Ֆիլիբելի Ահմեդ Հիլմի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ֆիլիբելի Ահմեդ Հիլմի
Ծնվել է1865[1][2]
ԾննդավայրՊլովդիվ, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանվել էհոկտեմբերի 17, 1914(1914-10-17)
Վախճանի վայրԲուրսա, Հյուդավենդիգար, Օսմանյան կայսրություն
Մասնագիտությունաստվածաբան
Լեզութուրքերեն
Քաղաքացիություն Օսմանյան կայսրություն
ԿրթությունԳալաթասարայի վարժարան
ԿուսակցությունՄիության և Առաջադիմության Կոմիտե

Ֆիլիբելի Ահմեդ Հիլմի (1865[1][2], Պլովդիվ, Օսմանյան կայսրություն - հոկտեմբերի 17, 1914(1914-10-17), Բուրսա, Հյուդավենդիգար, Օսմանյան կայսրություն), օսմանյան քաղաղաքական գործիչ և գրող։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1865 թվականին Պլովդիվում[3]։

Ի ծնե անունը Ահմադ Հիլմի է։ Հայտնի էր նաև Ֆիլիբելի (ծագումով Ֆիլիբեից, Օսմանյան անվանումը Պլովդիվ) և Շեհբենդերզադե (հյուպատոսի որդին) մականուններով։ Ահմադ Հիլմիի հայրը՝ Սուլեյման բեյը, Պլովդիվում զբաղեցնում էր Օսմանյան հյուպատոսի պաշտոնը[3]։

Սովորել է սկզբում մուֆթիի մոտ, ապա ավարտել միջնակարգ դպրոցը։ 1877-78 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի սկսվելուց հետո Ահմադի ընտանիքը տեղափոխվել է Ադրիանապոլիս, ապա՝ Ստամբուլ։ Այնտեղ նա, հնարավոր է, ավարտել է Գալաթասարայի վարժարանը, սակայն պատմաբանների մի մասը մերժում է դա[3]։

1888 թվականից աշխատել է փոստային բաժանմունքում։ Տեղափոխվել է Իզմիր, բայց աշխատանքը փոստային բաժանմունքում շարունակել է։ Շուտով աշխատանքի բերումով ուղարկվեց Բեյրութ, այնտեղ ծանոթացավ «Միություն և առաջադիմություն» կուսակցության անդամների հետ։ Թեև Բեյրութում նրա կյանքի և գործունեության մասին տեղեկություններ գրեթե չեն պահպանվել, սակայն հայտնի է, որ նա, ինչպես կոմիտեի շատ անդամներ, ստիպված է եղել փախչել Եգիպտոս։ Այնտեղ նա միացել է կոմիտեի տեղական բաժանմունքին, ինչպես նաև հրատարակել է «Çaylak» հումորային ամսագիրը[3]։

1901 թվականին Օսմանյան կայսրություն վերադառնալուց հետո ձերբակալվել և ուղարկվել է Ֆեցցան անապատ։ Այնտեղ նա միացավ տեղի սուֆիական կարգին։ Երիտթուրքական հեղափոխությունից հետո վերադարձել է Ստամբուլ, հրատարակել է մի շարք ամսագրեր, որոնցից ամենահայտնի իսլամիստական «İttihad-ı İslam» ամսագիրն է։ Այս ամսագրում հրապարակված հոդվածներում քննադատվում էր ազգայնականությունը։ Ֆիլիբելի կարծիքով` Օսմանյան կայսրությունը տևական ժամանակ կարողացել է միավորել մուսուլմաններին, քանի որ թուրքերին հատուկ չէ ազգայնականությունը։ Նա գրել է.«Թուրքերի պատմական պարտքն է աշխատել մուսուլմանների բարօրության համար։ Եթե թուրքերը դադարեն դա անել, թուրքական ինքնությունը կփլուզվի»[3]։

Չնայած Ֆիլիբելին մոտ էր «Միություն և առաջադիմություն» կոմիտեին, այնուամենայնիվ, նա նրանց հետ տարակարծիք էր և քննադատում էր նրանց։ Կոմիտեի ներկայացուցիչների իշխանության գալուց հետո Ֆիլիբելի հրատարակած ամսագրերը բազմիցս արգելվել են, նա նույնիսկ աքսորվել է Կաստամոնու, սակայն 1911 թվականին նրան թույլ են տվել վերադառնալ Բուրսա[3]։

Հետագայում գրել է մի շարք աշխատանքներ` ինչպես գեղարվեստական, այնպես էլ գրական, ինչպես նաև քաղաքական։ Ի տարբերություն Ռեյնհարթ Դոզիի գրված «Իսլամի պատմության», գրել է իր աշխատանքը նույն անունով[3]։

Մահացել է 1914 թվականին Բուրսայում` չպարզված հանգամանքներում։ Կա վարկած, որ նա սպանվել է «Միություն և առաջադիմություն» կուսակցության անդամների կամ մասոնների կողմից։ Թաղված է Ստամբուլի Ֆաթիհ մզկիթում[3]։

Ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիլիբելի ամենահայտնի աշխատանքը «Ֆանտազիայի խորքերը» ֆանտաստիկ պատմվածքն է (թուրքերեն՝ Amak-ı Hayal): Պատմվածքի կենտրոնում Ռաջի անունով պատանի է։ Նա լավ կրթություն է ստացել, բայց այդպես էլ չի գտել ճշմարտությունը։ Ռաջին փորձում է գտնել նրան՝ ուսումնասիրելով տարբեր հավատալիքներ ու փիլիսոփայություններ, բայց հաջողության չի հասնում։ Մի անգամ երիտասարդը հանդիպում է սուֆիական շեյխին, Վերջինս Ռաջիի համար սուրճ է պատրաստում և նվագում ֆլեյտա, այդ գործողությունները գլխավոր հերոսի մոտ ուժեղ տեսիլքներ են առաջացնում[3]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 Faceted Application of Subject Terminology
  2. 2,0 2,1 AlKindi (Դոմինիկյան Արևելագիտության ինստիտուտի առցանց կատալոգ)
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Şehbenderzade Ahmad Hilmi: In search of the truth

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]