Քրիստափոր Բաղդասարյան

Քրիստափոր Բաղդասարյան
Ծնվել է	նոյեմբերի 18, 1908; Փարիզ, Ֆրանսիա կամ Փարիզ
Մահացել է	մարտի 10, 2000 (91 տարեկան); Մոսկվա, Ռուսաստան
Գերեզման	Վագանկովյան գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Ռուսաստան
Մասնագիտություն	ֆիզիկաքիմիկոս
Հաստատություն(ներ)	Մոսկվայի Լ. Յա. Կարպովի անվան ֆիզքիմիական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	ֆիզիկական քիմիա
Անդամակցություն	Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա և ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Մոսկվայի Ն. Բաումանի անվան պետական տեխնիկական համալսարան և Մոսկվայի Ն. Բաումանի անվան պետական տեխնիկական համալսարան (1931)
Գիտական աստիճան	քիմիական գիտությունների դոկտոր (1951), պրոֆեսոր (1953) և ակադեմիկոս (1981)
Տիրապետում է լեզուներին	ռուսերեն
Գիտական ղեկավար	Ադոլֆ Ռաբինովիչ
Պարգևներ	և

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Բաղդասարյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Քրիստափոր Ստեփանի Բաղդասարյան (նոյեմբերի 18, 1908(1908-11-18)^[1], Փարիզ, Ֆրանսիա^[2] և Փարիզ^[2] - մարտի 10, 2000(2000-03-10)^[1], Մոսկվա, Ռուսաստան), հայ ֆիզքիմիկոս։ Քիմիական գիտությունների դոկտոր (1951), պրոֆեսոր (1952), ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1981^[3], թղթակից անդամ՝ 1968 թվականից)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրիստափոր Բաղդասարյանը ծնվել է 1908 թվականին Փարիզ քաղաքում։ 1926 թվականին Մոսկվայում ավարտել է միջնակարգ դպրոցը, իսկ 1927 թվականին ընդունվել է Մոսկվայի բարձրագույն տեխնիկական համալսարանի քիմիական ֆակուլտետը (1930 թվականին Մոսկվայի բարձրագույն տեխնիկական համալսարանի բաժանումից հետո այն վերափոխվել է Մոսկվայի 2-րդ քիմիա-տեխնոլոգիական ինստիտուտ), որն ավարտել է 1931 թվականին՝ լուսանկարչական տեխնոլոգիա մասնագիտությամբ։ Դեռ ուսանողական տարիներին ընդունվել է Գիտահետազոտական կինոֆոտո ինստիտուտ (ԳՀԿՖԻ) որպես գիտաշխատող, որտեղ շարունակել է աշխատել ինստիտուտն ավարտելուց հետո և որտեղից էլ գործուղվել է Լ. Յա. Կարպովի անվան գիտահետազոտական ֆիզիկաքիմիական ինստիտուտի ֆոտոքիմիայի լաբորատորիա, որտեղ պրոֆեսոր Ադոլֆ Ռաբինովիչի ղեկավարությամբ կատարել է գիտական լուսանկարչության վերաբերյալ առաջին աշխատանքները, որոնք հետագայում դարձել են դասական։

1932 թվականին աշխատանքի է անցել Հանքային հումքի ինստիտուտում, որտեղ պաշտպանել է իր թեզը «Ատոմային ջրածնի փոխազդեցության կինետիկա պինդ մետաղների հետ» թեմայով։ 1936 թվականին վերադարձել է աշխատելու Լ. Յա. Կարպովի անվան ֆիզիկաքիմիական ինստիտուտում, որտեղ աշխատել է մինչև կյանքի վերջը։ 1951 թվականին պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն «Վինիլային միացությունների ֆոտոքիմիական պոլիմերացում» թեմայով, 1958 թվականից՝ պրոֆեսոր, քիմիական ճառագայթման և պոլիմերացման լաբորատորիայի վարիչ (1973 թվականից՝ ֆոտոքիմիայի լաբորատորիա), 1968 թվականին ընտրվել է ԽՍՀՄ ԳԱ թղթակից անդամ, 1981 թվականին՝ իսկական անդամ, 1991 թվականին՝ Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ^[4]։

Աշխատանքները վերաբերում են ազատ ռադիկալային մեխանիզմով ընթացող պոլիմերման ռեակցիաների կինետիկայի, լուսաքիմիայի, ճառագայթային քիմիայի, վերախմբավորման լյումինեսցենտման հարցերին, տոպոքիմիական ռեակցիաների տեսությանը^[5]։

Առաջարկել է ազատ ռադիկալային ռեակցիաների արագությունների վրա մոլեկուլների կառուցվածքների ազդեցության ընդհանուր տեսություն։ Ապացուցել է երկքվանտային լուսաքիմիական ռեակցիաների գոյությունը, որի քիմիական գործողությունն իրականացվում է լույսի երկու քվանտների հաջորդական կլանմամբ, ընդ որում՝ երկրորդ քվանտը կլանվում է տրիպլետ վիճակում գտնվող գրգռված մոլեկուլի կողմից^[6]։

Մահացել է 2000 թվականի մարտի 10-ին Մոսկվայում, թաղված է Վագանկովյան գերեզմանատան հայկական հատվածում^[7]։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան
«Պատվո նշան» շքանշան
«Ռուսաստանի Դաշնության վաստակավոր քիմիկոս»

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Теория радикальной полимеризации, 2 изд., перераб. и доп., М., 1966.
Двухквантовые фотохимические процессы образования радикалов и катион-радикалов // Журнал Всесоюзного химического общества имени Д.И. Менделеева. 1966. Т. 11. № 2
Кинетика двухквантовых фотохимических реакций. Система карбазол-этиловый спирт // Кинетика и катализ. 1967. Т. 8. Выпуск 2
Двухквантовая фотохимия. М., 1976
Фотоионизация ароматических молекул в жидкой фазе, в кн.: Возбужденные молекулы. Л., 1982
Кинетика рекомбинаций в жидкой среде. М., 1989
Возбужденные состояния и радикальные реакции в жидкой среде. М., 1992

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Христофор Степанович Багдасарян (Биобиблиография), М., 1988.
Большая русская биографическая энциклопедия. (3 CD)
Большая советская энциклопедия. 3-е издание. М., 1970-77

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 http://am.hayazg.info/index.php?curid=126
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Багдасарьян Христофор Степанович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ «Багдасарьян Х.С. - Общая информация». www.ras.ru. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 4-ին.
↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
↑ «Главная в начало списка». people.bmstu.ru. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 4-ին.
↑ ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի հիմնարար գիտական գրադարան
↑ «Багдасарьян Христофор Степанович». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 10-ին.

[_8171364a6e0b018f-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 http://am.hayazg.info/index.php?curid=126

[_cbb29637967060aa-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Багдасарьян Христофор Степанович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[3] «Багдасарьян Х.С. - Общая информация». www.ras.ru. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 4-ին.

[4] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.

[5] «Главная в начало списка». people.bmstu.ru. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 4-ին.

[6] ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի հիմնարար գիտական գրադարան

[7] «Багдасарьян Христофор Степанович». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 10-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]