IS–LM մոդել

IS կորը տեղաշարժվում է աջ՝ առաջացնելով իրական տոկոսադրույքի և իրական եկամտի (իրական ՀՆԱ կամ Y) աճ։

IS–LM կամ Հիքս-Հանսենի մակրոտնտեսական մոդել, որը ցույց է տալիս ապրանքային և փողային շուկաների փոխկապվածությունը։ IS (investment-saving) և LM (liquidity preference-money supply) կորերի հատման կետում հաստատվում է ընդհանուր հավասարակշռություն և՛ ապրանքային, և՛ փողային շուկաներում^[1]։ Այս մոդելը, նախ, բացատրում է ազգային եկամտի փոփոխման պատճառները, երբ կարճաժամկետ հատվածում գները կայուն են, և երկրորդ, ցույց է տալիս այն գործոնները, որոնց պատճառով ամբողջական պահանջարկի կորը կարող է տեղաշարժվել^[2]։ Այնուամենայնիվ այս մոդելը ժամանակ առ ժամանակ օգտագործվում է ոչ միայն բացատրելու տնտեսական տատանումները, այլ նաև որոշելու կայունացնող քաղաքականությունների պոտենցիալ մակարդակները^[3]։

Մոդելը ստեղծել է Ջոն Հիքսը 1937 թվականին, այն՝ որպես Քեյնսյան տնտեսագիտության մաթեմատիկական ներկայացում, ավելի ուշ զարգացվել է Էլվին Հանսենի կողմից^[4]։ 1940-ականներից մինչև 1970-ականների կեսերը այս մոդելը համարվում էր մակրոտնտեսական վերլուծությունների հիմնական գործիք^[5]։ Չնայած ներկայում մակրոտնտեսական վերլուծություններում նվազ կիրառվելու հանգամանքին՝ այն դեռևս շարունակում է մնալ հիմնական վերլուծական գործիքը տնտեսագիտական մի շարք դասագրքերում^[6]։ Առանձին, IS–LM մոդելն օգտագործվում է տնտեսական կարճաժամկետ երևույթներն ուսումնասիրելու համար, երբ գները կայուն կամ ոչ ճկուն են, և գնաճ տեղի ունենալ չի կարող։ Բայց գործնականում մոդելի հիմնական դերը AD–AS (ամբողջական պահանջարկ-ամբողջական առաջարկ) մոդելի մեկնաբանումն է^[2]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

IS–LM մոդելն առաջին անգամ ներկայացվել է 1936 թվականի սեպտեմբերին Օքսֆորդի համալսարանում Տնտեսական հասարակության (Econometric Society) կողմից կազմակերպված կոնֆերանսի ժամանակ։ Ռոյ Հարրոդը, Ջոն Հիքսը և Ջեյմս Միդը կոնֆերանսին ներկայացնում էին հոդվածներ, որոնք նկարագրում էին մաթեմատիկական մոդելներ՝ փորձելով ի մի բերել Ջոն Մեյնարդ Քեյնսի Զբաղվածության, տոկոսի և փողի ընդհանուր տեսությունը^[7]^[8]։ Հիքսը՝ տեսնելով Հարրոդի հոդվածը, ներդրեց IS–LM մոդելը (բնօրինակում օգտագործված էր «LL» հապավումը, ոչ թե «LM»-ը)։ Ավելի ուշ նա ներկայացրեց մոդելը «Պարոն Քեյնսը և Դասականները․ առաջարկվող մեկնաբանություն» հոդվածում^[7]։

Հիքսը հետո ընդունեց, որ բաց է թողել Քեյնսյան տեսության կարևոր դրույթներ՝ քննադատելով, որ մոդելը ունի սահմանափակ կիրառություն․ «Երբ մարդը բախվում է քաղաքական հարցերի, անցյալին նայելու փոխարեն ապագան նայելով, ընդհանուր հավասարակշռության մոդելն ավելի կասկածելի է»"^[9]։ Առաջին խնդիրն այն է, որ մոդելը ներկայացնում է իրական և փողային հատվածները առանձին, ինչը քեյնսը փորձեց շրջանցել։ Ի լրումն, ընդհանուր հավասարակշռությունը բացառում է անորոշության վիճակը, և միայն կանխիկի գերապատվությունն է (liqudity prefernce), որ իմաստ է ստանում անորոշության պայմաններում, քանի որ «չկա կանխիկի գերապատվության իմաստը, եթե սպասումներն անորոշ են»^[9]։ IS կամ LM կորերից մեկի տեղաշարժը կհանգեցնի սպասումների փոփոխության, ինչն էլ իր հերթին կհանգեցնի մյուս կորի տեղաշարժին։

Չնայած նրան, որ մոդելը համարվում է անկատար, այն դիտվում է որպես մանկավարժական օգտակար գործիք՝ հասկանալու այն հարցերը, որոնց մակրոտնտեսագետները փորձում են պատասխանել ավելի նուրբ մոտեցումների օգնությամբ։ Որպես այդպիսին, մոդելը ներառված է մակրոտնտեսագիտական ուսանողական բազմաթիվ դասագրքերում, բայց բացակայում է ավելի բարձր մակարդակի դասաքրերում, քանի որ այստեղ գերիշխում են իրական բիզնես ցիկլի և նոր քեյնսյան տեսությունները^[10]։

Ներկայացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոդելը ներկայացված է գծապատկերի տեսքով, որում երկու ուղիղներ հատվում են առաջին քառորդում։

Հորիզոնական առանցքում արտացոլված է ազգային եկամուտը կամ ՀՆԱ-ն, որոնք նշված են Y տառով։ Ուղղահայաց առանցքում արտացոլված է իրական տոկոսադրույքը՝ r-ը (երբեմն նշանակվում է i տառով)։ Քանի որ, սա ոչ դինամիկ մոդել է, այնտեղ ներկայացված է կայուն հարաբերություն անվանական և իրական տոկոսադրույքների միջև, ուստի մի շարք փոփոխականներ, ինչպիսին է փողի պահանջարկը, որն իրականում կախված է անվանական տոկոսադրույքից, համանմանորեն կարող է կախված լինել նաև իրական տոկոսադրույքից։

Այն կետում, որտեղ հատվում են այս ուղիղները, հաստատվում է կարճաժամկետ ընդհանուր հավասարակշռություն տնտեսության իրական և փողային հատվածներում․ և՛ ապրանքային շուկան, և՛ փողի շուկան հավասարակշվռված են։ Այս հավասարակշռությունն իրենից ներկայացնում է տոկոսադրույք-իրական ՀՆԱ զույգի կոմբինացիաներ։

IS (Investment Saving) կոր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

IS կորի համար անկախ փոփոխականը տոկոսադրույքն է, իսկ կախյալ փոփոխականը՝ եկամտի մակարդակը (նկատենք, որ սովորաբար անկախ փոփոխականը գտնվում է հորիզոնական առանցքում, իսկ կախյալը՝ ուղղահայաց, սակայն այս դեպքում հակառակն է)^[11]։ IS-ն ունի նվազող կորի տեսք, ուղղահայաց առանցքում արտացոլված է տոկոսադրույքը՝ r, հորիզոնական առանցքում՝ եկամտի մակարդակը՝ Y ։ Ի սկզբանե IS-ը բացատրում էր ներդրումների ու խնայողությունների հավասարակշռություննը, սակայն 1937 թվականից սկսած այն օգտագործվում է ներկայացնելու բոլոր այն հավասարակշռությունները, որոնք հաստատվում են, երբ համախառն սպառումը (սպառողական ծախսումներ + պլանավորված մասնավոր ներդրումներ + կառավարության ծախսումներ + զուտ արտահանում) հավասար է տնտեսության համախառն արդյունքին՝ Y-ին։ Սկզնաղբյուրի հետ աղերսները պահպանելու համար կարող ենք ասել, որ IS կորը ներկայացնում է հավասարակշռությունը, որի դեպքում համախառն մասնավոր ներդրումները հավասար են համախառն խնայողություններին, որտեղ վերջինս հավասար է տնային տնտեսություների խնայողություններ + կառավարության խնայողություններ (կամ բյուջեի ավելցուկ) + արտաքին խնայողություններ (առևտրային ավելցուկ)^[12]։

IS կորն իրենից ներկայացնում է այն կետերի կոմբինացիան, որի դեպքում տնտեսության իրական (ոչ ֆինանսական) հատվածը հավասարակշռված է։ Կորի ցանկացած կետում ներդրումները հավասար են խնայողություններին։

Հաշվի առնելով ֆիքսված ներդրումների հետ վերադարձի անկնկալիքները՝ իրական տոկոսադրույքի յուրաքանչյուր մակարդակ կորոշի պլանավորվող ֆիքսված ներնդրումների որոշակի մակարդակ և տոկոսադրույքի հանդեպ զգայուն այլ ծախսումներ։ Ցածր իրական տոկոսադրույքը կհանգեցնի մեծ ծավալով ֆիքսված ներդրումների։ Եկամուտները տրված իրական տոկոսադրույքի պայմաններում հավասարակշիռ մակարդակի վրա են, երբ այն խնայողությունները, որոնք տնտեսության սուբյեկտները ցանկանում են վերածել եկամտի աղբյուրի, հավասարվում են ներդրումներին։ Ցածր տոկոսադրույքի հետևանքով ստեղծված մեծածավալ ֆիքսված ներդրումները բազմարկչի էֆեկտով մեծացնում են ՀՆԱ-ն։ Սա բացատրում է IS կորի բացասական թեքությունը։ Ընդհանուր առմամբ, այս կորն իրենից ներկայացնում է «տոկոսադրույքի նվազում - պլանավորվող ներդրումների աճ - ՀՆԱ-ի և արտադրության աճ» պատճառահետևանքային կապը։

IS կորի հանրահաշվական տեսքը՝

Y=C\left({Y}-{T(Y)}\right)+I\left({r}\right)+G+NX(Y),

որտեղ Y-ը եկամտի մակարդակն է կամ ՀՆԱ-ն, $C(Y-T(Y))$ -ը տնօրինելի եկամտից դրականորեն կախված սպառողական ծախսումների ֆունկցիան է (եկամուտ՝ Y, հանած հարկեր՝ T(Y), որոնք դրականորեն են կախված եկամտից), $I(r)$ -ը ներդրումներն են՝ որպես տոկոսադրույքից բացասաբար կախված ֆունկցիա, G-ն պետական գնումներն է, NX(Y)-ը զուտ արտահանումն է (արտահանում - ներմուծում)՝ որպես եկամտից բացասաբար կախված ֆունկցիա (բացասական է կախվածությունը, քանի որ ներմուծումը եկամտից դրականորեն կախված ֆունկցիա է)։

LM կոր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կանխիկի գերապատվության (կամ կանխիկ փողի պահանջարկի) և փողի առաջարկի կորերի դեպքում անկախ փոփոխականը եկամուտն է, իսկ կախյալ փոփոխականը՝ տոկոսադրույքն է։ LM կորը ցույց է տալիս տոկոսադրույքի և իրական եկամտի կոմբինացիաներ, որոնց դեպքում փողի շուկայում հաստատվում է հավասարակշռություն։ Դա դրական թեքությամբ կոր է, որը ներկայացնում է ֆինանսների և փողի դերը տնտեսության մեջ։

LM ֆունկցիան կանխիկի գերապատվության կամ կանխիկ փողի պահանջարկի և փողի առաջարկի հավասարակշիռ կետերի ամբողջություն է (նշենք, որ փողի առաջարկը որոշվում է առևտրային և կենտրոնական բանկերի կողմից)։

Կորի յուրաքանչյուր կետ արտացոլում է մասնավոր հավասարակշռության վիճակ փողի շուկայի գծապատկերում՝ հիմնված եկամտի որոշակի մակարդակի վրա։ Փողի շուկայի գծապատկերում փողի պահանջարկի (կանխիկի գերապատվության) ֆունկցիան ընդամենն արժեթղթերի փոխարեն կանխիկ դրամ ձեռք բերելու պատրաստակամությունն է։ Այս ֆունկցիայի դեպքում անվանական տոկոսադրույքը (ուղղահայաց առանցք) կախված է շրջանառության մեջ գտնվող կանխիկ փողի քանակից (հորիզոնական առանցք)։ Փողի պահանջարկի ֆունկցիան ունի բացասական թեքություն։ Կարևոր 2 գործոններ որոշում են կանխիկի պահանջարկի մեծությունը և, հետևաբար, ֆունկցիայի թեքության աստիճանն ու դիրքը։

Փողի տրանսակցիոն պահանջարկ (կամ պահանջարկ գործարքներ կատարելու համար)․ սա ներառում է և՛ ամենօրյա գործարքներ կատարելու համար փողի պահանջարկը, և՛ արտակարգ դեպքերի ժամանակ անհրաժեշտ փողի պահանջարկը։ Տրանսակցիոն (գործարքային) պահանջարկը դրականորեն է կախված ՀՆԱ-ից։ Սա բացատրվում է նրանով, որ երբ ՀՆԱ-ն աճում է, կաճեն նաև սպառումը և այլ գործորքները, հետևապար ավելի շատ փող կպահանջվարի գործարքները սպասարկելու համար։ Քանի որ ՀՆԱ-ն փողի պահանջարկի համար արտաքին (էկզոգեն) գործոն է, ՀՆԱ-ի փոփոխությունը կտեղաշարժի փողի պահանջարկի կորը։ Օրինակ՝ ՀՆԱ-ի աճը կավելացնի գործարքների թիվը, որը կմեծացնի փողի պահանջարկը տոկոսադրույքի տրված մակարդակի դեպքում, ինչն էլ փողի պահանջարկի կորը կտեղաշարժի դեպի աջ։
Փողի սպեկուլյատիվ պահանջարկ․ սա ցանկությունն է՝ պահել փողը ակտիվի տեսքով՝ ներդրումներ անելու նպատակով։ Փողի սպեկուլյատիվ պահանջարկը բացասականորեն է կախված տոկոսադրույքից։ Երբ տոկոսադրույքը աճում է, կանխիկ փող պահելու այլընտրանքային ծախսն աճում է (սա նշանակում է, որ ավելի նպատակահարմար է ոչ թե ներդրում անել, այլ խնայել ավանդի տեսքով)։ Հետևաբար, երբ աճում է տոկոսադրույքը, փողի սպեկուլյատիվ պահանջարկը նվազում է։

Այս դեպքում փողի զանգվածի (փողի առաջարկի) և փողի պահանջարկի կորերը պատկերված են նույն գծապատկերի վրա։ Փողի առաջարկը որոշում են կենտրոնական բանկը և առևտրային բանկերը՝ վարկեր ու փոխառություններ տալու իրենց պատրաստակամությամբ։ Թեև փողի առաջարկը կարճաժամկետ հատվածում անուղղակի կերպով կախված է տոկոսադրույքից, այն ամեն դեպքում կատարյալ ոչ առաձգական է անվանական տոկոսադրույքի նկատմամբ երկարաժամկետ հատվածում (ենթադրվում է, որ կենտրոնական բանկն ընտրում է ոչ թե տոկոսադրույքի, այլ փողի առաջարկի կարգավորումը)։ Ուստի փողի առաջարկի ֆունկցիան ունի ուղղահայաց կորի տեսք, այսինքն փողի առաջարկը հաստատուն է, անկախ տոկոսադրույքից, ՀՆԱ-ից և այլ գործոններից։ Մաթեմատիկորեն LM կորը որոշվում է հետևյալ հավասարմամբ՝ $M/P=L(i,Y)$ , որտեղ փողի առաջարկը ներկայացված է որպես փողի իրական քանակություն՝ M/P (փողի անվանական քանակությունը՝ M), P-ն գների մակարդակն է, L-ը՝ փողի պահանջարկը, որը ֆունկցիա է տոկոսադրույքից և իրական եկամտից կախված։ LM կորը ցույց է տալիս իրական եկամտի և տոկոսադրուքի այն կոմբինացիաները, որոնց դեպքում փողի առաջարկը հավասար է փողի պահանջարկին, այսինքն՝ երբ փողի շուկան հավասարակշռված է։

Եկամտի տրված մակարդակի պայմաններում, փողի պահանջարկի և փողի առաջարկի հատման կետն իրենից ներկայացնում է LM կորի մեկ կետ․ դա այն կետն է, որը տալիս է տոկոսադրույքի այնպիսի մակարդակ, որն իր հերթին հավասարակշռում է փողի շուկան՝ եկամտի տրված մակարդակի պայմաններում։ LM կորի դեպքում տոկոսադրույքն արտացոլվում է՝ կախված իրական ՀՆԱ-ից (փողի պահանջարկի և փողի առաջարկի ֆունկցիաներն արտացոլում են տոկոսադրույքի տարբեր մակարդակներ՝ կախած փողի քանակությունից), ՀՆԱ-ի աճը տեխաշարժում է փողի պահանջարկի կորը դեպի աջ և, հետևաբար աճում է տոկոսադրույքը։ Ուստի LM կորը ունի դրական թեքություն։

Կորի տեղաշարժը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վարկածներից մեկի համաձայն ֆիսկալ՝ հարկաբյուջետային, խթանող քաղաքականությունն ունի գրեթե նույն ազդեցությունը, ինչը կունենար խնայողության նորմի կրճատումը, մասնավոր ֆիքսված ներդրումների աճը, ապրանքների և ծառայությունների պահանջարկի աճը։ Բյուջեի պակասուրդի մեծացմամբ խթանող ֆիսկալ քաղաքականության արդյունքում IS կորը տեղաշարժվում է աջ։ Դա մեծացնում է հավասարակշիռ տոկոսադրույքը (i₁-ից i₂) և ազգային եկամուտը (Y₁-ից Y₂)։ IS-LM գծապատկերում ազգային եկամտի հավասարակշիռ մակարդակն անվանում են ամբողջական պահանջարկ։

Քեյնսականների համոզմամբ՝ ծախսումների աճը կարող է խթանել մասնավոր ներդրումները ակսելերատորի էֆեկտի շնորհիվ, ինչը երկարաժամկետ հատվածում կհանգեցնի տնտեսական աճի։ Եթե բյուջեյի միջոցները ծախսվում են պետական արտադրողական ներդրումների վրա (ենթակառուցվածքներ, առողջապահություն և այլն), ապա այդ ծախսումներն ուղղակիորեն կմեծացնեն արտադրության պոտենցիալ ծավալը։ IS կորի տեղաշարժը LM կորի վրայով կարող է նշանակալիորեն մեծացնել արտադրության ծավալը՝ որոշ չափով մեծացնելով նաև տոկոսադրույքը։ Մյուս կողմից, եթե LM կորը ունենա ուղղահայաց տեսք և տեղաշարժվի IS կորը դեպի աջ, ապա տոկոսադրույքը զգալիորեն կաճի, սակայն արտադրության ծավալը կմնա նունյը։

IS կորի աջ տեխաշարժը կարող է տեղի ունենալ նաև էկզոգեն (արտաքին) գործոնների ազդեցությամբ՝ ներդրումային, սպառողական ծախսումների աճ, արտահանման ծախսումների աճ, ինչպես նաև ներմուծման ծախսումների կրճատում։ Սրանք մեծացնում են ինչպես հավասարակշիռ եկամուտը, այնպես էլ հավասարակշիռ տոկոսադրույքը։ Իհարկե, նշված գործոնների հակառակ փոփոխությունը կառաջացնի IS կորի տեղաշարժ դեպի ձախ։

IS–LM մոդելն ընդգծում է նաև մոնետար՝ դրամավարկային քաղաքականության դերը։ Եթե փողի առաջարկը աճում է, LM կորը տեղաշարժվում է դեպի աջ՝ փոքրացնելով տոկոսադրույքը և մեծացնելով ազգային եկամուտը։ Կանխիկի գերապատվության կրճատումը, որը կարող է տեղի ունենալ գործարքներ իրականացնելու համար նախատեսված տեխնոլոգիաների զարգացմամբ (օրինակ՝ տերմինալներ, բանկոմատներ), հանգեցնում է LM կորի տեղաշարժին դեպի աջ՝ մեծացնելով եկամուտը և կրճատելով տոկոսադրույքը։ Տեղի ունի նաև հակառակը։

Ընդգրկումն ավելի մեծ մոդելների մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ էության՝ IS–LM մոդելն օգտագործվում է՝ ուսումնասիրելու տնտեսությունը կարճաժամկետ հատվածում, երբ գները կայուն են, չկա գնաճ։ Սակայն այս մոդելի դերը գործնականում այն է, որ հիմք է հանդիսանում այլ մեծ մոդելների համար (հատկապես ամբողջական պահանջարկ-ամբողջական առաջարկ՝ AD–AS, մոդելի համար), որտեղ արդեն գները ճկուն են։ AD–AS մոդելում ամբողջական պահանջարկի ցանկացած կետ հանդիսանում է IS–LM մոդելի արդյունք, որտեղ Y-ը ամբողջական պահանջարկն է՝ հիմնված գների որոշակի մակարդակի վրա։ Սկսելով համախառն պահանջարկի կորի մեկ կետից, որտեղ որոշված է գների կոնկրետ մակարդակ և համախառն պահանջարկի կոնկրետ ծավալ, և դիտարկելով IS–LM մոդելը գների այդ մակարդակի պայմաններում, եթե համարենք, որ գների մակարդակը բարձրացել է, IS–LM մոդելում փողի իրական քանակությունը՝ M/P, կնվազի, հետևաբար LM կորը կտեղաշարժվի դեպի ձախ՝ փոքրացնելով ազգային եկամտի ծավալը կամ նույն է՝ ամբողջական պահանջարկի ծավալը․ ուստի, գների բարձր մակարդակի պայմաններում ամբողջական պահանջարկի ծավալը փոքր է, ինչի պատճառով էլ ամբողջական պահանջարկի կորն ունի բացասական թեքություն։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Gordon, Robert J. (2009). Macroeconomics (Eleventh ed.). Boston: Pearson Addison Wesley. ISBN 9780321552075.
↑ ^2,0 ^2,1 Mankiw, N. Gregory (2012). Macroeconomics (Eighth ed.). New York: Worth Publishers. ISBN 9781429240024.
↑ Sloman, John; Wride, Alison (2009). Economics (Seventh ed.). Prentice Hall. ISBN 9780273715627.
↑ Hansen, A. H. (1953). A Guide to Keynes. New York: McGraw Hill.
↑ Bentolila, Samuel (2005). «Hicks–Hansen model». An Eponymous Dictionary of Economics: A Guide to Laws and Theorems Named after Economists. Edward Elgar. ISBN 978-1-84376-029-0.
↑ Colander, David (2004). «The Strange Persistence of the IS-LM Model» (PDF). History of Political Economy. 36 (Annual Supplement): 305–322. CiteSeerX 10.1.1.692.6446. doi:10.1215/00182702-36-suppl_1-305.
↑ ^7,0 ^7,1 Hicks, J. R. (1937). «Mr. Keynes and the 'Classics': A Suggested Interpretation». Econometrica. 5 (2): 147–159. doi:10.2307/1907242. JSTOR 1907242.
↑ Meade, J. E. (1937). «A Simplified Model of Mr. Keynes' System». Review of Economic Studies. 4 (2): 98–107. doi:10.2307/2967607. JSTOR 2967607.
↑ ^9,0 ^9,1 Hicks, John (1981). «'IS-LM': An Explanation». Journal of Post Keynesian Economics. 3 (2): 139–154. doi:10.1080/01603477.1980.11489209. JSTOR 4537583.
↑ Mankiw, N. Gregory (May 2006). «The Macroeconomist as Scientist and Engineer» (PDF). էջ 19. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
↑ Krugman, Paul Supply and Demand and QWERTY. February 8, 2011.
↑ Fonseca, Gonçalo L., The General Glut Controversy, The New School, Արխիվացված է օրիգինալից 2003-07-26-ին

[1] Gordon, Robert J. (2009). Macroeconomics (Eleventh ed.). Boston: Pearson Addison Wesley. ISBN 9780321552075.

[mankiw-textboox-2] 2,0 ^2,1 Mankiw, N. Gregory (2012). Macroeconomics (Eighth ed.). New York: Worth Publishers. ISBN 9781429240024.

[3] Sloman, John; Wride, Alison (2009). Economics (Seventh ed.). Prentice Hall. ISBN 9780273715627.

[4] Hansen, A. H. (1953). A Guide to Keynes. New York: McGraw Hill.

[5] Bentolila, Samuel (2005). «Hicks–Hansen model». An Eponymous Dictionary of Economics: A Guide to Laws and Theorems Named after Economists. Edward Elgar. ISBN 978-1-84376-029-0.

[6] Colander, David (2004). «The Strange Persistence of the IS-LM Model» (PDF). History of Political Economy. 36 (Annual Supplement): 305–322. CiteSeerX 10.1.1.692.6446. doi:10.1215/00182702-36-suppl_1-305.

[Hicks1937-7] 7,0 ^7,1 Hicks, J. R. (1937). «Mr. Keynes and the 'Classics': A Suggested Interpretation». Econometrica. 5 (2): 147–159. doi:10.2307/1907242. JSTOR 1907242.

[8] Meade, J. E. (1937). «A Simplified Model of Mr. Keynes' System». Review of Economic Studies. 4 (2): 98–107. doi:10.2307/2967607. JSTOR 2967607.

[h1980-9] 9,0 ^9,1 Hicks, John (1981). «'IS-LM': An Explanation». Journal of Post Keynesian Economics. 3 (2): 139–154. doi:10.1080/01603477.1980.11489209. JSTOR 4537583.

[10] Mankiw, N. Gregory (May 2006). «The Macroeconomist as Scientist and Engineer» (PDF). էջ 19. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 17-ին.

[11] Krugman, Paul Supply and Demand and QWERTY. February 8, 2011.

[12] Fonseca, Gonçalo L., The General Glut Controversy, The New School, Արխիվացված է օրիգինալից 2003-07-26-ին

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]