Ֆելիքս Վերդեր

Ֆելիքս Վերդեր
Ծնվել է	փետրվարի 24, 1922; Բեռլին, Պրուսիայի ազատ պետություն
Երկիր	Ավստրալիա
Մահացել է	մայիսի 4, 2012 (90 տարեկան); Մելբուռն, Ավստրալիա
Ժանրեր	օպերա, դասական երաժշտություն և էլեկտրոնային երաժշտություն
Մասնագիտություն	կոմպոզիտոր և երաժշտական քննադատ
Պարգևներ	Don Banks Music Award? և Johann Wenzel Stamitz Award?

Ֆելիքս Վերդեր (գերմ.՝ Felix Werder փետրվարի 24, 1922(1922-02-24)^[1], Բեռլին, Պրուսիայի ազատ պետություն^[1] - մայիսի 4, 2012(2012-05-04)^[2], Մելբուռն, Ավստրալիա), գերմանա-հրեական ծագման ավստրիալացի կոմպոզիտոր, երաժշտագետ և ուսուցիչ։

Կենսագրություն

Ծնվել է ծագումով Լյուբլինից, բեռլինյան սինագոգներից մեկի երգիչ Բոազ Բիշոֆսերդերի (1885-1946) ընտանիքում։ 1933 թվականին նացիստների իշխանության գալուց և հրեաների հանդեպ հալածանքներ սկսելուց հետո Բիշոֆսվերդերի ընտանիքը լքել է Գերմանիան և բնակություն հաստատել Լոնդոնում, որտեղ Բիշոֆսվերդերը շարունակել է աշխատել որպես սինագոգի երգիչ։ Ավագ որդի Ֆելիքսն օգնում էր նրան՝ նոտաներ արտագրելով, միաժամանակ ուսումնասիրելով ճարտարապետություն և արվեստի պատմություն։ 1940 թվականին, սակայն, Բիշոֆսվերդերը ձերբակալվել է որպես «անցանկալի օտարերկրացի» և արտաքսվել է Ավստրալիա. 18-ամյա Ֆելիքսը կամավոր կերպով հետևել է նրան, մինչդեռ Բիշոֆսվերդերի երկրորդ կինը կրտսեր որդու հետ ստիպված էր մնալ Լոնդոնում և իր ամուսնուն միանալու հնարավորություն է ունեցել միայն 1944 թվականին^[4]։

1940-1943 թվականներին Ֆելիքս Վերդերն իր հոր հետ գտնվել է Վիկտորիա նահանգի (Ավստրալիա) ներկալյալների ճամբարում։ Այնուհետև կամավոր անդամակցել է ավստրալիական բանակին։ Միևնույն ժամանակ ամուսնացել է գրող Ջուդ Ուոթենի քրոջ` Մենե Ուոթոնի հետ։ 1946 թվականին՝ իր հոր մահից հետո, նա ստացել է Ավստրալիայի քաղաքացիություն և զորացրվել է բանակից։ 1960-1977 թվականներին աշխատել է որպես կրկնուսույց, երաժշտության ուսուցիչ։ 1960-1977 թվականներին մելբուրնյան «The Age» թերթում աշխատել է որպես երաժշտական քննադատ։

Հիմնադրել է «Australia Felix» կամերային նվագախումբը, որի հետ նա կատարել է Նոր երաժշտություն և ավստրալիական ավանգարդի ստեղծագործություններ։ Շրջագայել է Եվրոպայում։

Ստեղծագործություն

Որպես կոմպոզիտոր՝ առաջնելույթն ունեցել է 1943 թվականին՝ մնալով ինքնուս։ Նրա ստեղծագործական ուղենիշներն էին Բելա Բարտոկը, Առնոլդ Շյոնբերգը, Պոուլ Հինդեմիթը։ 1948 թվականին Շիմոն Գոլդբերգը ցույց է տվել Վերդերի ստեղծագործությունները Յուջին Հուսենսին, ում ղեկավարությամբ էլ կայացել է «Բալետոմանիա» սիմֆոնիկ պոեմի պրեմիերան։ 1957 թվականին Վերդերի երաժշտությունը վերադարձել է Եվրոպա, Փարիզում հնչել է նրա Չորրորդ Լարային քառյակը։ 1965 թվականին լարային նվագարանների համար գրված էլեգիան կատարվել է Լոնդոնի Սիդնեյի սիմֆոնիկ նվագախմբի կողմից։ 1960-ական թվականների ստեղծագործությունները, հատկապես Երրորդ սիմֆոնիան, համարվում են կոմպոզիտորական անհատական ոճի սկիզբ։ 1960-ական թվականներից մինչև 1970-ականների սկիզբը Վերդերը գրել է յոթ օպերա, որոնք որոշակի ժողովրդականություն էին վայելում։ Վերդերի՝ էլեկտրոնային երաժշտության ոլորտում փորձերը` սկսած 1970-ական թվականներից, բարձր են գնահատվել 2007 թվականին՝ որպես թվային ալբոմ վերաթողարկվելուց հետո^[5]։

Օպերա

Kisses for a Quid (1961)
The General (1966)
Agamemnon (1967)
The Affair (1969)
Private (1969)
The Vicious Square (1971)
The Conversion (1973)

Սկավառակագրություն

1973՝ LP Felix Werder’s Banker, Discovery Stereos GYS 001 (Greg Young Production)
1974՝ LP Music by Felix Werder, Volume 2, Mopoke GYS 002 (Greg Young Production)
1977՝ LP Agamemnon^[6]
1970-ական թվականներ՝ LP Requiem
1992՝ CD Machine Messages, ACMA Vol 1
2007՝ CD The Tempest/Electronic Music^[7]

Պարգևներ

1975՝ Ավստրիալիայի շքանշան
1986՝ Դոն Բենքսի երաժշտական մրցանակ (Don Banks Music Award)
1988՝ Johann-Wenzel-Stamitz-Preis
1991՝ Սըր Զելման Քոուենի մեդալ (Sir Zelman Cowen Medal)
2002՝ Մելբուռնի համալսարանի պատվավոր դոկտոր
2004՝ Դասական երաժշտության մրցանակ 2004 (Classical Music Award, Ավստրալիայի երաժշտության զարգացման գործում երկար տարիներ ունեցած ավանդի համար)

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Deutsche Nationalbibliothek Record #123228662 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 SNAC — 2010.
↑ Australian Honours Search Facility
↑ A. Dümling. Boas Bischofswerder // Lexikon verfolgter Musiker und Musikerinnen der NS-Zeit // Claudia Maurer Zenck, Peter Petersen, Sophie Fetthauer (Hg.). — Hamburg: Universität Hamburg, 2015.
↑ Stefaan Van Ryssen. Felix Werder: The Tempest
↑ «LP: Agamemnon / Felix Werder. : Product». Australian Music Centre. 1977 թ․ հունիսի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 29-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 4-ին.
↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 13-ին.

[_06c7a57bb487c599-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Deutsche Nationalbibliothek Record #123228662 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_17a25f14b29cb8e4-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 SNAC — 2010.

[_9eacffb69e9ea79a-3] Australian Honours Search Facility

[4] A. Dümling. Boas Bischofswerder // Lexikon verfolgter Musiker und Musikerinnen der NS-Zeit // Claudia Maurer Zenck, Peter Petersen, Sophie Fetthauer (Hg.). — Hamburg: Universität Hamburg, 2015.

[5] Stefaan Van Ryssen. Felix Werder: The Tempest

[6] «LP: Agamemnon / Felix Werder. : Product». Australian Music Centre. 1977 թ․ հունիսի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 29-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 4-ին.

[7] «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 13-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]