Jump to content

Ֆրիդրիխ Ռյուքերթ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ֆրիդրիխ Ռյուքերթ
գերմ.՝ Friedrich Rückert
Ծնվել էմայիսի 16, 1788(1788-05-16)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՇվայնֆուրտ, Սրբազան Հռոմեական կայսրություն[4]
Վախճանվել էհունվարի 31, 1866(1866-01-31)[1][2][3][…] (77 տարեկան)
Վախճանի վայրNeuses, Duchy of Saxe-Coburg and Gotha, Գերմանական միություն
ԳերեզմանNeuses
Մասնագիտությունբանաստեղծ, գրող, թարգմանիչ, համալսարանի դասախոս, բանաստեղծ-փաստաբան և արևելագետ
Լեզուգերմաներեն
Քաղաքացիություն Բավարիայի թագավորություն
ԿրթությունՀայդելբերգի համալսարան և JMU
ԱնդամակցությունԲավարիական գիտությունների ակադեմիա, Ludlamshöhle?[5] և Corps Franconia Würzburg?
ԱշխատավայրHU Berlin և Էրլանգեն-Նյուրնբերգի համալսարան
Պարգևներ
Գիտության և արվեստի Բաբարիական Մաքսիմիլիանի շքանշան և Արվեստի և գիտության ոլորտում ունեցած վաստակի շքանշան
ԱմուսինLuise Rückers?
ԶավակներHeinrich Rückert?[6], Anna Berger? և Marie Rückert?
Изображение автографа
 Friedrich Rückert Վիքիպահեստում

Յոհան Միխաել Ֆրիդրիխ Ռյուքերթ (գերմաներեն՝ Johann Michael Friedrich Rückert. մայիսի 16, 1788(1788-05-16)[1][2][3][…], Շվայնֆուրտ, Սրբազան Հռոմեական կայսրություն[4] - հունվարի 31, 1866(1866-01-31)[1][2][3][…], Neuses, Duchy of Saxe-Coburg and Gotha, Գերմանական միություն), գերմանացի բանաստեղծ, թարգմանիչ, արևելյան լեզուների պրոֆեսոր։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յոհան Միխաել Ֆրիդրիխ Ռյուքերթը ծնվել է 1788 թվականի մայիսի 16-ին Շվայնֆուրտում. իրավաբան Յոհան Ադամ Ռյուկերտի և նրա կնոջ՝ Մարիա Բարբարայի (ծնյալ Շվապախ) ավագ որդին էր։ Կրթություն է ստացել տեղի գիմնազիայում և Վյուրցբուրգի ու Հայդելբերգի համալսարաններում։ 1816-1817 թվականներին աշխատել է Շտուտգարտի «Մորգենբլատ» թերթի խմբագրությունում։ 1818 թվականը գրեթե ամբողջությամբ անցկացրել է Հռոմում, իսկ հետո ապրել է Կոբուրգում (1820–1826), որտեղ 1821 թվականին ամուսնացել է Լուիզե Վիտհաուս-Ֆիշերի հետ[7] :113:

1826 թվականին նշանակվել է Էռլանգենի համալսարանի արևելյան լեզուների պրոֆեսոր: 1841 թվականին նրան հրավիրել են նմանատիպ պաշտոնի Բեռլինում, որտեղ նա դարձել է նաև գաղտնի խորհրդական։ 1849 թվականին հրաժարվել է պրոֆեսորի պաշտոնից, բնակություն հաստատել Նոյզեսում (ներկայումս Կոբուրգի մաս) գտնվող իր Գուտ կալվածքում։ [8]

Երբ Ռյուքերթն սկսեց իր գրական գործունեությունը, Գերմանիան պատերազմում էր Նապոլեոնի դեմ: Բանաստեղծական առաջին ժողովածուում՝ « Գերմանական բանաստեղծություններ»-ում (« Deutsche Gedichte »), որը հրատարակվել է 1814 թվականին Ֆրայմունդ Ռայմար կեղծանվամբ, նա, մասնավորապես՝ հզորաշունչ «Զրահավոր սոնետներ» ( «Geharnischte Sonette ») շարքում, մեծ ուժով ու տպավորիչ կերպով արտահայտեց իր հայրենակիցների գերիշխող տրամադրությունները։ 1815-1818 թվականներին լույս տեսավ «Նապոլեոն, քաղաքական կատակերգություն՝ երեք մասից» ( «Napoleon, eine politische Komödie in drei Stücken») երկը, որի միայն երկու մասն են հրատարակվել։ 1817 թվականին հրատարակվեց « Ժամանակի պսակը » (« Der Kranz der Zeit ») երկը։ [8]

1822 թվականին լույս է ընծայվել «Östliche Rosen» ( Արևելյան վարդեր ) բանաստեղծական ժողովածուն: 1834-1838 թվականներին վեց հատորով հրատարակվել է նրա «Gesammelte Gedichte»-ն՝ բանաստեղծությունների ժողովածուն, որը հետագայում բազմաթիվ հրատարակություններ է ունեցել։ [8]

Ռյուքերթը տիրապետում էր երեսուն լեզուների և իր հետքը թողեց հիմնականում որպես արևելյան պոեզիայի թարգմանիչ և արևելյան վարպետների ոգով գրված բանաստեղծությունների հեղինակ։ Ուշագրավ են հատկապես Բասրայի Ալ-Հարիրիի մակամաթի ( Hariris Makamen, 1826 ), հնդկական «Նալ և Դամաջանտի» ( Nal und Damajanti, 1828), պարսկական «Ռուստամ և Զոհրաբ, հերոսների պատմություն» (Rostem und Suhrab, eine Heldengeschichte, 1830) և «Համասա, կամ արաբական ամենահին ժողովրդական երգեր» (Hamasa, or die ältesten arabischen Volkslieder, 1846) թարգմանական գրքերը։ [8] 1847 թվականին Ռյուքերթը գերմաներեն է թարգմանել նաև «Տիրուկկուրալ»-ի՝ հին թամիլական դասականի, ընտրանին[9]: Նշվածներին պետք է ավելացնել «Ղուրան»-ի թարգմանությունը: Հիշատակության է արժանի նաև այն, որ նմանակելով պարսիկ միջնադարյան բանաստեղծ Հաֆեզին՝ գրել է գազելներ:

Արևելյան թեմաներով նրա ստեղծած ինքնատիպ երկերից են՝

  • Morgenländische Sagen und Geschichten ( Արևելյան առասպելներ և բանաստեղծություններ ) (1837)
  • Erbauliches und Beschauliches aus dem Morgenland ( Ուսուցողական և խորհրդածական, Արևելքից ) (1836–1838)
  • Brahmanische Erzählungen ( Բրահմինի պատմություններ ) (1839).

Ռյուքերթի ստեղծագործություններից ամենաբարդը « Բրահմանների իմաստությունն » է ( Die Weisheit des Brahmanen ), որը հրատարակվել է 1836-1839 թվականներին, վեց հատորով: Առաջին հատորը և « Սիրո գարունը » (1844) սիրային երգերի շարքը առավել սիրված և լայն ժողովրդականություն վայելող ստեղծագործություններից են: [8]

1843-ից 1845 թվականներին նա հրատարակել է «Սավուղ և Դավիթ» (1843), «Հերովդես Մեծ » (1844), «Կայզեր Հենրիխ IV» (1845) և «Քրիստոֆերո Կոլոմբո» (1845) դրամաները, որոնք համարվում են զգալիորեն ցածրամակարդակն ստեղծագործություններ։ 1864 թվականին՝ դանիական պատերազմի ժամանակ, Ռյուքերթը գրել և անանուն հրատարակել է «Տասնյակ մարտական երգեր Շլեզվիգ-Հոլշտեյնի համար» ( Ein Dutzend Kampflieder für Schleswig-Holstein) ստեղծագործությունը, որը մեծ տպավորություն է թողել ընթերցողների լայն շրջանակների վրա։ [8]

Ֆրիդրիխ Ռյուքերթը մահացել է 1866 թվականին՝ 77 տարեկան հասակում, Նոյզեսում (ներկայումս Կոբուրգի մաս է կազմում) և թաղվել է այդտեղի գերեզմանատանը[10] :113:

Ռյուքերթի պոեզիան մեծ չափով երաժշտական է, հնչեղ, և պատահական չէ, որ նրա ստեղծագործությունների հիման վրա ստեղծվել է երաժշտական 121 գործ, ինչը նրան դարձնում է առավել երաժշտականացված գերմանացի չորրորդ բանաստեղծը՝ Գյոթեից, Հայնեից և Ռիլկեից հետո: Նրա պոեզիայի հիման վրա երաժշտություն գրած կոմպոզիտորների թվում են Շուբերտը, Ռոբերտ և Կլարա Շումանները, Բրամսը (ներառյալ «Երկու երգ ձայնի, ալտի և դաշնամուրի համար» և այլն), Յոզեֆ Ռայնբերգերը, Մալերը ( երգերի ցիկլեր՝ «Kindertotenlieder» և «Rückert-Lieder », Մաքս Բրուխը, Մաքս Ռեգերը, Էլիզե Շմեցերը[11]:

Rückert Denkmal (հուշարձան) Շվայնֆուրտում 2014 թ.

Երկեր (ընտրված)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Geharnischte Sonette [unter dem Pseudonym Freimund Raimar]. Engelmann, Heidelberg 1814.
  • Kranz der Zeit. Stuttgart 1817.
  • Napoleon, eine politische Komödie in zwei Stücken. Stuttgart 1816–1818.
  • Oestliche Rosen. Brockhaus, Leipzig 1822.
  • Die Verwandlungen des Ebu Seid von Serûg oder die Makâmen des Hariri. In freier Nachbildung.
    • Teil 1: Johann Friedrich Cotta, Stuttgart/Tübingen 1826.
    • 2., vervollständigte Auflage, 2 Bände. Johann Friedrich Cotta, Stuttgart/Tübingen 1837.
  • Graf Platen in Erlangen. In: Morgenblatt für Gebildete Stände. 30. Jahrgang. J. G. Cotta’sche Buchhandlung, Stuttgart/Tübingen 1836, S. 843 ff.
  • Die Weisheit des Brahmanen. Ein Lehrgedicht in Bruchstücken. (Digitalisat und Volltext im Deutschen Textarchiv: Band 1, 1836, Band 2, 1837, Band 3, 1837, Band 4, 1838, Band 5, 1839, Band 6, 1839)
  • Rostem und Suhrab. Eine Heldengeschichte in 12 Büchern. Theodor Bläsing, Erlangen 1838.
  • Amrilkais, der Dichter und König, sein Leben dargestellt in seinen Liedern. Aus dem Arabischen übertragen von F. Rückert. Cotta, Stuttgart/Tübingen 1843.
  • Die Verwandlungen des Abu Seid von Serug oder : die Makamen des Hariri, übers. F. Rückert. Cotta, Stuttgart/Tübingen 1844. 2 Bd. (in MENAdoc Bd. 1, Bd. 2).
  • Hamâsa oder die ältesten arabischen Volkslieder. Gesammelt von Abu Temmâm, übersetzt und erläutert von Friedrich Rückert. 2 Bände. 1846 (Digitalisat).
  • Auswahl von Gedichten und Gesängen aus dem arabischen Volksheldenroman Siret Autarat Ilbattal, d. i. Leben und Thaten Antara's des Kämpfers. In: Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Band 2. 1848. S. 188–204 (Digitalisat).
  • Aus Dschami's Liebesliedern. In: Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Band 2. 1848. S. 26–51 (Digitalisat).
  • II. Aus Dschami's Liebesliedern. In: Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Band 4. 1850. S. 44–61 (Digitalisat).
  • III. Aus Dschami's Liebesliedern. In: Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Band 5. 1851. S. 308–329 (Digitalisat).
  • IV. Aus Dschami's Liebesliedern. In: Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Band 6. 1852. S. 491–504 (Digitalisat).
  • Bemerkungen zu Mohl's Ausgabe des Firdusi, Band I. In: Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Band 8. 1854. S. 239–329 (Digitalisat).
  • Bemerkungen zu Mohl's Ausgabe des Firdusi, Band I: VII. Minutschehr. In: Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Band 10. 1856. S. 127–282 (Digitalisat).
  • Der gute König in der Hölle. Mârkandeya-Purâna. In: Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Band 12. 1858. S. 336–340 (Digitalisat).
  • Die Sage vom König Hariscandra: Mârkandeya - Purana 7 u. 8. In: Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Band 13. 1859. S. 103–133 (Digitalisat).
  • Eine persische Erzählung. In: Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Band 14. 1860. S. 280–287 (Digitalisat).
  • Poetisches Tagebuch 1850–1866. Frankfurt am Main 1888.
  • Firdosi’s Königsbuch (Schahname) / übers. von Friedrich Rückert. Aus dem Nachlass hrsg. von E. A. Bayer. Reimer, Berlin (in MENAdoc).
    • Sage I–XIII, 1890 LII, 439 S, in MENAdoc.
    • Sage XV–XIX, 1894 X, 590 S, in MENAdoc.
    • Sage XX–XXVI. Nebst einem Anhang: „Rostem und Suhrab“ im Nibelungenmaß und Alexander und der Philosoph, 1895, XI + 367 S, in MENAdoc.
  • Der Koran, in der Übersetzung von Friedrich Rückert, herausgegeben von Hartmut Bobzin, mit erklärenden Anmerkungen von Wolfdietrich Fischer. Ergon, Würzburg 2000.
  • Im Evangelischen Gesangbuch (Nr. 14) ist das Adventslied Dein König kommt in niedern Hüllen abgedruckt. Das Lied wurde 1834 erstmals veröffentlicht. Die Melodie stammt von Johannes Zahn (Kirchenmusiker).
  • Բանաստեղծություններ (հատընտիր)[12]
  • Abendlied (Ich stand auf Berges Halde)
  • Vom Bäumlein, das andere Blätter hat gewollt
  • Ich bin der Welt abhanden gekommen
  • Chidher (Chidher, der ewig junge, sprach)
  • Herbstlieder 2 (Herz, nun so alt und noch immer nicht klug)
  • Aus der Jugendzeit, aus der Jugendzeit
  • Kehr ein bei mir (Du bist die Ruh, der Friede mild)
  • Alles Klagen frommt nicht (aus den Kindertotenliedern)
  • Mitternacht (Um Mitternacht hab ich gewacht)[13]
  • Liebst du um Schönheit, vertont von Gustav Mahler

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Discogs — 2000.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118603817 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ Flögel K. F., Ebeling F. W. Floegels Geschichte des Grotesk-Komischen (գերմ.): bearbeitet, erweitert und bis auf die neueste Zeit fortgeführt von Friedrich W. Ebeling — 5 — L: 1887. — S. 356. — 478, 14 p.
  6. ↑ Рюккерт, Генрих (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1899. — Т. XXVIIа. — С. 506.
  7. ↑ Klüglein, Norbert (1991). Coburg Stadt und Land (German). Verkehrsverein Coburg.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 Chisholm, 1911
  9. ↑ Sanjeevi, N. (1973). Bibliography on Tirukkural. In First All India Tirukkural Seminar Papers. Chennai: University of Madras. էջ 147.
  10. ↑ Klüglein, Norbert (1991). Coburg Stadt und Land (German). Verkehrsverein Coburg.Klüglein, Norbert (1991). Coburg Stadt und Land (German). Verkehrsverein Coburg.
  11. ↑ «Elise Schmezer Song Texts». lieder.net. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 4-ին.
  12. ↑ Rückert brachte annähernd 25000 Gedichte zu Papier.
  13. ↑ Die obigen acht Gedichte sind aus: Ernst Theodor Echtermeyer, Deutsche Gedichte. Von den Anfängen bis zur Gegenwart. Neugestaltet von Benno von Wiese, August Bagel Verlag, Düsseldorf 1960 (491.–525. Tausend), ohne ISBN

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Rückert, Friedrich. In: Meyers Konversations-Lexikon. 4th edition. Volume 14, Verlag des Bibliographischen Instituts, Leipzig/Vienna 1885–1892, p. 6–7.
  • Jahrbuch der Rückert-Gesellschaft. Zuletzt ist Band 17 (2006/2007) 2008 erschienen (Stand 2008).
  • Mahmoud Al-Ali: Rückerts patriotische Dichtungen. Eine Untersuchung der „Geharnischten Sonette“. In: Kairoer Germanistische Studien, 14, 2004, S. 45–63.
  • Hartmut Bobzin: Friedrich Rückert (1788–1866) und die türkische Sprache und Literatur. In: Klaus Kreiser (Hrsg.): Germano-Turcica. Zur Geschichte des Türkisch-Lernens in den deutschsprachigen Ländern, Universitätsbibliothek Bamberg, Bamberg 1987, ISBN 3-923507-06-2, S. 69–78.
  • Ralf Georg Czapla: „... euer Leben fort zu dichten.“ Friedrich Rückerts „Kindertodtenlieder“ im literatur- und kulturgeschichtlichen Kontext (= Rückert-Studien. Bd. 21). Ergon-Verlag, Würzburg 2016, ISBN 978-3-95650-123-4.
  • Richard Dove: Rückert, (Johann Michael) Friedrich. In: Walther Killy (Hrsg.): Literatur-Lexikon. Band 10. Bertelsmann, Gütersloh / München 1991, S. 59–61.
  • Albert Duncker: F. Rückert als Professor am Gymnasium zu Hanau. Eine Episode aus den Wanderjahren des Dichters. 2. Aufl. Wiesbaden 1880.
  • Jürgen Erdmann (Hrsg.): 200 Jahre Friedrich Rückert. Katalog der Ausstellung. Coburg 1988.
  • Wolfdietrich Fischer, Rainer Gömmel (Hrsg.): Friedrich Rückert. Dichter und Sprachgelehrter in Erlangen. Degener, Neustadt/Aisch 1990, ISBN 3-7686-9105-5
  • Bernd-Ingo Friedrich: Beiläufiges zur Wahrnehmung Chinas in der Literatur des Biedermeier. OSTASIEN Verlag. Gossenberg 2016. (Reihe Gelbe Erde 12.), ISBN 978-3-946114-35-2. (Vgl. besonders S. 34–45.)
  • Stefanie Geißler-Latussek: Friedrich Rückert / Unveröffentlichte Gedichte aus dem Nachlaß 1841-1849. Edition und Kommentar (= Bibliotheca academica, Bd. 9). Ergon-Verlag, Würzburg 2001, ISBN 3-935556-67-5.
  • Johannes Koder: Friedrich Rückert und Byzanz. Der Gedichtzyklus „Hellenis“ und seine byzantinischen Quellenvorlagen. In: Rückert-Studien IV, Schweinfurt 1982, 1–117.
  • Rudolf Kreutner: Friedrich Rückert Briefe. Neufunde und Nachträge 1996–2005. In: Jahrbuch der Rückert-Gesellschaft. 16, 2004/2005, S. 65 ff.
  • Hermann Leupold: Friedrich Rückert. Ein Gedenkblatt zum 200. Geburtstag des Dichters und Gelehrten am 16. Mai 1988. In: Verein für corpsstudentische Geschichtsforschung. Bd. 33, 1988, S. 105–132.
  • Eckhard Meise: Friedrich Rückert in Hanau. In: Neues Magazin für Hanauische Geschichte 2016, S. 128–139.
  • Ingo Müller: Dichtung und Musik im Spannungsfeld zwischen Vermittlung und Unmittelbarkeit. Gustav Mahlers „Fünf Lieder nach Texten von Friedrich Rückert“. In: Gustav Mahler: Lieder (= Musik-Konzepte Neue Folge, hrsg. von Ulrich Tadday, H. 136), München 2007, S. 51–76.
  • Reuter: F. Rückert in Erlangen. Hamburg 1888.
  • Max-Rainer Uhrig (Hrsg.): Gestörte Idylle. Vergleichende Interpretationen zur Lyrik Friedrich Rückerts. Ergon-Verlag, Würzburg 1995.
  • Max-Rainer Uhrig: Auf gewundenen Pfaden: Friedrich Rückert und Russland. Ergon-Verlag, Würzburg 2019, ISBN 978-3-95650-600-0.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆրիդրիխ Ռյուքերթ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Ֆոտո, վիդեո և աուդիո
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆրիդրիխ_Ռյուքերթ&oldid=10441535» էջից