Քուլշարիֆ մզկիթ

Քուլշարիֆ մզկիթ; թաթ.՝ Кол Шәриф мәчете
Տեսակ	մզկիթ և տեսարժանություն
Երկիր	Ռուսաստան
Վարչատարածք	Կազան
Հիմնվել է	2005
Ճարտարապետություն
Ոճ	իսլամական ճարտարապետություն
	Պաշտոնական կայքէջ

Քուլշարիֆ մզկիթ (թաթ.՝ Колшәриф мәчете, Qolşərif məçete) '^[1]^[2], Թաթարստանի և դրա մայրաքաղաք Կազանի գլխավոր մզկիթը^[3], որը գտնվում է Կազանի կրեմլի տարածքում։ Համալիրի կառուցմն սկսվել է 1996 թվականին որպես 16-րդ դարում այդտեղ եղած լեգենդար բազմամինարեթ մզկիթի վերստեղծում, որը համարվել է Կազանի խանությունում և Միջին Պովոլժիեում կրոնական ուսումնառության և գիտությունների զարգացման կենտրոն: Այդ մզկիթը ոչնչացրել են Իվան Ահեղի զորքերը 1552 թվականի հոկտեմբերին Կազանի գրոհի ժամանակ:Նորակառույցը Ռուսաստանում և Եվրոպայում ամենամեծ մզկիթներից մեկն է, որ գտնվում է Ստամբուլից դուրս^[4]: Կրոնական արարողությունների ընթացքում մզկիթի ներսում կարող է գտնվել մեկուկես հազար մարդ, ևս տասը հազարը՝ դրսում՝ կից հրապարակում:

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1552 թվականի հոկտեմբերի 2-ին ռուսական զորքը ներխուժեց Կազանի խանության մայրաքաղաք, որի պաշտպանության պարագլուխներից մեկը կրոնագետ գիտնականի համբավ վայելող սեիդ Քուլշարիֆն էր: Համառ մարտերի ժամանակ, քաղաքի հազարավոր պաշտպանների հետ, զոհվեցին նաև Քուլշարիֆն ու իր սաները: Ռուսները քաղաքը մատնեցին հրդեհի, որին կուլ գնաց նաև բազմամինարեթ մզկիթը:

Կազանի հիմնադրման հազարամյակի կապակցությամբ Թաթարստանի նախագահ Մինթիմեր Շամիևը 1995 թվականի աշնանը հրամանագիր ստորագրեց մզկիթը վերականգնելու մասին: Հայտարարված համահանրապետական մրցույթում հաղթող ճանաչվեց ճարտարապետներ Շ. Լաթիպովի, Մ. Սաֆրոնովի, Ա. Սատտարովի, Ի. Սեյֆուլինի պատրաստած նախագիծը: Շինարարության նախագծա-նախահաշվային արժեքը գնահատվեց 500 միլիոն ռուսական ռուբլի ^[5]), որը ձեռք բերվեց ավելի քան 40 հազար հավատացյալների ու հիմնարկ-ձեռնարկությունների, կազմակերպությունների նվիրատվությունների և արտասահմանյան երկրների (գլխավորապես՝ Սաուդյան Արաբիայի և Արաբական Միացյալ Էմիրությունների) հատկացրած ֆինանսական օգնության շնորհիվ: 2001 թվականի ամռանը շինարարությունը հիմնականում ավարտվեց^[6], բայց պաշտոնական բացումը տեղի ունեցավ 2005 թվականի հունիսի 24-ին՝ Կազանի հիմնադրման 1000-ամյակի տոնակատարության ժամանակ: Բացման արարողության ժամանակ հայտարարվեց, որ Քուլշարիֆը Ռուսաստանում ու Եվրոպայում ամենաբարձր մինարեթ ունեցող և ամենամեծ մզկիթն է^[7], թեև դա իրականությանը չի համապատասխանում^[8]: Չորս հիմնական մինարեթներից յուրաքանչյուրն ունի 58 մետր բարձրություն^[9]: Գմբեթի բարձրությունը 39 մետր է, դրա տրամագիծը՝ 17 մետր: Գրանիտն ու մարմարը բերվել են Ուրալից, բյուրեղապակյա գունավոր ջահը, որ հինգ մետր տրամագիծ ու երկու տոննա քաշ ունի, Չեխիայից է, իսկ մզկիթի ներսը զարդարող գորգերը նվիրել է Իրանի կառավարությունը^[10]:

Մզկիթի գլխավոր շենքում տեղավորված են իսլամական մշակույթի և Պովոլժիեում իսլամի տարածման պատմության թանգարանը, հարսանեկան հանդիսավոր արարողությունների սրահը, իմամի աշխատասենյակը: