Ֆաբիան Գոթլիբ ֆոն Բելլինգսհաուզեն

Ֆաբիան Գոթլիբ ֆոն Բելլինգսհաուզեն; գերմ.՝ Fabian Gottlieb Thaddeus von Bellingshausen
Ծնվել է	սեպտեմբերի 9 (20), 1778
Ծննդավայր	Սաարեմաա, Ösel County, Լիֆլանդիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հունվարի 13 (25), 1852 (73 տարեկան)
Մահվան վայր	Կրոնշտադտ, Սանկտ Պետերբուրգի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Գերեզման	Կրոնշտադտ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Կրթություն	Ծովային կադետական դպրոց (1797) և Սանկտ Պետերբուրգի ռազմածովային ինստիտուտ
Մասնագիտություն	ճանապարհորդ հետազոտող, քարտեզագիր, ռազմական գործիչ և ծովային ճանապարհորդ
Պարգևներ և ; մրցանակներ	և
	Fabian Gottlieb von Bellingshausen Վիքիպահեստում

Ֆադեյ Ֆադեևիչ Բելինսհաուզեն (ծննդյան անուն՝ Ֆաբիան Գոթլիբ Թադեուս ֆոն Բելինգսհաուզեն (գերմ.՝ Fabian Gottlieb Thaddeus von Bellingshausen), սեպտեմբերի 9 (20), 1778, Սաարեմաա, Ösel County, Լիֆլանդիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[1]^[2] - հունվարի 13 (25), 1852^[3]^[1], Կրոնշտադտ, Սանկտ Պետերբուրգի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[4]^[1]), Անտարկտիդա մայրցամաքի առաջին հայտնաբերող։

Սերում է գերմանա-բալթյան Բելինգսհաուզեն ազնվական տոհմից^[6]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆադեյ Բելինսհաուզենը ծնվել է 1778 թվականի սեպտեմբերի 9-ին Էզել կղզում։ Տաս տարեկանում ընդունվել է Կրոնշտադտի Ծովային կադետային կորպուս։ 1795 թ. Բելինգսհաուզենը ստացավ իր առաջին ծովային աստիճանը՝ գարդեմարին (նախահեղափոխական Ռուսաստանում՝ ծովային դպրոցի բարձր դասարանի աշակերտ)։

1796 թվականին նա ավարտին է հասցրել Անգլիայի ափերով իրականացվող ճանապարհրդությունը։ 1803 թվականին ընդունվել է Իվան Կրուզենշտեյնի նավ՝ պատրաստվելով կատարել առաջին ռուսական շուրջերկրյա ճանապարհորդությունը^[7]։

1803 —1806 թվականներին Բելինգսհաուզենը մասնակցել է առաջին ռուսական շուրջերկրյա ճանապարհորդությանը «Հույս» նավի վրա՝ Կրուզեյնշտեյնի էքսպեդիցիայով։ Ճանապարհորդության ավարտից հետո ստացել է կապիտան-լեյտենանտի կոչում։

1812-ից 1816 թվականներին ղեկավարել է «Միներվա» հածանավը^[8]^[9]։

Անտարկտիդայի հայտնաբերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1819 —1821 թվականներին եղել է Անտարկտիդայի հայտնաբերման ռուսական առաջին էքսպեդիցիայի ղեկավար՝ ճանապարհորդելով Հարավային օվկիանոսով։ 1819 թվականի հունիսի 4-ին Կրոնշտադից դուրս գալով՝ էքսպեդիցիան նոյեմբերի 2-ին հասնում է Ռիո դե Ժանեյրո։ Այդտեղից Բելիսհաուզենը առաջին հերթին ուղղություն է վերցնում դեպի հարավ և մոտենալով Հարավային Ջորջիա կղզու հարավարևելյան ափերին, որը հայտնաբերել է Ջեյմ Կուկը, մոտավորապես 56° հարավային լայնության վրա Բելինգսհաուզենը հայտնաբերում է մարքիզ դե Տրավերսեի 3 կղզիները, ուսումնասիրում է Հարավային Սանդվիչյան կղզիները, ուղղվել է դեպի արևելյան լայնության հարավային լայնության 59° և 2 անգամ ուղևորվել է դեպի հարավ։ Հասնելով հարավային լայնության 69°, 1820 թվականի հունվարի 16 (28) էքսպեդիցիան հայտնաբերում է Անտարկտիդան․ մոտենալով նրան հարավային լայնության 69° 21' 28" և արևմտյան երկայնության 2° 14' 50" կոորդինատում, հունվարի 21-ին (փետրվարի 2) ճանապարհորդները երկրորդը տեսան ափը, փետրվարի 5-ին և 6-ին (փետրվարի 17 և 18) գրեթե մոտեցավ ափին։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելինգսհաուզենի ծով Խաղաղ օվկիանոսում
Ֆադդեյի կղզի և Ֆադդեյի նեղուց Լապտևների ծովում
(3659) Բելինգսհաուզեն աստերոիդ
1870 թ. կանգնեցվեց հուշարձան Կրոնշտադտում

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Кублицкий Г. И. По материкам и океанам. Рассказы о путешествиях и открытиях. — М.: Детгиз, 1957. — 326 с.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Беллингсгаузен, Фаддей Фаддеевич (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1891. — Т. III. — С. 371.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 https://www.cpbr.gov.au/biography/bellingshausen-fabius.html
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Коргуев Н. Беллингсгаузен, Фаддей Фаддеевич (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1900. — Т. 2. — С. 682—683.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Беллинсгаузен Фаддей Фаддеевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ Bell A. Encyclopædia Britannica (բրիտ․ անգլ.) — Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.
↑ «Генеалогическая справка: Genealogisches Handbuch der Oeselschen Ritterschaft, 1935, — S.463». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 13-ին.
↑ ВТ-ВЭС|Беллинсгаузен, Фаддей Фаддеевич
↑ Российский парусный флот|1|страницы=240}}
↑ Книга:Российский парусный флот|1|страницы=241

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

(3659) Բելինգսհաուզեն աստերոիդը Փոքր մոլորակների կենտրոնի կայքում (ուղեծրի տվյալները և դիտարկումները)։ (անգլ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆաբիան Գոթլիբ ֆոն Բելլինգսհաուզեն» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 365)։

[_75c93d36608659ae-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Беллингсгаузен, Фаддей Фаддеевич (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1891. — Т. III. — С. 371.

[_a26cb2dab78b85e3-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 https://www.cpbr.gov.au/biography/bellingshausen-fabius.html

[_ffe57605274ffb4b-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Коргуев Н. Беллингсгаузен, Фаддей Фаддеевич (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1900. — Т. 2. — С. 682—683.

[_a1ba8e684ce82db6-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Беллинсгаузен Фаддей Фаддеевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_345408f2d5b4b86a-5] Bell A. Encyclopædia Britannica (բրիտ․ անգլ.) — Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.

[6] «Генеалогическая справка: Genealogisches Handbuch der Oeselschen Ritterschaft, 1935, — S.463». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 13-ին.

[Викитека_ВЭС-7] ВТ-ВЭС|Беллинсгаузен, Фаддей Фаддеевич

[rpf1_240-8] Российский парусный флот|1|страницы=240}}

[9] Книга:Российский парусный флот|1|страницы=241

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]