Jump to content

Քրոսֆիթ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Քրոսֆիթ
պատկերանիշ Խմբագրել Wikidata
բիզնես ձեռնարկություն, հոբբի Խմբագրել Wikidata
Ենթակատեգորիա• դաս
 • մարզաձև
  • sports discipline Խմբագրել Wikidata
Ստեղծում2000 Խմբագրել Wikidata
ԵրկիրԱմերիկայի Միացյալ Նահանգներ Խմբագրել Wikidata
Location of formationՍանտա Քրուզ Խմբագրել Wikidata
Գլխամասի վայրՍանտա Քրուզ Խմբագրել Wikidata
Ստեղծել էGreg Glassman Խմբագրել Wikidata
Պաշտոնական կայքwww.crossfit.com Խմբագրել Wikidata

Քրոսֆիթ, ֆիրմային ֆիթնես ռեժիմ, որը ներառում է անընդհատ տարբեր ֆունկցիոնալ շարժումներ, որոնք կատարվում են բարձր ինտենսիվությամբ[1]։ Մեթոդը մշակել է Գրեգ Գլասմանը, ով հիմնադրել է CrossFit-ը Լորեն Ջենայի հետ 2000 թվականին[2][3][4]։ Ընկերությունը կազմում է այն, ինչ նկարագրվել է որպես ֆիթնեսի ամենամեծ շղթան աշխարհում,[5][6] 2022 թվականի դրությամբ ավելի քան 150 երկրներում 12000 մարզասրահներով, որոնց կեսը գտնվում է Միացյալ Նահանգներում[7]։

Քրոսֆիթը գովազդվում է և՛ որպես ֆիզիկական վարժության փիլիսոփայություն, և՛ մրցակցային ֆիթնես սպորտ՝ ներառելով տարրեր ինչպիսիք են՝ բարձր ինտենսիվության ինտերվալային մարզումը (HIIT), Օլիմպիական ծանրամարտ, պլիոմետրիկա, մարմնամարզություն, կետլբոլի բարձրացում, կալիստենիկա, ուժային աթլետիկա և այլ վարժություններ[8]։ CrossFit-ը ներկայացնում է իր մարզումների ծրագիրը, որը կարող է լավագույնս պատրաստել իր մարզողներին ցանկացած ֆիզիկական պաշտպանություն ներառող դեպքերի համար՝ որոնք կարող են անսպասելի կամ անծանոթ լինել[9]։

Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ CrossFit-ը կարող է դրական ազդեցություն ունենալ ֆիզիկական պատրաստվածության մի շարք ոլորտների և մարմնի կազմի, ինչպես նաև մասնակիցների հոգեկան վիճակի և սոցիալական կյանքի վրա[10][11]։ CrossFit-ը, այնուամենայնիվ, քննադատվել է այն պատճառով, որ շատ վնասվածքներ է պատճառում քան այլ մարզական գործողություններն ինչպիսիք են ծանրամարտը, չնայած «Sports Rehabilitation» ամսագրում հրապարակված հոդվածը պարզել է, որ «CrossFit-ի մասնակցության հետևանքով վնասվածք ստանալու ռիսկն ավելի ցածր է, քան որոշ սովորական վարժությունների կամ ուժային մարզումների առաջացրած վնասվածքները»[12], մտահոգություններ են նաև, որ դրա մեթոդաբանությունը կարող է առաջացնել լարված ռաբդոմիոլիզ, կյանքին սպառնացող հնարավոր վիճակ, որը հայտնաբերված է նաև այլ մարզաձևերում[13] առաջացնելով ծայրահեղ ծանրաբեռնվածության արդյունքում մկանների քայքայում[14]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Practicing American kettlebell swing

Քրոսֆիթ նշանակում է միջդիսցիպլինային ֆիտնես, որն առաջին անգամ ստեղծվել է որպես ընկերություն 1996 թվականին[15][16]։ 16 տարեկանում նախկին մարմնամարզիկ Գրեգ Գլասմանը ստեղծեց իր առաջին Քրոսֆիթ ոճով մարզումները համատեղելով ծանրամարտի հետ։ Նրա ստեղծած մարզումը կոչվում էր ֆրան, որը ներառում էր «թրասթերներ» (համակցություն՝ ծանրաձողով կքանիստի,փուշ պրեսի և հրման վարժության մեջ)[17]։ Գրեգ Գլասմանը և Լորեն Ջենայը հիմնեցին ՔրոսՖիթ ՍՊԸ-ն 2000 թվականին։ Նրանք բացեցին մարզասրահ Սանտա Կրուսում, Կալիֆոռնիա 2001 թվականին և իրենց հաճախորդների համար մարզումները տեղադրում էին համացանցում։ Այս մարզումները արագորեն սկսեցին օգտագործել ոստիկանության, զինվորականների և հրշեջ ծառայությունների ներկայացուցիչները։ Գլասմանի առցանց հրապարակումները օգտագործողները հետաքրքրություն հայտնեցին պաշտոնապես ներառելու նրա մարզումները իրենց պատրաստվածության ծրագրում, և առաջին գործընկերային մարզասրահը (հայտնի որպես 'box')՝ CrossFit North-ը, հիմնադրվեց Սիեթլում, Վաշինգտոն 2002 թվականին[15]։ Գլասմանը սկսեց մշակել ուսումնական ծրագիր՝ իր մեթոդաբանությամբ մարզիչներին և մարզասրահների սեփականատերերին վերապատրաստելու և վկայագրելու համար[15]։

Քրոսֆիթի մարզադահլիճների թիվն արագ աճեց՝ 2005 թվականին կար 13 մարզադահլիճ, 2013 թվականին՝ 8000, իսկ 2016 թվականին՝ ավելի քան 13000 [18]։ Մինչև 2018 թվականը 162 երկրում կար մոտ 15500 Քրոսֆիթ մարզասրահ[19]։ Այնուամենայնիվ, COVID-19 համաճարակը ստիպեց փակել մարզադահլիճների մոտ 20%-ը (ԱՄՆ-ում մոտ 25%-ը)[15][20]։

Ընդհանուր ակնարկ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեթոդաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրոսֆիթը ուժի և ընդհանուր ֆիթնեսի ծրագիր է, որը հիմնականում բաղկացած է աերոբիկայի սրտային վարժություններից, կալիսթենիկայից (մարմնի քաշային վարժություններ), կարդիոյից և Օլիմպիական ծանրամարտից[21]: Քրոսֆիթը նկարագրում է իր ուժի և կարդիոյի ծրագիրը որպես «անընդհատ բազմազան ֆունկցիոնալ շարժումներ, որոնք կատարվում են բարձր ինտենսիվությամբ լայն ժամանակի ընթացքում և մոդալ տիրույթներում»[1], և այն նպատակ ունի բարելավել իր մասնակիցների ընդհանուր պատրաստվածությունը՝ ավելացնելով նրանց աշխատանքային կարողությունները այս ոլորտներում[22]: Քրոսֆիթը սովորեցնում է, որ ֆիզիկական պատրաստվածության մեջ կա տասը բաղադրիչ կամ տիրույթ՝ սրտանոթային/շնչառական տոկունություն, ֆիզիկական կայունություն, զորություն, ճկունություն, ուժ, արագություն, համակարգում, շարժունություն, հավասարակշռություն, ճշգրտություն[23][24]:

Քրոսֆիթն առաջարկում է սննդակարգը դիտարկել որպես ֆիթնեսի հիմք, և այդ հիմքի վրա նյութափոխանակության վարժությունները կարող են բարելավել սրտանոթային համակարգի արդյունավետությունը, մարմնամարզությունը կարող է զարգացնել մարզիկի տարածական գիտակցությունն ու մարմնի վերահսկողությունը, իսկ ծանրամարտն ու նետումները թույլ են տալիս ավելի լավ կառավարել արտաքին առարկաները՝ ապահովելով ընդհանուր ֆիզիկական պատրաստվածություն, որը անհրաժեշտ է ցանկացած սպորտի համար[25]:

Օրվա մարզումներ(WODs)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թրասթեր, որը ներառում է ծանրաձողով կքանիստ եւ վերև հրում

Քրոսֆիթի մարզումը հայտնի է որպես WOD (Workout of the Day) կամ օրվա մարզում): Ամեն WOD կարող է ներառել շարժումների խառնուրդ երեք տարբեր ուղղություններից՝ մոնոստրուկտուրալ/մետաբոլիկ պայմանավորում («մետկոն»), ծանրամարտ եւ մարմնամարզություն[26]։ Մարմնամարզության շարժումների օրինակներ են՝ ձգում, ձողով հրում, արկղի վրա թռիչք, լանգեր, ձեռքերի վրա կանգնում, հրում վարժություն և պարանի մագլցում: Քարդիո/մետկոն շարժումների օրինակներ են՝ վազք, հեծանվավազք, պարանով կրկնակի թռիչք: Ծանրամարտի օրինակներ են՝ դեդլիֆթեր, հետին կքանիստ, թրասթեր, դումբելով վերև հրում, կետլբելային թափահարում և այլն[26][27][28]։

WOD-ը կարող է ունենալ մի շարք շարժումներ, եւ յուրաքանչյուր շարժում սովորաբար կատարվում է որոշակի քանակությամբ կրկնողություններով: Օրինակ՝ WOD-ը, որը կոչվում է ֆրան, ունի երկու շարժում՝ թրասթերներ եւ ձգումներ, եւ յուրաքանչյուրն իրականացվում է 21 անգամ, այնուհետեւ հաջորդում են 15 եւ 9 կրկնողությունների փուլեր[29]։ Մարզման տևողությունը և բովանդակությունը հաստատված չէ եւ օրական փոփոխվում է[30]։

Քրոսֆիթ խաղեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մասնակիցներ CrossFit Open-ից՝ կատարելով burpee վարժության ձև

CrossFit խաղերը, որոնք ստեղծել և ղեկավարել է Դեյվ Կաստրոն մինչև 2021 թվականը, անցկացվում են ամեն ամառ սկսած 2007 թվականից։ Խաղերի մարզիկները մրցում են վարժություններում, որոնց մասին իմանում են միայն մի քանի ժամ առաջ, երբեմն ներառելով անակնկալ բաղադրիչներ, որոնք սովորական Քրոսֆիթ ռեժիմի մաս չեն։ Նախկինում ներառված են եղել լողը, սոֆթբոլի նետումը և պեգբորդի բարձրացումը[31]։ Խաղերն ստեղծված են "Երկրի ամենատաղանդավոր" մարզիկներին հայտնաբերելու համար, որտեղ մասնակիցները պետք է լինեն "պատրաստ ամեն ինչի"[32]։

Պարան բարձրացում 2014-ի Խաղերում՝ Կամիլ Լեբլանկ-Բազինետ

2011 թվականից խաղերն ընդունեցին առցանց որակավորման ֆորմատ, որը հնարավորություն տվեց մարզիկներին մասնակցել ամբողջ աշխարհում։ Հինգ շաբաթ տևող "CrossFit Open"-ի ընթացքում ամեն շաբաթ նոր վարժություն է թողարկվում։ Մարզիկները մի քանի օր ունեն վարժությունն ավարտելու և իրենց արդյունքները առցանց ներկայացնելու համար՝ վիդեո կամ CrossFit-ի գործընկեր կազմակերպության հաստատմամբ։ Քանի որ Open-ը հասանելի է ցանկացած մակարդակի մարզիկներին, շատ ակումբներ խրախուսում են անդամների մասնակցությունը[33]։ Open-ը նկարագրվում է որպես աշխարհի ամենամեծ մարզական միջոցառումը, և 2018 թվականին մասնակիցների թիվը հասավ 415,000-ի[34][35]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Glassman, Greg. «Understanding CrossFit» (PDF). The CrossFit Journal. Վերցված է February 18, 2012-ին.
  2. ↑ Soifer, Jason. «CrossFit մարզումների ծրագրի համահիմնադիրը մարզասրահ է բացում Պրեսկոտում:». The Daily Courier. Վերցված է Ապրիլի 28, 2014-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |ամսաթիվ= ignored (օգնություն)
  3. ↑ {{cite web|last=Glassman|first=Greg|title=Սնուցման դասախոսություն Մաս 2. Օպտիմալացում Performance|work=CrossFit Journal |url=http://journal.crossfit.com/2007/11/nutrition-lecture-part-2-optim.tpl%7Cpublisher=Crossfit, Inc|access-date=օգոստոսի 12, 2012} }
  4. ↑ /20120713011534/http://investing.businessweek.com/research/stocks/private/snapshot.asp?privcapId=108717962 «CrossFit, Inc. Ընկերության Տեղեկություն - Businessweek: Businessweek.com». Արխիվացված է օրիգինալից Հուլիսի 13, 2012թ.-ին. Վերցված է Փետրվարի 1, 2015-ին. {{cite web}}: Check |archive-url= value (օգնություն)
  5. ↑ «CrossFit's Explosive Affiliate Growth by The Numbers». Morning Chalk Up. {{cite web}}: Unknown parameter |ամսաթիվ= ignored (օգնություն); Unknown parameter |առաջին= ignored (օգնություն); Unknown parameter |վերջին= ignored (օգնություն)
  6. ↑ to-world-fitness-domination.html «Ինչպես առողջարար ընկույզը ստեղծեց ֆիթնեսի աշխարհի ամենամեծ միտումը». CNBC. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն); Unknown parameter |ամսաթիվ= ignored (օգնություն)
  7. ↑ «Official CrossFit Affiliate Gym Locator». Վերցված է Փետրվարի 1, 2015-ին.
  8. ↑ David Corianna. https://factdr.com/fitness-and-exercise/fitness/crossfit/. Վերցված է 30 նոյեմբերի 2019-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |ամսաթիվ= ignored (օգնություն); Unknown parameter |աշխատանք= ignored (օգնություն); Unknown parameter |վերնագիր= ignored (օգնություն)
  9. ↑ Glassman, Greg (April 2007). «Understanding CrossFit» (PDF). CrossFit Journal (56).
  10. ↑ Sebastian Wagener; Matthias Wilhelm Hoppe; Thilo Hotfiel; Martin Engelhardt; Sasha Javanmardi; Christian Baumgart; Jürgen Freiwald (September 2020). «CrossFit – Development, Benefits and Risks». Sportorthopädie-Sporttraumatologie. 36 (3): 241–249. doi:10.1016/j.orthtr.2020.07.001. PMC 7473349.
  11. ↑ Gianzina, E.A.; Kassotaki, O.A. (2019). «The benefits and risks of the high-intensity CrossFit training». Sport Sci Health. 15: 21–33. doi:10.1007/s11332-018-0521-7. S2CID 57428207.
  12. ↑ Jena Meyer; Janet Morrison; Julie Zuniga (December 2017). «The Benefits and Risks of CrossFit: A Systematic Review». Workplace Health Saf. 65 (12): 612–618. doi:10.1177/2165079916685568. PMID 28363035.
  13. ↑ Guilherme Henrique Mattos Dantas; Rodolfo de Alkmim Moreira Nunes; Rodrigo Gomes de Souza Vale (May 27, 2021). «Case reports of athletes affected by rhabdomyolysis: A systematic review». International Journal of Sports Science & Coaching. 17 (1): 189–196. doi:10.1177/17479541211018597. S2CID 236347445.
  14. ↑ Benjamin S Hopkins; Daniel Li; Mark Svet; Kartik Kesavabhotla; Nader S Dahdaleh (July 2019). «CrossFit and rhabdomyolysis: A case series of 11 patients presenting at a single academic institution». J Sci Med Sport. 22 (7): 758–762. doi:10.1016/j.jsams.2019.01.019. PMID 30846355.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 Hart, Matt (July 20, 2021). «Does CrossFit have a future». The New Yorker.
  16. ↑ «Original 1996 CrossFit Founding». Scribd. Վերցված է July 21, 2014-ին.
  17. ↑ Spin, Brian (June 4, 2018). «Know Your History: The Story of Fran by Greg Glassman». The Barbell Spin.
  18. ↑ «No Sign of CrossFit Boom Slowing Down - Athletic Business». www.iclubs.com. Արխիվացված է օրիգինալից April 15, 2017-ին. Վերցված է January 13, 2016-ին.
  19. ↑ Henderson, Scott (November 12, 2018). «CrossFit Affiliate Growth, Part 2: International Analysis». Morning Chalk Up.
  20. ↑ Ewer, Brett (February 22, 2023). «Fitness is Essential». CrossFit.
  21. ↑ Hines, E. «Crossfit in Paris». Expatriates Magazine. EP. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-16-ին.
  22. ↑ Carroll, Nicole (January 16, 2023). «Unparallelled Efficacy: Understanding the CrossFit Methodology». CrossFit.
  23. ↑ «CrossFit Guide for Beginners (Must Know Before You Start)». Garage Gym Power (ամերիկյան անգլերեն). 2019-11-19. Վերցված է 2019-12-06-ին.
  24. ↑ Glassman, Greg (April 1, 2002). «Foundations». CrossFit Journal. Արխիվացված է օրիգինալից August 28, 2012-ին.
  25. ↑ «Theoretical Hierarchy of Fitness». CrossFit. August 12, 2019.
  26. ↑ 26,0 26,1 Glassman, Greg (February 1, 2003). «A Theoretical Template for CrossFit's Programming». CrossFit Journal.
  27. ↑ «Movements». CrossFit.
  28. ↑ Cooper, Edward (July 27, 2020). «12 of The Best CrossFit Workouts to Try Today, From Home Workouts to Barbell Fat-Burner». Men's Health.
  29. ↑ Polish, Alex (July 3, 2024). «The CrossFit Fran Workout Explained and Scaled for Every Skill Level». BarBend.
  30. ↑ Crockett, Matt C.; Butryn, Ted (2018-06-01). «Chasing Rx: A Spatial Ethnography of the CrossFit Gym». Sociology of Sport Journal. 35 (2): 98–107. doi:10.1123/ssj.2017-0115. ISSN 0741-1235. S2CID 151686296.
  31. ↑ «Why the Pegboard Challenge at the CrossFit Games Was Such a Beast». Men's Fitness. 31 July 2015. Վերցված է 2016-01-12-ին.
  32. ↑ Murphy, Celina (September 19, 2013). «Meet The Fittest Woman On Earth». Ireland Independent. Վերցված է February 16, 2015-ին.
  33. ↑ «209,585: Rise of the Open». CrossFit Games. March 26, 2014.
  34. ↑ Cluley, Emma (October 11, 2019). «CrossFit Games: The journey to crown the 'Fittest on Earth'». BBC Sport.
  35. ↑ Edmonds, Will (February 22, 2018). «Is the CrossFit Open the biggest sporting competition on Earth?». CNN.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Քրոսֆիթ&oldid=10195710» էջից