Ֆրանչեսկա Գաալ
 | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | փետրվարի 1, 1903[1] |
| Ծննդավայր | Բուդապեշտ, Ավստրո-Հունգարիա[2] |
| Մահացել է | օգոստոսի 13, 1972[3] (69 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[2] |
| Կրթություն | Բուդապեշտի թատրոնի և կինոյի ակադեմիա (1919)[4] և Դերասանների ազգային միության դերասանական դպրոց (1919) |
| Քաղաքացիություն |  Հունգարիա |
| Մասնագիտություն | կաբարե արտիստ, թատրոնի դերասանուհի, կինոդերասանուհի և դերասանուհի |
| Ամուսին(ներ) | Շանդոր Լեստյան |
Ֆրանչեսկա Գաալ (գերմ.՝ Franciska Gaal, ծննդյամբ՝ Սիդոնիա Զիլբերշպից (հունգ.՝ Szidónia Silberspitz), փետրվարի 1, 1903[1], Բուդապեշտ, Ավստրո-Հունգարիա[2] - օգոստոսի 13, 1972[3], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[2][5]), հունգարացի և ամերիկացի դերասանուհի, նախապատերազմական կինոարվեստի աստղերից մեկը։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է Բուդապեշտում, եղել է հրեա ընտանիքի տասներեքերորդ և վերջին երեխան[6]։ Երեք տարեկանում հսկայական դահլիճում աթոռի վրա կանգնած անգիր երկար բանաստեղծություն է կարդացել։ Նրա առաջին ելույթը նվիրված է եղել պապիկի և տատիկի «ոսկե» հարսանիքին։
Դեռևս երիտասարդ տարիներին Ֆաննին որոշել է դերասանուհի դառնալ և 1918 թվականին՝ 14 տարեկան հասակում, ընդունվել է Բուդապեշտի թատերական ակադեմիա։ Մեկ տարի անց նրան հեռացրել են անհարգելի բացակայությունների համար։ Ակադեմիայից վտարումից հետո նա աշխատանքի է անցել գերմանական քաղաքային թատրոնում՝ կատարելով աննշան դերեր։
1919 թվականից սկսել է նկարահանվել համր կինոյում։ Այնուամենայնիվ դերասանուհուն հաջողություն ու համբավ է բերել հնչուն կինոն։ Քսանչորս տարեկանում նրան նկատել է բուդապեշտցի ռեժիսոր Ջո Պաստեռնակը, որը հետագայում դարձել է հոլիվուդյան ռեժիսոր և Գաալին դարձրել է կինոաստղ։ 1932 թվականին դերասանուհին պայմանագիր է կնքել գերմանական «ՈՒՖԱ» կինոստուդիայի հետ։ Գաալի մասնակցությամբ առաջին երաժշտական կատակերգությունը նրան մեծ հաջողություն է բերել։ Դերասանուհին կատարել է Իլոնա ֆոն Տակաչի դերը «Պապիրակա» ֆիլմում (1932)։ Ֆրանչեսկա Գաալը դարձել է Ավստրիայի, Գերմանիայի և Հունգարիայի հանդիսատեսների կուռքը։ 1933 թվականին Ֆրանչեսկա Գաալի հետ պայմանագիրը խզվել է՝ դերասանուհու ազգության պատճառով, և Ֆրանչեսկա Գաալը Ջո Պաստեռնակի հետ վերադարձել է Ավստրիա։
1933-1937 թվականներին դերասանուհին նկարահանվել է իր լավագույն երաժշտական կատակերգություններում՝ Լյուսի Կարելը «Չիբին, Զվարճալի աղջիկը» (1934, ռեժիսոր՝ Մաքս Նոյֆելդ), Եվա Բալոգը «Սկանդալ Բուդապեշտում» (1934, ռեժիսոր՝ Գեզա ֆոն Բոլվարի) ֆիլմում, Եվան՝ «Պիտեր» կատակերգությունում (1934), Մարի Բոնարը՝ «Փոքրիկ մամա» հայտնի ֆիլմում (1935)։ Դերասանուհու խառնվածքը, հմայքը և դերասանական հիանալի տեխնիկան անհավանական հաջողություն են բերել նրա մասնակցությամբ կատակերգություններին։ Ամբողջ Եվրոպան երգել է երգեր այդ ֆիլմերից։ Վեր տնկված քիթը, բարակ, կարծես նկարված հոնքերը, փրչոտ տղայի սանրվածքը երկար ժամանակ մոդայիկ են եղել Արևելյան Եվրոպայում։ Նրա կողմից կերտված կենսուրախ և շփվող, բաց բնավորությամբ աղջկա կերպարը, ով կարող էր պաշտպանել իրեն, անհավանական ժողովրդականություն է վայելել, այդ թվում՝ ԽՍՀՄ-ում։
1938 թվականին, փրկվելով նացիստներից, Ջո Պաստեռնակը և Ֆրանչեսկա Գաալը մեկնել են Հոլիվուդ։ Ռեժիսորը դարձել է առաջատար Universal կինոընկերության տնօրեն։ Սեսիլ Բլաունտ դե Միլլի «Ֆլիբուստեր» (1938) ֆիլմում նա խաղացել է Գրետհենի դերը։ Այնուհետ նկարահանվել է ևս մի քանի ֆիլմերում, խաղացել բրոդվեյի մյուզիքլներում։ Սակայն Ֆրանչեսկային չի հաջողվել դառնալ հոլիվուդյան աստղ։
1940 թվականին Ֆրանչեսկա Գաալը վերադարձել է Բուդապեշտ։ Պատերազմի ժամանակ նա թաքնվել է նացիստներից տան նկուղում և իր հունգարացի ընկերների մոտ։ Նացիստները գրեթե ամբողջությամբ ոչնչացրել են Գաալների հսկայական ընտանիքը. նրանց մայրը դաժանորեն խոշտանգվել է Բուդապեշտի գետտոյում, նրանց քրոջը սպանել են Պրեսբուրգի համակենտրոնացման ճամբարում, իսկ եղբորորդուն գնդակահարել են փողոցում[7]։
|
Ֆելդվարում, մեծ առանձնատան դարպասների մոտ, տանկիստներին հանդիպել է մի երիտասարդ կին, որի հոնքերը այնպես էին կտրված, որ թվում էր, թե դրանք պետք է նորից նկարվեն։ Նա տարօրինակ հմայք ուներ՝ նման էր երիտասարդ աղջկա և դերասանական ինքնավստահություն ուներ։ Նա արագ հասկացավ հյուրերի պահանջատիրական մտադրությունները և կտրականապես հայտարարեց․ -Ես Պետերն եմ, Պետերը ֆիլմից. - Բորիս Սլուցկի[8]
|
|
1946 թվականին Գաալը փորձել է վերադառնալ կինո, սակայն նախկին փառքը մնացել է հետևում։ 1940-ականների վերջին դերասանուհին մեկնել է ԱՄՆ։ Իր կյանքի վերջին տարիները Գաալն ապրել է Նյու Յորքում, որտեղ մահացել է 1973 թվականի հունվարի 2-ին[5] աղքատության մեջ և բոլորի կողմից մոռացված։
Ֆիլմագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1932 - Պապրիկա - Իլոնա ֆոն Տակաչ
- 1933 - Gruß und Kuß - Վերոնիկա
- 1934 - Չիբի, զվարճալի աղջիկ - Լյուսի Կարել
- 1934 - Գարնանային վալս - Մարիկա
- 1934 - Սկանդալ Բուդապեշտում - Եվա Բալոգ
- 1934 - Պետեր - Եվա / Պետեր
- 1935 - Փոքրիկ մայրիկ - Մարի Բոնար
- 1936 - Կատերինա - Կատերինա
- 1938թ.՝ Ֆիլիբուստեր՝ Գրետհեն
- 1938 - The Girl Downstairs- Կատերինա Լինց
- 1939 Paris Honeymoon
- 1946 - Renee XIV (1946, անավարտ)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 FamilySearch — 1999.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #1019856475 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 https://books.google.fr/books?id=_Z4kDAAAQBAJ&lpg=PA144&ots=Ozx9NdlpdI&dq=Franciska%20Gaal%201904&hl=fr&pg=PA144#v=onepage&q=Franciska%20Gaal%201904&f=false
- ↑ Magyarországi felsőoktatási intézmények (1580-1918)
- ↑ 5,0 5,1 Gaál Franciska — az elfeledett magyar zsidó világsztár(հունգարերեն)
- ↑ Леонид Менакер. Фрося Արխիվացված 2015-04-30 Wayback Machine.
- ↑ «Из ниоткуда в никуда…». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
- ↑ «Трофейные женщины. Из «Записок о войне» Бориса Слуцкого». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 17-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆրանչեսկա Գաալ» հոդվածին։ |
| ||||||||||||
