Jump to content

Քվինտոս Սեսիլիոս Մետելոս Կրետացի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Քվինտոս Սեսիլիոս Մետելոս Կրետացի
լատին․՝ Quintus Caecilius Metellus Creticus
Ծնվել էոչ ուշ քան մ. թ. ա. 109
ԾննդավայրՀին Հռոմ
Մահացել էմ. թ. ա. 55
Մահվան վայրանհայտ
ՔաղաքացիությունՀին Հռոմ
ՄասնագիտությունՀին հռոմեական քաղաքական գործիչ և Հին հռոմեական զինվորական անձնակազմ
Ամուսինանհայտ
Ծնողներհայր՝ Gaius Caecilius Metellus Caprarius?[1][1], մայր՝ անհայտ
Զբաղեցրած պաշտոններհինհռոմեացի սենատոր և կոնսուլ
ԵրեխաներMarcus Caecilius Metellus? և Caecilia Metella?[1][1]

Քվինտոս Սեսիլիոս Մետելոս Կրետացի (լատին․՝ Quintus Caecilius Metellus Creticus, ոչ ուշ քան մ. թ. ա. 109, Հին Հռոմ - մ. թ. ա. 55, անհայտ), Հին Հռոմի զորավար և քաղաքական գործիչ պլեբեյական կեչիլիների տոհմից, հյուպատոս մ.թ.ա. 69 թվականին։ Երկարատև պատերազմի (մ.թ.ա. 69-63) ընթացքում նվաճել է Կրետե կղզին, որը եղել է ծովահենների բազա, և այն դարձրել է Հռոմի նահանգ։

Ծագում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ցեչիլիա Մետելլա

Քվինտոս Կեկիլիոսը պատկանել է Կեկիլի Մետելլուս ազդեցիկ պլեբեյական ընտանիքին, որը, ըստ լեգենդի, սերել է Վուլկան Կեկուլուս աստծո որդուց՝ Պրենեստե քաղաքի հիմնադիրից[2]։ Մետելիները մտել է սենատորական դաս մ.թ.ա. 3-րդ դարի սկզբին, այս ընտանիքից առաջին հյուպատոսն ընտրվել է մ.թ.ա. 285 թվականին: Մետելուսը Կրետացին եղել է Գայոս Կեսիլիուս Մետելլուս Կապրարիուսի որդին և Կվինտոս Կեսիլիուս Մետելլուս Մակեդոնացու բազմաթիվ թոռներից մեկը։ Նրա եղբայրներն էին Լյուսիուս Կեսիլիուս Մետելլուսը, հյուպատոսը մ.թ.ա. 68-ին, և հնարավոր է նաև Մարկուս Կեսիլիուս Մետելլուսը, պրետոր մ.թ.ա. 69-ին[3]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հավանաբար[4], հենց ապագա Կրետիկին է նկատի ունեցել Մարկոս Տուլիոս Կիկերոնը, երբ հիշատակել է որևէ Կվինտոս Կեցիլիոսի, որը եղել է ժողովրդական տրիբուն, իսկ հաջորդ տարի՝ լեգատ[5](ամսաթվերը անհայտ են): Մ.թ.ա. 75 թվականին Մետելլոսը առաջադրել է իր թեկնածությունն պրետորի պաշտոնի համար և, ամենայն հավանականությամբ, ընտրվել է[6]։ Մ.թ.ա. 69 թվականին դարձել է կոնսուլ մեկ այլ պլեբեյ՝ ականավոր հռետոր Քվինտոս Հորտենսիոս Հորտալոսի հետ միասին[7]։ Հայտնի է, որ այս ընտրություններում Քվինտոս Կեկիլիոսին աջակցել է Գայոս Վերեսը[4]։

Կվինտոսին հանձնարարված է եղել վերջ դնել տեղական ծովահեններին, և այս առաջադրանքը հեշտ չի թվացել, քանի որ կրետացիները, որոնց հրամանատարության տակ եղել է շուրջ 24,000 զինվոր[8]։ Երեք լեգիոնների հրամանատարությամբ Մետելլոսը հաղթանակ է տարել Կիդոնիայի ճակատամարտում, ապա սկսել է գրոհել քաղաքները։ Միմյանց հետևից գրավել է Կիդոնիան, Կնոսոսը և Լիկտոսը[9], իսկ Գորտին քաղաքը հանձնվել է առանց դիմադրության։ Գերված ծովահեններին դատապարտել է մահվան։ Մ.թ.ա. 67 թվականին՝ արդեն որպես պրոկոնսուլ, Կվինտոսը վերահսկել է կղզու մեծ մասը և հռչակվել է կայսր։ Աթենքում և Արգոսում գտնված մակագրությունները վկայում են, որ Մետելլոսի հաջողությունները Միջերկրական ծովում խաղաղության հաստատման գործում բարձր են գնահատվել հունական աշխարհում[10]։

Մինչդեռ, Հռոմում, Գնեոս Պոմպեոս Մեծը ստացել էր արտակարգ լիազորություններ՝ պատերազմելու ծովահենների դեմ ամբողջ Ներքին ծովում։ Կենդանի մնացած կրետացիները, գիտակցելով Պոմպեոսի մեղմ վերաբերմունքը պարտվածների նկատմամբ, դիմել են նրան հնազանդության արտահայտություններով։ Նա, ըստ Պլուտարքոսի, «նախանձից և խանդից» դրդված[11], Մետելոսին հրաման ուղարկել է դադարեցնել պատերազմը և իր լեգատ Լյուցիոս Օկտավիոսին նշանակել է կղզու նոր կառավարիչ։ Սակայն Մետելոսը հրաժարվել է ենթարկվել Պոմպեոսին։ Այնուհետև Օկտավիոսը միացել է ծովահեններին և սկսել է կռվել նրանց հետ Քվինտոս Կեկիլիոսի դեմ։ Վերջինս գերի վերցրել է նրան և «վիրավորանքներով ու հայհոյանքներով ազատ արձակել է ճամբարից»[11]։ Այս հակամարտությունը դարձել է Մետելոսի և Պոմպեոսի միջև Սենատի հետ աշխույժ նամակագրության թեմա. «Մետելոսը բողոքում էր, որ Պոմպեոսը խլում է իր ռազմական փառքը՝ իր լեգատին ուղարկելով Կրետե՝ հանձնված քաղաքներն ընդունելու համար, և Պոմպեոսը բացատրում էր, թե ինչու չէր կարող այլ կերպ գործել»[9]։ Ի վերջո, Պոմպեոսը, որին հրամանատարությունը տրվել էր Երրորդ Միհրդատյան պատերազմում, կորցրել է Կրետեի նկատմամբ հետաքրքրությունը՝ թողնելով Մետելլոսին որպես միակ կառավարիչ։ Քվինտոսն ավարտել է կղզու նվաճումը և այնտեղ կազմակերպել է նոր հռոմեական նահանգ[12][13]։ Օրոսիոսի խոսքերով՝ նա «Մինոսի օրենքները փոխարինել է հռոմեական օրենքներով»[14]։

Աղբյուրները Մետելլոսի վերադարձը Իտալիա թվագրում են մ.թ.ա. 63 թվականին։ Նրա հաղթանակի պահանջը անմիջապես չի բավարարվել Պոմպեոսի ընկերների դիմադրության պատճառով, նախ պրոկոնսուլը ստիպված է եղել ճնշել Ապուլիայում Կատիլինայի դավադրության մասնակիցների կողմից բարձրացված անկարգությունները[15]։ Մ.թ.ա. 62 թվականի մայիսին Քվինտոս Կեկիլիոսը, այնուամենայնիվ, տարել է հաղթանակ և ստացել «կրետացի» պատվավոր տիտղոսը (Կրետիկոս[13])։

Հաջորդ տարիներին Մետելլոսը Գնեոս Պոմպեոսի նկատմամբ թշնամաբար տրամադրված սենատորական խմբակցության առաջնորդներից մեկն էր (Լուցիոս Լիցինիոս Լուկուլլոսի հետ միասին): Նա եռանդուն կերպով կանխել է Սենատին Պոմպեոսի հրամանների հաստատումը Արևելքում: Մ.թ.ա. 60 թվականին Քվինտոսը գլխավորել է Ալպյան Գալիա ուղարկված դեսպանատունը[16], մ.թ.ա. 57 թվականին նա հիշատակվել է որպես պապերի քահանայական քոլեջի անդամ[17], Մ.թ.ա. 55 և 54 թվականներին Մետելլոսը մասնակցել է Գնեոս Պլանցիոսի գործին նվիրված Սենատի նիստերին։ Ենթադրաբար, մահացել է դրանից կարճ ժամանակ անց[18]։ Վելեյուս Պատերկուլոսը իր «Հռոմեական պատմություն» աշխատության մեջ ուրախություն է հայտնում, որ Մետելլոսը «ծաղկել է մի պետությունում, որը թշնամանք չի ճանաչել, բարձրացել է առանց վտանգի և տարվել է խաղաղ մահով, կամ առնվազն ճակատագրի կողմից չի շտապեցվել քաղաքացիական պատերազմների սկսվելուց առաջ»[19]։

Հետնորդներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քվինտոս Կեկիլիոսը ուներ դուստր՝ Մարկոս ​​Լիցինիոս Կրասսոսի (եռյակի որդու) կինը և մ.թ.ա. 30 թվականի կոնսուլի մայրը։ Հուլիոս-Կլավդիոսների դարաշրջանում Քվինտոսի սերունդներ կային արական սեռի գծով, այսինքն՝ նա ուներ առնվազն մեկ որդի հնարավոր է, որ[20], սա Մարկոս ​​Կեչիլիոս Մետելլոսն է, որը աղբյուրներում հիշատակվել է որպես գլադիատորական խաղերի կազմակերպիչ մ.թ.ա. 60 թվականի ամռանը[21]։ Այս դեպքում, Մետելոս Կրետիկոսը, հավանաբար, ունեցել է մեկ այլ որդի՝ ավագ, որը կրել է հոր պրենոմենը[22]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Digital Prosopography of the Roman Republic
  2. ↑ Wiseman, 1974, p. 155
  3. ↑ «В. Друман. Цецилии». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 10-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 Caecilius 87, 1897, s. 1210
  5. ↑ Цицерон, 1993, Об империи Гнея Помпея, 58
  6. ↑ Broughton, 1952, p. 102
  7. ↑ Broughton, 1952, p. 131
  8. ↑ Веллей Патеркул, 1996, II, 34, 1
  9. ↑ 9,0 9,1 Тит Ливий, 1994, Периохи, 99
  10. ↑ Caecilius 87, 1897, s. 1210—1211
  11. ↑ 11,0 11,1 Плутарх, 1994, Помпей, 29
  12. ↑ Тит Ливий, 1994, Периохи, 100
  13. ↑ 13,0 13,1 Caecilius 87, 1897, s. 1211
  14. ↑ Орозий, 2004, VI, 4, 2
  15. ↑ Саллюстий, 2001, О заговоре Катилины, 30
  16. ↑ Цицерон, 2010, К Аттику, I, 19, 2
  17. ↑ Цицерон, 1993, Об ответах гаруспиков, 12
  18. ↑ Caecilius 87, 1897, s. 1211—1212
  19. ↑ Веллей Патеркул, 1996, II, 48, 6
  20. ↑ Caecilius 79, 1897
  21. ↑ Цицерон, 2010, К Аттику, II, 1, 1
  22. ↑ «Р. Сайм. Последние Метеллы». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 11-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Луций Анней Флор Эпитомы // Малые римские историки. — М.: Ладомир, 1996. — С. 99—190. — ISBN 5-86218-125-3
  2. Гай Веллей Патеркул Римская история // Малые римские историки. — М.: Ладомир, 1996. — С. 11—98. — ISBN 5-86218-125-3
  3. Тит Ливий История Рима от основания города. — М.: Наука, 1994. — Т. 3. — 768 с. — ISBN 5-02-008995-8
  4. Павел Орозий История против язычников. — СПб.: Издательство Олега Абышко, 2004. — 544 с. — ISBN 5-7435-0214-5
  5. Плутарх Сравнительные жизнеописания. — М., 1994. — 672 с. — ISBN 5-02-011570-3, 5-02-011568-1
  6. Гай Саллюстий Крисп О заговоре Катилины // Цезарь. Саллюстий. — М.: Ладомир, 2001. — С. 445-487. — ISBN 5-86218-361-2
  7. Марк Туллий Цицерон Письма Марка Туллия Цицерона к Аттику, близким, брату Квинту, М. Бруту. — СПб.: Наука, 2010. — Т. 3. — 832 с. — ISBN 978-5-02-025247-9,978-5-02-025244-8
  8. Марк Туллий Цицерон Речи. — М.: Наука, 1993. — ISBN 5-02-011169-4
  9. Broughton R. Magistrates of the Roman Republic. — New York, 1952. — Vol. II. — P. 558.
  10. Münzer F. Caecilius 79 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. — 1897. — Bd. III, 1. — Kol. 1206.
  11. Münzer F. Caecilius 87 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. — 1897. — Bd. III, 1. — Kol. 1210—1212.
  12. Wiseman T. Legendary Genealogies in Late-Republican Rome // G&R. — 1974. — № 2. — С. 153—164.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Քվինտոս_Սեսիլիոս_Մետելոս_Կրետացի&oldid=10387523» էջից