ընդունվել է Անտոն Աժբեի գեղարվեստական ստուդիա։ Գերմանիայում նա իրեն անվանել է «ֆոն Յավլենսկի», որպեսզի ընդգծի ազնվականական ծագումը[10]։

18 տարի շարունակ Յավլենսկու և Վերևկինայի բնակարանը Գիզելշտրասեի № 23 տունը շարունակում էր մնալ ռուսական գաղութի կենտրոններից մեկը, որտեղ, բացի հայտնի նկարիչներից այցելում էին Դյագիլևը և Նիժինսկին, Աննա Պավլովան և Էլեոնորա Դուզեն։ Հեռանալով մյունխենյան ռեալիզմից՝ մինչև 1908 թվականը Յավլենսկին գտնվում էր Վան Գոգի ազդեցության ներքո։ 1907 թվականին Անրի Մատիսի և մյուս ֆովիստների հետ ծանոթանալուց հետո նա մշակել է գունային սխեմայի իր սեփական ոճը, որը պահպանել է մինչև Առաջին աշխարհամարտի սկսվելը։

1894 թվականին գեներալ Վերյովկինի կալվածքում («Առատություն» Կովնոյի մոտակայքում) Յավլենսկին հանդիպել է իր տերերի աշակերտին՝ 13-ամյա Ելենա Նեզնակոմովային (1881-1965), որը հետագայում ծառայել է Մարիաննայի մոտ։ 1902 թվականին նա ավելի քան մեկ տարի անցկացրել է Մերձբալթիկայում, որտեղ Նեզնակոմովան ունեցել է իրենց որդուն՝ Անդրեյին։ Այնուամենայնիվ, Յավլենսկին չի խզել Վերյովկինայի հետ հարաբերությունները մինչև 1919 թվականը։

1909 թվականին նա Կանդինսկու, Ադոլֆ Էրբսլյոի, Գաբրիելա Մյունտերի, Մարիաննա Վերյովկինայի և այլոց հետ միասին հիմնել է «Մյունխենյան նոր գեղարվեստական միավորումը», որը նախորդել է «Կապույտ հեծյալին» (խումբ, որը ստեղծվել է Կանդինսկու, Ֆրանց Մարկի և Յավլենսկու կողմից)։ Յավլենսկին իր աշխատանքները ցուցադրել է խմբի նկարիչների աշխատանքների հետ միասին։

1914 թվականին՝ պատերազմի սկսվելուց հետո, Յավլենսկին ստիպված է եղել լքել Գերմանիան և տեղափոխվել Շվեյցարիա[11]։ Այստեղ նա սկսել է իր «Վարիացիաներ» աշխատանքների շարքը, որոնք նվիրված էին բնապատկերային թեմաներին։ Վերյովկինայի հետ կապերը խզելուց հետո 1921 թվականին Յավլենսկին տեղափոխվել է Վիսբադեն, որտեղ ամուսնացել է Նեզնակովայի հետ և ապրել մինչև իր մահը։

Վիսբադենում Յավլենսկին հանդիպել է կոլեկցիոներ և բարերար Հայնրիխ Կիրխհոֆին, ով նրան նյութական աջակցություն է ցուցաբերել։ Իր իմպրեսարիո Էմմա Շեյերի («Գալկա») խորհրդով Վասիլի Կանդինսկու, Պաուլ Կլեեի և Լիոնել Ֆեյնինգերի հետ միասին 1924 թվականին հիմնել են «Կապույտ քառյակ» միավորումը, որն իր ցուցահանդեսներն անցկացնում էր Գերմանիայում և (հիմնականում) ԱՄՆ-ում։ 1927 թվականից Յավլենսկին մշտապես տանջվել է հոդաբորբից, իսկ 1938 թվականին դադարել է զբաղվել գեղանկարչությամբ։ Նրա վերջին աշխատանքները (1933-1937 թվականներին ավելի քան հազար կիսավերացական «մեդիտացիաներ») բնութագրվում են վրձինների օգտագործման միտումնավոր կոպտությամբ և գունային հակապատկերային մռայլությամբ։ 1937 թվականին նացիստների կողմից նրա գործերից 72-ը բռնագրավվեց որպես «դեգեներատիվ արվեստ»։

Ալեքսեյ Յավլենսկին մահացել է Վիսբադենում՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի թեժ պահին և թաղվել է քաղաքի ուղղափառ գերեզմանատանը։ Նրա որդին` Անդրեյ Նեզնակոմովը (1902-1984) նույնպես նկարիչ է եղել, խորհրդային զորքերի կողմից գերեվարվելուց հետո մինչև 1955 թվականը նա գտնվել է խորհրդային ճամբարներում[12]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Примеры произведений Явленского
  • Ֆաբրիկա (1910)
    Ֆաբրիկա (1910)
  • Կանաչ դեմքով աղջիկը (1910)
    Կանաչ դեմքով աղջիկը (1910)
  • Հելեն (1911)
    Հելեն (1911)
  • Ինքնադիմանկարт (1912)
    Ինքնադիմանկարт (1912)
  • Վարիացիա (1916)
    Վարիացիա (1916)
  • Զարմանք (1919)
    Զարմանք (1919)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 http://vocab.getty.edu/page/ulan/500017981
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 RKDartists (նիդերլ.)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Alexej von Jawlensky (նիդերլ.)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Alexej von Jawlensky — 2006.
  7. ↑ 7,0 7,1 SIKART — 2006.
  8. ↑ 8,0 8,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  9. ↑ Кузлово. Усадьба и храмы. 20 ноября 2013
  10. ↑ Аристократическая фамильная приставка «фон» не была официальной частью имени Явленского. Как на табличке его школы, так и в его визитных карточках приставка «фон» отсутствовала.
  11. ↑ Шишкин М. П. Русская Швейцария: Литературно-исторический путеводитель / Текст: С. Гедройц. — М.: Вагриус, 2006. — 656 с. — ISBN 5-9697-0290-0.]
  12. ↑ Фонд имени Д. С. Лихачёва: Искусство и архитектура русского зарубежья — Явленский (Незнакомов-Явленский) Андрей Алексеевич.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Девятьярова И. Г. Алексей Явленский. — М.: Искусство XXI-век, 2012. — 376 с., ил. — (Серия «Художники русской эмиграции»). — ISBN 978-5-98051-097-8.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսեյ ֆոն Յավլենսկի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալեքսեյ_ֆոն_Յավլենսկի&oldid=9796556» էջից