Օնդրեյովի աստղադիտարան

Օնդրեյովի աստղադիտարան;
Տեսակ	աստղադիտարան
Կազմված է	Ondřejov 2-m telescope?, Ondřejov radio telescope? և Ondřejov 0.65-m telescope?
Կառավարող	Astronomical Institute of Czech Academy of Sciences?
Աստղադիտարանի կոդ	557
Երկիր	Չեխիա
Վայր	Ondřejov? և Կենտրոնաչեխական շրջան
ԲԾՄ	500 մետր
Հիմնադրվել է՝	հունվարի 21, 1898
Կայք	asu.cas.cz
	Ondřejov Observatory Վիքիպահեստում

Օնդրեյովի աստղադիտարան (չեխ․՝ Observatoř Ondřejov, ՄԱՄ կոդը՝ 557), Չեխիայի Գիտությունների Ակադեմիայի աստղագիտական ինստիտուտի աստղադիտարան։ Գտնվում է Օնդրեյով գյուղի մոտ, մայրաքաղաք Պրահաից 35 կմ հարավ-արևելք։ Այստեղ տեղադրված է 2 մետրանոց աստղադիտակ, որը ամենամեծն է Չեխիայում։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աստղադիտարանի շինությունը կառուցվել է 1898 թվականին, չեխ սիրող աստղագետ Յոզեֆ Յան Ֆրիչի կողմից, որպես մասնավոր աստղադիտարան։ 1928 թվականի հոկտեմբերի 28-ին նա նվիրաբերեց կառույցը Չեխոսլովակիային, պետության անկախության տասնամյակի առթիվ^[2]։ Աստղադիտարանը տեղակայված է ծովի մակերևույթից 500 մ բարձրության վրա, և հեռու է մայրաքաղաքի օդի և լույսի աղտոտումներից։ Մինչև 1953 թվականին Չեխոսլովակիայի Գիտությունների Ակադեմիայի հիմնումը աստղադիտարանը կառավարվում էր Կարլի համալսարանի կողմից։

1967 թվականին աստղադիտարանում տեղադրվել 2 մետրանոց աստղադիտակը, այն ժամանակ այդ աստղադիտակը աշխարհում մեծությամբ յոթերորդն էր։ Այժմ այն Չեխայում առկա ամենամեծ աստղադիտակն է, իսկ աշխարհում երկրորդ հարյուրյակի մեջ է գտնվում^[3]։

Աստղադիտարանում են հայտնաբերվել բազմաթիվ աստերոիդներ։ Աստղադիտարանում են հայտնաբերվել ավելին քան 700 փոքր մոլորակներ ^[4]։ Այս աստերոիդների հիմնական մասի հայտնաբերումը Փոքր մոլորակների կենտրոնի կողմից վերագրվում է նրանց հայտնաերող գիտնականներին, սակայն մնացած 23 աստերոիդները վերագրված են ուղղակի "Օնդրեյովին" (աստղադիտարանին)^[5]։

Հիմնական գոտու (7204) Օնդրեյով աստերոիդը, որը հայտնաբերել է Պետր Պրավեցը 1995 թվականին, անվանվել է գյուղի անունով, որտեղ գտնվում է աստղադիտարանը^[6]։

Աստղադիտարանի գործիքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2 մ Ցեյս Կասսգրեյն աստղադիտակ
65 սմ Ռիչի-Կրետյեն աստղադիտակ (նման է Ցեյս-600-ին)
8 դյույմանոց BART - MEADE
10 մ արևային ռադիոաստղադիտակ
Մետեորային ռադիոաստղադիտակ
Պատմական (զույգ) աստղադիտակ

Հետազոտությունների ուղղություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աստերոիդների հետազոտություններ
М31 գալակտիկայում Նոր աստղերի որոնում
Բոլիդների դիտարկումներ
Արեգակի ռադիոդիտարկումներ

Նվաճումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայտնաբերվել է 652 աստերոիդ 1994-ից 2008 թվականները^[7]
Կատարվել և հրապարակվել է 47084 աստրոմետրիկ դիտարկումների արդյունքներ 1981-ից 2011 թվականները^[8]
(66391) 1999 KW4 աստերոիդի կրկնակի լինելու փաստի հաստատում
Եվրոպական բոլիդների ցանցի ղեկավարում

Հետաքրքիր փաստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս պահին աստղադիտարանը 27-րդն է աշխարհի աստղադիտարանների շարքում, հայտնաբերված աստերոիդների քանակով^[7]
Ապոլոն-17 տիեզերանավի կապիտան Յուջին Սերնանը իր հետ Լուսին էր տարել Չեխոսլովակիայի դրոշը, քանի որ իր նախնինները ծնունդով այդ երկրից էին։ Թռիչքից հետո նա փոխանցել է դրոշը Չեխաիայի Գիտությունների Ակադեմիայի աստղագիտական ինստիտուտ Օնդրեյովում։