Ֆաթիմա Ահմեդ Իբրահիմ
| Ֆաթիմա Ահմեդ Իբրահիմ | |
|---|---|
| Ծնվել է | 1932[1] |
| Ծննդավայր | Օմդուրման, Խարթում, Սուդան կամ Խարթում, Սուդան[2] |
| Մահացել է | օգոստոսի 12, 2017[1] |
| Մահվան վայր | Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն[1] |
| Քաղաքացիություն |  Սուդան |
| Կրոն | իսլամ |
| Մասնագիտություն | իրավապաշտպան, քաղաքական գործիչ, կանանց իրավունքների պաշտպան, գրող և լրագրող |
| Ամուսին | Alshafi Ahmed Elshikh?[3] |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | պառլամենտի անդամ |
| Կուսակցություն | Սուդանի կոմունիստական կուսակցություն |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
Ֆաթիմա Ահմեդ Իբրահիմ (անգլ.՝ Fatima Ahmed Ibrahim, արաբ․՝ فاطمة أحمد إبراهيم, 1932[1], Օմդուրման, Խարթում, Սուդան և Խարթում, Սուդան[2] - օգոստոսի 12, 2017[1], Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն[1][4]), սուդանցի գրող, իրավապաշտպան, կանանց իրավունքների համար պայքարող ակտիվիստ, կոմունիստ և սոցիալական առաջնորդ[5]։ 1991-1994 թվականներին եղել է Կանանց միջազգային դեմոկրատական ֆեդերացիայի նախագահ։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծագում և կրթություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Իբրահիմը ծնվել է գաղութային անգլո-եգիպտական Սուդանի ժամանակներում` 1933 թվականին[6] Խարթումում` կրթված ընտանիքում։ Նրա պապը եղել է Սուդանի` տղաների համար նախատեսված առաջին դպրոցի տնօրենը, ինչպես նաև իր տարածքում գտնվող մզկիթի իմամը։ Ֆաթիմայի հայրը ավարտել է Գորդոնի անվան հուշահամալիրի քոլեջը և աշխատել է որպես ուսուցիչ պետական դպրոցում, որտեղից նրան աշխատանքից հեռացրել են զուտ անգլերենով դասեր չվարելու համար[7]։ Ֆաթիմայի մայրը դպրոց հաճախող աղջիկների առաջին սերնդից էր։
Դեռ այն ժամանակ, երբ սովորում էր Օմդուրմանի աղջիկների միջնակարգ դպրոցում, նա պաշտպանում էր կանանց իրավունքները։ Նա հրատարակել է Elra’edda (الرائدة, «Պիոներկա») անվանումով պատի թերթ և սկսել է կեղծանվամբ հանդես գալ թերթերում[7]։ Ֆաթիման կազմակերպել է կանանց առաջին գործադուլը Սուդանում, երբ նրա դպրոցի ղեկավարությունը որոշել է չեղարկել բնագիտության դասերը և դրանք փոխարինել «ընտանեկան գիտության» դասերով։
Կանանց շարժման առաջնագծում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1947 թվականին նա հիմնադրել է Կանանց ինտելեկտուալ ասոցիացիա, իսկ 1952 թվականին մասնակցել է Սուդանի կանանց միության ստեղծմանը (արաբ․՝ الاتحاد النسائي السوداني), որի առաջին նախագահն է դարձել[8], և աշխատել է գործադիր կոմիտեում Ֆաթիմա Թալիբի և Խալիդա Զահիրի հետ[9]։
Սուդանի կանանց միության օրակարգը, 1954 թվականի կանոնադրության փոփոխության համաձայն, կենտրոնացած էր համընդհանուր ընտրական իրավունքի վրա (կանանց ձայնի իրավունք և բոլոր օրենսդրական, քաղաքական ու վարչական հաստատություններում որպես ներկայացուցիչ հանդես գալու իրավունք), ուշադրություն է դարձվել նաև սոցիալ-տնտեսական ու մշակութային իրավունքներին (աշխատավարձի պարագայում տղամարդկանց հետ հավասարության հասնելուն և կրթության հասանելիությանը, կանանց շրջանում անգրագիտության դեմ պայքարին)։ 1955 թվականին Ֆաթիման դարձել է Սուդանի կանանց միության «Սավաթ ալ Մարաա» («Կանանց ձայն») հանդեսի գլխավոր խմբագիրը, որը հետագայում կարևոր դեր է խաղացել Իբրահիմ Աբուդի ռեժիմի տապալման գործում։
Կոմունիստ։ Կին առաջին պատգամավոր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1954-ին Ֆաթիման անդամագրվել է Սուդանի կոմունիստական կուսակցությանը և կարճ ժամանակ անց դարձել Կոմկուսի կենտրոնական կոմիտեի անդամ (Սուդանի կոմկուսը սուդանական առաջին կուսակցությունն էր, որը 1946 թվականից ի վեր կանանց ներքին կազմակերպություն ուներ)։ 1956-1957 թվականներին Ֆաթիման կրկին գլխավորել է Կանանց միությունը։ 1965 թվականին նա ընտրվել է խորհրդարանի անդամ` դառնալով Սուդանի պատմության մեջ առաջին կին պատգամավորը[5]։ Սադիկ ալ Մահդիի նախաձեռնությամբ Սուդանի խորհրդարանից ժողովրդավարական ճանապարհով ընտրված Կոմունիստական կուսակցության անդամներին անօրինականորեն բացառելու պատճառով առաջացած սահմանադրական ճգնաժամը առաջացրել է տարաձայնություններ Սուդանի կոմկուսի և Ումմա ազգային կուսակցության միջև։
1969 թվականին, երբ կոմունիստների կողմից աջակցություն գտած ռազմական հեղաշրջման արդյունքում իշխանության եկավ Ջաֆար Մուհամեդ ալ Նիմեյրին, Սուդանի կանանց միության գործունեությունն ընդլայնվեց, և կանայք մի շարք իրավունքներ նվաճեցին տարբեր ոլորտներում։ Կոմունիստական կուսակցության և Ջաֆար ալ Նիմեյրիի մեղրամիսն ավարտվեց պառակտմամբ, որը 1971 թվականի հուլիսին հանգեցրեց հեղաշրջման և հակահեղաշրջման։ Վերադառնալով իշխանության` Նիմեյրին մահապատժի ենթարկեց կոմունիստ առաջնորդներին, այդ թվում` Շաֆիա Ահմեդ աշ Շեյխին, որը արհմիության առաջնորդն էր և Ֆաթիմայի ամուսինը։ Ինքը` Ֆաթիման, մի քանի տարի գտնվում էր տնային կալանքի տակ, այնուհետև բազմիցս կալանավորվել է Նիմեյրիի ռեժիմի օրոք։
Արտաքսում և վերադարձ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1990 թվականին Ֆաթիման լքել է Սուդանը Օմար Հասան Ահմեդ ալ-Բաշիրի ռազմական հեղաշրջումից հետո և արտաքսման ժամանակ միացել է ընդդիմությանը` որպես Սուդանի կանանց արգելված միության նախագահ։ 1991 թվականին Ֆաթիման ընտրվել է Կանանց միջազգային դեմոկրատական ֆեդերացիայի նախագահ։ Նա Սուդան է վերադարձել կառավարության ու ընդդիմության միջև որոշ հաշտեցումից հետո` 2005 թվականին, և նույնիսկ դարձել է Կոմունիստական կուսակցության պատգամավոր։
Նա հեռացել է կուսակցության քաղաքական ղեկավարությունից 2011 թվականին[5] մահացել Է Լոնդոնում 2017 թվականի օգոստոսի 12-ին 84 տարեկանում[10], իսկ նրա հուղարկավորությունը տեղի է ունեցել Խարթումում օգոստոսի 16-ին[11]։
Նրա եղբայր Սալահ Ահմեդ Իբրահիմը նույնպես հայտնի էր գրական և քաղաքական գործունեությամբ[7]։
Աշխատություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Hassadanna Khill’al Ashroon A’mm’a, Arabic حصادنا خلال عشرين عاماً, or (Our Harvest During Twenty Years). Khartoum: Sudanese Women’s Union Press, n.d.
- Tariqnu ila el-Tuharur (Our Road to Emancipation). (n.d.).
- el-Mara el-Arabiyya wal Taghyir el-Ijtimai, Arabic المرأة العربية والتغيير الاجتماعي or Arab Women and Social Change. 1986
- Holla Gadie’a alahoal al-shekhssia, Arabic حول قضايا الأحوال الشخصية or Personal Status Affairs.
- Gadie’a Alm’ar’a el-A’mela Al-sodania, Arabic قضايا المرأة العاملة السودانية, or The Affairs of Sudanese Workers Women’s.
- An’a Awaan Eltageir Lakeen!,Arabic !آن آوان التغيير ولكن or It’s Time for Change but!
- Atfallana we’l Re’aia El-sehi’a, Arabic أطفالنا والرعاية الصحية, or Our Children and Health Care.
- «Arrow at Rest». In Women in Exile, ed. Mahnaz Afkhami, 191—208: University Press of Virginia, 1994.
- «Sudan’s Attack on Women’s Rights Exploits Islam». Africa News 37, no. 5 (1992): 5.
Մրցանակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1993 թվականին արժանացել է մարդու իրավունքների ոլորտում ակնառու նվաճումների համար ՄԱԿ-ի մրցանակի։
- 2006 թվականին Բեռլինում արժանացել է Իբն Ռուշդի անվան մրցանակի մտքի ազատության համար։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 https://web.archive.org/web/20191109210910/https://www.middleeastmonitor.com/20170812-prominent-sudanese-feminist-passes-away/
- ↑ 2,0 2,1 2,2 https://books.google.co.uk/books?id=4ddqaCdZdZ0C&pg=PA169
- ↑ https://sudantribune.com/article21995/
- ↑ Նեսրինե Մալիկի մահախոսականում նրա ծննդյան ամսաթիվը նշված է որպես 1928 թվականի դեկտեմբերի 20 - Nesrine Malik, «Fatima Ahmed Ibrahim obituary», The Guardian (London), 21 օգոստոսի 2017
- ↑ 5,0 5,1 5,2 «Fatima Ahmed retires from Sudanese Communist Party, parliament». Sudan Tribune. 2007 թ․ մարտի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
- ↑ Fatima Ahmed Ibrahim, Oxford Reference, Retrieved 30 September 2016
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Fatima Ahmed Ibrahim, MoralHeroes, Retrieved 30 September 2016
- ↑ «A history of Sudanese women organizations and the strive for liberation and empowerment. - Free Online Library». www.thefreelibrary.com. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
- ↑ Osman, Amira Beyond the pan-Africanist agenda: Sudanese women's movement, achievements and challenges(անգլ.) // Feminist Africa : journal. — 2014. — № 19. Архивировано из первоисточника 2 Հոկտեմբերի 2019.
- ↑ «Veteran Sudanese communist Fatima Ahmed Ibrahim dies aged 84» Արխիվացված 2020-01-28 Wayback Machine, Radio Tamazuj, Khartoum, 13 August 2017.
- ↑ «Sudanese PM expelled from prominent feminist’s funeral», Middle East Monitor, 16 August 2017.
Հետագա ընթերցում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Lichter, Ida (2009). Muslim women reformers : inspiring voices against oppression. Amherst, N.Y.: Prometheus Books. էջ 321-324. ISBN 978-1591027164.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Eine Sudanesin im Kampf gegen Despotismus: Die Frauenrechtlerin Fatima Ahmed Ibrahim erhält den Ibn Rushd Preis für Freies Denken 2006». Suzan Hijab / ursprung-origin.de. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-02-12-ին. Վերցված է 2017-08-13-ին.* Արխիվացված 2019-03-18 Wayback Machine
- Mariantonietta Peru: Profile: Fatima Ahmad Ibrahim, veteran Sudanese communist leader. Արխիվացված 2015-11-30 Wayback Machine Artikel des „BBC Monitoring Service“ in der Sudan Tribune, 6. Mai 2007 (անգլ.)
|
