Քննարկում:Քրիստոնեության ընդունումը Հայաստանում

Page contents not supported in other languages.
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Այս հոդվածը բարելավվել է 2015 թվականի Վիքին սիրում է Գիտություն նախագծի ընթացքում։

Գրերի գյուտը[խմբագրել կոդը]

Ողջո՜ւյն։ Այս հոդվածում «Գրերի գյուտը և հայերեն դպրոցների հիմնումը» բաժին ունենալու իմաստը ո՞րն է։ «Քրիստոնեության ընդունումը Հայաստանում»–ն ո՜ւր, «Գրերի գյուտը» ո՜ւր։--Գարդմանահայ (քննարկում) 15:34, 16 Սեպտեմբերի 2014 (UTC)[reply]

Բարև: Ես գտնում եմ, որ քրիստոնեության ընդունումը ու տարածումը սերտ կապ ունի գրերի գյուտի հետ: Հայաստանի շատ շրջաններում, օրինակ՝ Գողթան գավառում, մարդիկ մինչև գրերի գյուտը և Մաշտոցի հիմնած դպրոցները դեռ հեթանոս էին:--Hayk.arabaget (քննարկում) 18:07, 16 Սեպտեմբերի 2014 (UTC)[reply]
Այլ կարծիքներ կա՞ն։ Հ ա ր գ ե լ ի ն ե ր։--Գարդմանահայ (քննարկում) 12:31, 20 Սեպտեմբերի 2014 (UTC)[reply]
Այնքան էլ համաձայն չեմ, որ գրելու գյուտը և քրիստոնեությունն իրար հետ կապ են ունեցել։ Ճիշտ է, եկեղեցին մեծ դեր ունի կրթելու գործում, բայց և այնպես դրանք տարբեր բաներ են։--Արման Մուսիկյան (քննարկում) 12:37, 20 Սեպտեմբերի 2014 (UTC)[reply]
իմ կարծիքով արժի թողնել, գուցե ավելի փոքր մասով, դնելով հիմնական կաղապարը, ամեն դեպքում քիչ թե շատ կապ ունեն, մեր թեման է, թող մնա, վնաս չի: --ERJANIK քննարկում: 12:45, 20 Սեպտեմբերի 2014 (UTC)[reply]
Սխալվում ես թե ուղղակի, թե անուղղակի, Արման ջան: Ես վերևում պարզ բացատրեցի, որ մի շարք հայկական գավառռներում քրիստոնեությունը տարածվել է հենց գրերի գյուտի շրջանում, այն ժամանակ, երբ տարածվում էր հայկական այբուբենը: Դրա մասին անգամ դպրոցական դասագրքերում է գրված, էլ չասեմ՝ համալսարանական ու ակադեմիական աշխատություններում:--Hayk.arabaget (քննարկում) 12:51, 20 Սեպտեմբերի 2014 (UTC)[reply]
Շատ ճիշտ է, Երջանիկ: Ուղղակի ես իմաստ չտեսա՝ ձեզ բոլորիդ այս քննարկման էջ հրավիրելու, որ արեց Գարդմանահայը: Եթե ամեն տարրական բանի համար պետք է համաադմինական քննարկում բացվի... Իմ համար մեկ է: Ես ասում եմ՝ պետք է լինի, ու հիմնավորում եմ դա:--Hayk.arabaget (քննարկում) 16:20, 20 Սեպտեմբերի 2014 (UTC)[reply]
Հայկ, կներես իհարկե, բայց քո կարծիքը այս քննարկման այլ մասնակիցների կարծիքից մասնագիտական առումով առաջ չէ և ոչ էլ չափանիշ, այդ թվում նաև իմը։ Այլ մասնակիցների, այդ թվում նաև՝ ադմինների դիրքորոշումը նույնպես կարևոր է, որովհետև բոլորն էլ իրավունք ունեն իրենց դիրքորոշումը արտահայտելու, իսկ ակտիվ մասնակիցները՝ «պարտավոր» են դա անել, որովհետև հակառակ դեպքում ուրիշ էլ ո՞վ պետք է կարծիք հայտնի, իմաստ չկա չէ՞ նոր գրանցված մասնակցին, որը անգամ ստորագրելու ձևը չգիտի, մասնակից դարձնել այս քննարկմանը։ Ես հրավիրեցի հնարավորինս այս հարցի վերաբերյալ տարբեր դիրքորոշում ունեցող մարդկանց։ Իսկ ինչ վերաբերում է քո հիմնավորմանը, ապա ի՞նչ կապ ունի հեթանոս լինելը գրերի «գյուտի» հետ, միգուցե ուզում ես ասել, որ Մաշտոցի կողմից հայոց գրերի ստեղծելը կամ վերաստեղծելը նպաստել է քրիստոնեության տարածմա՞նը։ Միգուցե․ ու այդ մասին պետք է գրված լինի հոդվածում։ Բայց իմ կարծիքով եթե գրերը չստեղծվեին, ապա մենք էլի քրիստոնյա կլինեինք, պարզապես կաթոլիկ կամ հունադավան ուղղափառներ։--Գարդմանահայ (քննարկում) 17:47, 20 Սեպտեմբերի 2014 (UTC)[reply]
Իմ դիրքորոշումը այս հարցի վերաբերյալ․ Հայոց գրերի ստեղծման կամ վերաստեղծման թեման կարող է ընդգրկվել Հայ Առաքելական եկեղեցու կամ Հայաստանում քրիստոնեության պատմության մեջ, բայց ոչ «Քրիստոնեության ընդունումը Հայաստանում» հոդվածում։ Եվ կապ չունի թե քրիստոնեության ընդունումից 100 տարի անց մի քանի գավառում բնակվելիս են եղել հեթանոսներ, թե ոչ։ Տրամաբանությունը ո՞րն է։ Եթե 500 տարի հետո դեռ եղած լինեն մի քանի հազար հոգի հեթանոս, ինչը հնարավոր է, ապա քրիստոնեության ընդունման վերջին փուլը պետք է տեղափոխենք 500 տարի հետո՞։ Մեր գրերն են, հարց չկա, բայց մի ամբողջ բաժին հատկացնել այդ թեմային, կարծում եմ չարժե, միգուցե ենթաբաժին կամ մի քանի նախադասություն։ Իմ կարծիքով ավելի կարևոր է գրել, թե ինչպես է Գրիգոր Լուսավորիչը քրիստոնեությունը տարածել, որտեղ ինչ է արել, երբ կամ էլ երկու առաքյալները ինչ են արել ուր են գնացել և ինչու, քան թե թեմային անմիջականորեն չառնչվող գրերի գյուտը։ Հայկ ջան, հանկարծ չմտածես, թե պատմությանը առնչվող թեմաներում հարցադրումներ ու քննարկումներ կազմակերպելը ուղղված է քո՝ պատմությանը առնչվող գիտելիքների վարկաբեկմանը։ Մի՞թե դու հալած յուղի պես ես ընդունել քո դասախոսների ասածները, կարծում եմ, որ ոչ։ Առողջ բանավեճերն ու քննարկումները լավ բան են, ու մենք հիմա զբաղվում կամ փորձում ենք զբաղվել դրանցով։--Գարդմանահայ (քննարկում) 17:47, 20 Սեպտեմբերի 2014 (UTC)[reply]
Հրավիրել ես՝ լավ ես արել, ոչ ոք բան չի ասում: Ես շատ լավ գիտեմ, որ վիքիպեդիան ազատ հանրագիտարան է: Եվ չեմ էլ պատկերացնում որևէ սահմանափակում որևէ մասնակցի առաջ: Հուսով եմ՝ այսքանը էլ կրկնելու կարիք չեմ ունենալու: Սա մեկ: Մնաց երկու հարց՝ հայոց պատմության մասին ու բանավեճի մասին: Ես չգիտեմ դու ոնց, ես հայոց պատմություն եմ ուսոումնասիրել մի քանի տարի և այդ բնագավառում լսել եմ բազմաթիվ մասնագետների հակասական կարծիքներ, ինքս մասնակցել բանավեճերի: Պատմությունն ընդհանրապես այն հումանիտար գիտությունն է, որի շուրջ կարելի է անվերջ ծավալվել, բայց ցանկալի է՝ մասնագետների, ոչ թե սիրողական մակարդակով: Բնականաբար, որպես սկսնակ մտավորական՝ ես պարտավոր եմ կարողանալ լսել բոլորի կարծիքները, մտածել իրենց բերված տեսակետների շուրջ, ու իմ կարծիքը ևս հիմնավորեմ փաստերով: Երրորդ, բանավեճի մասին: Իմ մոտ ցանկությունը այնքան է մարել՝ քեզ հետ բանավիճելու, որ թվարկեմ պատճատները՝ կարծում եմ պարզ կլինի: Նախ, չգիտեմ՝ կվիրավորեմ քեզ, թե ոչ, բայց պետք է ասեմ, որ բանավիճել չես կարող. քո ասածների մեջ էմոցիաները գերակշռում են քո խոսքերին, և դա այնքան շատ, որ դու նույնիսկ չես լսում դիմացինի կարծիքը և համառորեն շարունակում ես պնդել քոնը: Կարող ես կարդալ ամբողջ գրածը և կենտրոնանալ միայն քեզ հետաքրքող նախադասոության վրա, և պնդել այնքան, որ դիմացինի մոտ արդեն պատասխանելու ցանկությունը մարի: Դա բնավորության շատ վատ գիծ է՝ երբ դու դիմացինին չես լսում: Երկրորդ, դու բերում ես օրինակներ՝ անհիմն ու սխալ աղբյուրներից: Երբ ես քեզ ներկայացնում եմ հեղինակավոր համալսարանների ու ակադեմիաների հրատարկություններ, դու ներկայացնում ես, թե ֆիզիկոս Պարիս Հերունին ինչեր է ասել հայոց պատմության մասին: Ասեմ, որ նա ժամանակին նաև ասել է, որ Բիայնիլի նշանակում է՝ բի՝ երկու, այ՝ հայ և նիլի՝ այսինքն՝ երկու հայկական պետություն՝ վան ու այրարատ: Սա աբսուրդ է թե լեզվաբանության, թե պատմագիտության, թե հասարակագիտության, թե մշակութաբանության տեսանկյուններից: Հերթական անգամ քեզ խորհուրդ եմ տալիս՝ օգտվել նորմալ աղբյուրներից, իսկ դու էլի հինն ես անում: Եվ վերջապես երրորդ, դու ամեն հարցում ունես սուբյեկտիվ կարծիք, ու եթե այս կամ այն աղբյուրը քո սրտով է, ասում ես, ոչ՝ ոչ: Վիքիպեդիան կարծիքների դաշտ չէ, այլ հստակ տեղեկության վրա հիմնված հանրագիտարան: Դու կարող ես ունենալ քո կարծիքը, բայց դա չի նշանակում, որ կարող ես գրել վիքիպեդիայում ու ներկայացնել բազմամիլիոն հասարակությանը, ու եթե դեմ լինեն քեզ, ապա հրավիրես ադմիններին՝ քո ասածն ամրագրելու:

Ու մեկ այլ շատ կարևոր փաստ, որ ասում եմ ամենայն լրջությամբ ու պատասխանատվությամբ: Շատ էի ուրախացել Սիրիայի հարցով քո հետ համագործակցելու ուղղությամբ, և անկեղծորեն մտածում էի՝ սա միայն սկիզբն է: Բայց իրոք, մեծ ցավով համոզվեցի, որ դա քո մոտ կրեց ժամանակավոր բնույթ ու դու էլի սկսեցիր հին ձևով: Դու ինքդ համոզվել ես, որ ես քանի անգամ համաձայնվել եմ քեզ հետ՝ երբ դու իրավամբ ներկայացրել ես համոզիչ փաստեր: Վերջինը կարող ես հիշել Մեծ Հայք հոդվածում: Քո՝ որպես խմբագրի հանդեպ հարգանքը եղավ հենց ամենասկզբից: Բայց հիմա դու կարողացար հասնել նրան, որ վստահությունը ու հետաքրքրությունը կորի: Ամեն անգամ քո գրածներին պատասխանում եմ ստիպված, որոովհետև չպատասխանել ուղղակի չի կարելի: Ու հավատա, ամենայն անկեղծությամբ եմ ասում, շատ եմ ափսոսում, որ նման բաներ եմ գրում, բայց դա է իրականությունը: Ես շատ կցանկանայի, եթե մենք աշխատեինք համատեղ, իրար օգնելով, որովհետև մի նպատակ ունենք բոլորս: Բայց դու անում ես միայն այս կամ այն հոդվածի քննադատություներ, այն էլ՝ վերոնշյալ 3 հիմքերով, ինչը աստիճանաբար վանում է իմ մեջ քո՝ որպես խմբագրի հետ աշխատելու ցանկությունը: Հարգանքներով՝ --Hayk.arabaget (քննարկում) 19:19, 20 Սեպտեմբերի 2014 (UTC)[reply]

Հայկ ջան, յուրաքանչյուր մարդ հետաքրքիր է հասարակությանը իր անհատականությամբ։ Իսկ քո դիտարկումները ու խորհուրդ–առաջարկները կամ մտահոգությունները ես հաշվի կառնեմ՝ փորձելով ավելի ճիշտ ճանապարհ գտնել համագործակցելու համար։ Բայց թույլ տուր քեզ հետ որոշ մեթոդոլոգիական հարցերում չհամաձայնվել։ Օրինակ Սամվել Կարապետյանը հայկական հուշարձանների մասնագետ չի դիպլոմով, բայց այսօր ես նրանից քաջատեղյակ ու նվիրյալ մարդ չեմ ճանաչում տվյալ ոլորտում։ Այսօր նա միայնակ (կամ իր փոքրիկ թիմով) այնքան բան է արել, որ երևի իր հասակակից դիպլոմով մասնագետները միասին չեն արել։ Ասածս այն է, որ պետք չէ այդքան հենվել միջազգային համալսարանների դոկտոր–պրոֆեսորների ասածների վրա։ Երևի դու ինձանից ավելի լավ կիմանաս, թե ինչու։ Այո՛, հոդվածում պետք է նաև նրանց կարծիքը լինի, որպես դոկտոր–պրոֆեսորների, բայց նաև չմոռանալ այլընտրանքի մասին։ Պատմությունը գրվել է մարդկանց կողմից, իսկ մարդիկ կարող են և սխալվել, ինչպես նաև պատմությունգրել որոշակի շահեր հետապնդելով, հետևաբար որոշակի հարցեր անտեսելով։ Նաև ուզում եմ ասեմ, որ ինձ համար անհասկանալի է, թե ինչո՞ւ քեզ դուր չի գալիս քննարկումը։ Ես կարող եմ առանց քննարկման փոփոխություններ կատարել, բայց այդպես չեմ անում, այլ հիմնականում հարցերը բարձրացնում եմ տվյալ հոդվածի քննարկման էջում, նոր միայն որոշում կայացնելուց հետո փոփոխություններ կատարում։ Չգիտեմ ում համար ոնց, բայց ինձ համար սա լավ աշխատելաոճ է Վիքիպեդիայում։ Ինչ վերաբերում է Պարիս Հերունուն, ապա եկեք այսուհետ նրա անունը չշահարկենք․ նա այնքան բան է արել հայերի ու Հայաստանի համար, որ հազարավոր հայեր միասին չեն արել, ուրիշ հարց է, որ մենք չենք կարողացել օգտվենք նրա կատարած գործերից։ Օրինակ հենց Արև նախագիծը, որի իրագործման դեպքում դու երևի կապրեիր ոչ թե Սանկտ Պետերբուրգում, այլ մեր երկրի հարուստ բյուջեից ստացված շռայլ գումարներով գիտական մի մեծ խմբի հետ կմեկնեիր Իրաք՝ ուսումնասիրելու շումերների պատմությունը, որից հետո նույն այդ հարուստ բյուջեյից ստացված գումարներով մեկ այլ գիտական խմբի հետ կմեկնեիր Զատիկի կղզի ուսումնասիրությունների համար, իսկ քո սիրելի ժողովուրդը ոչ թե «Ռուսաստաններում» ասֆալտ «կփռեր», որ գումար ուղարկի տուն ռուսական գազի վարձը տալու համար, այլ կաշխատեր իր երկրում ու կվճարեր Հերունու ստեղծած արևային էներգիայի մի քանի հարյուր դրամը։ Այո նա, ռոմանտիկ մարդ էր, բայց և գիտնական էր, ոչ պակաս, քան քո «սիրելի» Ֆրեզնոյի համալսարանի գիտնականները։ Կարո՞ղ ես ասել, թե որ մեկս կդիմանայինք այն գայթակղությանը, որին դիմացավ Հերունին։ Մի անգամ Իսրայելի բարձրաստիճան պաշտոնյաներից մեկը զանգում է Հերունուն ու առաջարկում գրեթե ինը զրոյանոց թվին հասնող միլիոնավոր դոլարների դիմաց Արև նախագիծը վաճառել իրենց, բայց Հերունին պատասխանում է, որ այդ գյուտը իր երկրի ու իր ժողովրդի համար է ու անջատում հեռախոսը։ Կարծում եմ, որ նա արժանի է հարգանքի։ Հերունու մասին, ինչպես նաև նրա գիտական գործունեության մասին կարող ենք շատ խոսել, և՛ կողմ, և՛ դեմ, բայց սա այդ տեղը չի։ --Գարդմանահայ (քննարկում) 20:12, 20 Սեպտեմբերի 2014 (UTC)[reply]

Ես արդեն վերջին անգամ եմ այս թեմայով դիտարկում անում, որից հետո քննարկումներում, եթե այդպիսիք լինեն, ես միայն պատասխանելու եմ այդ հարցերին: Անում եմ վերջին անգամ՝ վերջին հույսով: Սամվել Կարապետյանը, այո, ինքը իր պեղումներով շատ բաների է հասել, երբ դու էլ հասնես, որպես սիևողական, ու քո հասածները ճանաչում ու գնահատում ստանան, գրիր՝ որքան սիրտդ ուզի: Քո ասելով ստացվում է, որ իրենց ասածը կարևոր չէ՝ ինձ էլ հայտնի պատճառներով: Դե արի՝ ամեն մեկս մեր պատմությունը գրենք: Ու որ ավելի կարևոր է՝ իմ այսքան գրածը որևէ արդյունք չտվեց: Ես քեզ գրեցի՝ անկեղծ ու սրտանց, առանց որևէ ետին անհարգալից վերաբերմունքի, բայց քեզ մոտ դա ոչ մի ազդեցություն չթողեց. նախ՝ այդքան գրածիս մեջ մենակ Պարիս Հերունուն տեսար, ու խորացար նրա Արևի մեջ... ես նրա՝ որպես ֆիզիկոսի անունը վարկաբեկել էի??? ես խոսում եմ պատմության, դու՝ ֆիզիկայի: Երկրորդ՝ ես ասեցի քննարկում չեմ սիրում??? Ուշադիր կարդա գրածներս, փորձիր հասկանալ, նոր գրի պատասխանդ: Բայց էլի եմ ասում, անկախ նրանից, թե ինչ գրես,, ես այս թեման այլևս երբեք չեմ շոշափելու: Սրանից հետո՝ միայն հոդված, քննարկում, հարց՝ պատասխան փաստերով: Հաջողություն: Հարգանքներով--Hayk.arabaget (քննարկում) 21:23, 20 Սեպտեմբերի 2014 (UTC)[reply]