Ֆինանսական պարտավորություն
| Ենթակատեգորիա | • վիճակ • obligation • Պարտք  | |
|---|---|---|
| Մասն է | assets and liabilities | |
| Կազմված է | equity | |
| Հակառակը | ակտիվ | |
Ֆինանսական պարտավորություն (անգլ.՝ liability), ֆինանսական հաշվառման մեջ կազմակերպության պարտքը այլ կազմակերպությունների կամ պետական մարմինների։
Կազմակերպությունից ակնկալվում է, որ ապագայում կատարի անցյալի իրադարձություններից բխող ներկա պարտավորությունները[1]:
Բնութագիր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կրկնակի հաշվապահական հաշվառման մեջ կան հինգ տեսակի անվանական հաշիվներ[2].
- Եկամտի հաշիվներ - այն, ինչ վաստակել է բիզնեսը
- Ծախսային հաշիվներ - բիզնեսի ամենօրյա ընթացիկ ծախսերն են
- Ակտիվային հաշիվներ - այն, ինչ պատկանում է ձեռնարկությանը
- Պարտավորությունների հաշիվներ - բիզնեսի պարտքն են
- Կապիտալի հաշիվներ - ինչ է պարտք բիզնեսն իր սեփականատիրոջը։
Պարտավորությունը նկարագրվում է հետևյալ ձևով.
- Անձանցից կամ բանկերից վերցված ցանկացած տեսակի փոխառություն ՝ բիզնեսը կամ անձնական եկամուտը բարելավելու նպատակով, որը վճարման ենթակա է կարճ կամ երկար ժամանակով.
- Պարտականություն կամ պատասխանատվություն ուրիշների հանդեպ, որը ենթադրում է մարում հետագա փոխանցման, ծառայությունների մատուցման կամ տնտեսական օգուտ բերող այլ գործարքի միջոցով՝ սահմանված կամ որոշելի ամսաթվին:
Հաշվապահական հաշվառման հավասարումը կողմերն են ակտիվները, պարտավորությունները և սեփական կապիտալը[3].
- Ակտիվներ = Պարտավորություններ + Սեփական կապիտալ
Հաշվապահական հաշվառման հավասարումը հաշվապահական հաշվեկշռի մաթեմատիկական կառուցվածքն է:
Հավանաբար, պարտավորության հաշվապահական հաշվառման ամենաընդունված սահմանումը այն սահմանումն է, որն օգտագործվում է Հաշվապահական հաշվառման միջազգային ստանդարտների խորհրդի (անգլ.՝ International Accounting Standards Board) կողմից, որից ներկայացված է մեջբերում․
|
Պարտավորությունը ձեռնարկության ներկա պարտավորությունն է, որը բխում է անցյալ իրադարձություններից, որի մարումը ակնկալվում է, որ կհանգեցնի ձեռնարկությունից տնտեսական օգուտներ մարմնավորող ռեսուրսների արտահոսքի: - F.49(b)
|
|
Պարտավորությունների ճանաչման կանոնակարգերը տարբեր են ամբողջ աշխարհում, բայց մոտավորապես նման են Հաշվապահական հաշվառման միջազգային ստանդարտների խորհրդի կանոնակարգերին:
Պարտավորությունների տեսակների օրինակներ են՝ վարկ, հիփոթեք, պարտքային պարտավորություններ:
Այսպիսով, պարտավորությունները բիզնեսի պարտքերն են, որոնք ներկայացվում են որպես պարտատերերի պահանջ բիզնես ակտիվների նկատմամբ:
Դասակարգում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պարտավորությունները ներկայացվում են հաշվապահական հաշվեկշռում և սովորաբար բաժանվում են երկու կատեգորիայի.
- Ընթացիկ պարտավորություններ - ողջամտորեն ակնկալվում է, որ այս պարտավորությունները կմարվեն մեկ ֆինանսական տարվա ընթացքում: Դրանք սովորաբար ներառում են այնպիսի պարտավորություններ, ինչպիսիք են աշխատավարձերը, հարկերը և կրեդիտորական պարտքերը, տարվա ընթացքում վճարվելիք երկարաժամկետ պարտատոմսերի կարճաժամկետ մասերը:
- Երկարաժամկետ պարտավորություններ - ողջամտորեն ակնկալվում է, որ այս պարտավորությունները կմարվեն մեկ ֆինանսական տարուց ավել: Դրանք սովորաբար ներառում են թողարկված երկարաժամկետ պարտատոմսերը, երկարաժամկետ վարձակալությունները, կենսաթոշակները և երկարաժամկետ երաշխիքներ:
Անորոշ արժեքով կամ ժամկետանց պարտավորությունները կոչվում են պահուստներ:
Երբ ընկերությունը կանխիկ գումար է ավելացնում բանկային հաշվում, բանկն իր հաշվեկշռում գրանցում է պարտավորություն, որը ներկայացնում է ավանդատուին վճարելու պարտավորությունը՝ ըստ պահանջի: Միաժամանակ, կրկնակի գրանցման սկզբունքի համաձայն, բանկը կանխիկ դրամն ինքն է գրանցում որպես ակտիվ: Ընկերությունը, մյուս կողմից, կանխիկ դրամը բանկում ավանդադրելիս արձանագրում է դրամական միջոցների նվազում և բանկային ավանդների համապատասխան աճ։
Անհրաժեշտ է տարբերակել պարտավորությունները ծախսերից։
Ծախսը այն գործառնությունների արժեքն է, որը ընկերությունը կատարում է եկամուտներ ստեղծելու համար: Ծախսերը կապված են եկամուտների հետ, որոնք ընկերության եկամտի մասին հաշվետվությունում են ներկայացվում: Ծախսերն օգտագործվում են զուտ եկամուտը հաշվարկելու համար: Հավասարումը եկամուտներ հանած ծախսերն է: Պարտավորությունները ներկայացվում են ընկերության հաշվեկշռում, իսկ ծախսերը՝ ընկերության ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունում[4]:
Դեբետ և կրեդիտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դեբետը կա՛մ մեծացնում է ակտիվը, կա՛մ նվազեցնում պարտավորությունը, կրեդիտը կամ նվազեցնում է ակտիվը կամ մեծացնում պարտավորությունը:
Բիզնեսի հաշվապահությունը վարելիս հաշիվներում գումարը մեծացնելու համար պետք է դեբետավորել որոշ հաշիվներ և կրեդիտավորել մյուսները: Ստորև ներկայացված են, թե հաշիվների րո խմբի դեպքում փոփոխություններն ինչպես են ներկայացվում[5]․
- եկամուտի հաշիվների ավելացման դեպքում կրեդիտավորել, իսկ նվազեցնելու դեպքում դեբետավորել,
- ծախսային հաշիվների ավելացման դեպքում դեբետավորել, իսկ նվազեցման դեպքում՝ կրեդիտավորել,
- ակտիվային հաշիվների ավելացման դեպքում դեբետավորել, իսկ նվազեցման դեպքում՝ կրեդիտավորել,
- պարտավորության հաշիվների ավելացման դեպքում կրեդիտավորել, իսկ դեբետավորել՝ նվազեցնելու համար
- կապիտալի հաշիվների ավելացման դեպքում կրեդիտավորել, իսկ դեբետավորել՝ նվազեցնելու համար
Երբ կանխիկ դրամը ավանդադրվում է բանկում, բանկային հաշվում ավելանում է գումարը, որը ցույց է տրվում դեբետում, իսկ ավանդային հաշվում, որը դառնում է պարտավորություն, տեղի ունեցած այս գործարքը ցույց կտրվի կրեդիտում։
Երբ բանկից կանխիկ գումար է հանվում, տեղի է ունենում հակառակը՝ բանկը «կրեդիտավորում» է իր կանխիկ հաշիվը և «դեբետավորում» իր ավանդային հաշիվը[6]։
Տե՛ս նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Hussey, Roger (2011). Fundamentals of International Financial Accounting.
- ↑ «Definition of liability accounts | Accounting glossary». FreeAgent (անգլերեն). Վերցված է 2024-12-24-ին.
- ↑ «What Is the Accounting Equation? Equity, Assets and Liabilities». www.indeed.com (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024-12-22-ին.
- ↑ «Liability: Definition, Types, Example, and Assets vs. Liabilities». Investopedia (անգլերեն). Վերցված է 2024-12-24-ին.
- ↑ «Definition of liability accounts | Accounting glossary». FreeAgent (անգլերեն). Վերցված է 2024-12-24-ին.
- ↑ «Double Entry: What It Means in Accounting and How It's Used». Investopedia (անգլերեն). Վերցված է 2024-12-22-ին.
| ||||||
