Ադոլֆ Մանթաշյան
Ադոլֆ Մանթաշյան | |
---|---|
Ծնվել է | մարտի 16, 1932[1] Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1] |
Մահացել է | ապրիլի 9, 2021[2] (89 տարեկան) |
Քաղաքացիություն | ԽՍՀՄ և Հայաստան |
Ազգություն | հայ |
Մասնագիտություն | քիմիկոս |
Գործունեության ոլորտ | շղթայական ռեակցիա[1] |
Անդամակցություն | ՀՀ ԳԱԱ[1], Նյու Յորքի գիտությունների ակադեմիա և International Academy of Engineering? |
Ալմա մատեր | ՀԱՊՀ (1956)[1] |
Կոչում | պրոֆեսոր[1] և ակադեմիկոս[1] |
Գիտական աստիճան | քիմիական գիտությունների դոկտոր[1] (1974) |
Պարգևներ |
Ադոլֆ Հայրապետի Մանթաշյան (մարտի 16, 1932[1], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1] - ապրիլի 9, 2021[2]), հայ քիմիկոս, քիմիական գիտությունների դոկտոր (1974 թ.), պրոֆեսոր (1976 թ.), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1994 թ., թղթակից անդամ՝ 1990 թվականից)[3]։ ՀՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (2003 թ.)։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1956 թվականին ավարտել է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտը։ 1962 թվականից աշխատել է ՀՀ ԳԱԱ քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտում` որպես գիտնական քարտուղար, 1975-1977 թվականներին՝ տնօրենի տեղակալ գիտության գծով և 1977 թվականից՝ ածխաջրածինների օքսիդացման լաբորատորիայի վարիչ, 1981-1996 թթ. ՀՊՃՀ-ի ընդհանուր և անօրգանական. քիմիայի ամբիոնի վարիչ, 1987-2006 թթ.` տնօրեն[4]։ 2000 - 2003 թթ., 2006 թվականից՝ ՀՀ ԳԱԱ նախագահության անդամ, 2006 թվականից՝ ՀՀ ԳԱԱ Ա.Բ. Նալբանդյանի անվան քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտի տնօրենի խորհրդական։
Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գիտական աշխատանքները նվիրված են շղթայական ռեակցիաների, մասնավորապես ածխաջրածինների օքսիդացման մեխանիզմներին, լուսաքիմիական և լազերաքիմիական շարժընթացներին։ Մանթաշյանը մշակել է (Արամ Նալբանդյանի հետ) ռադիկալների սառեցման կինետիկական եղանակ։ Ածխաջրածինների գազաֆազային օքսիդացման շարժընթացներում հայտնաբերել է գլխավոր ակտիվ կենտրոնները՝ ալկալիական պերօքսիդային և ալկօքսի ռադիկալները։ Ածխաջրածինների օքսիդացման և սառը բոցերի նրա հետազոտությունները կարևոր են այլասերված շղթայական ռեակցիաների տեսության զարգացման համար։ Առաջարկել է ածխաջրածինների օքսիդացման նոր մեխանիզմ, ըստ որի՝ կարևոր դեր են խաղում ոչ գծային ռեակցիաները և օքսիդացման գլխավոր արգասիքներն առաջանում են ալկօքսի ռադիկալներից։ Առաջարկել է հետազոտությունների նոր ուղղություն՝ կարծրաֆազ անօրգանական նյութերի փոխարկումը գազաֆազ շղթայական ռեակցիաներով, որը կարևոր է հանքային հումքի վերամշակման համար[5]։
Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արժանացել է (Արամ Նալբանդյանի հետ) ՀՀ պետական մրցանակի (1976 թ.)։
Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Элементарные процессы в медленных газофазных реакциях, Е., 1975 (համահեղինակ)[6]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Կյանքից հեռացել է ՀՀ գիտության վաստակավոր գործիչ, ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Ադոլֆ Մանթաշյանը
- ↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.
- ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, Երևան, 2007.
- ↑ «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.
- ↑ «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Ադոլֆ Մանթաշյան». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ադոլֆ Մանթաշյան» հոդվածին։ |
|
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 221)։ |
- Մարտի 16 ծնունդներ
- 1932 ծնունդներ
- Երևան քաղաքում ծնվածներ
- Ապրիլի 9 մահեր
- 2021 մահեր
- ՀՊՃՀ շրջանավարտներ
- ՀԽՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիրներ
- ՀՀ գիտության վաստակավոր գործիչներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Հայ քիմիկոսներ
- Քիմիական գիտությունների դոկտորներ
- Հայ պրոֆեսորներ
- Խորհրդային քիմիկոսներ
- ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսներ