Քնած Վեներան (կտավ)
 | |
|---|---|
 | |
| տեսակ | գեղանկար |
| նկարիչ | Ջորջոնե[1] և Տիցիան[1] |
| տարի | 16-րդ դար[1] |
| բարձրություն | 108,5 սանտիմետր[1] |
| լայնություն | 175 սանտիմետր[1] |
| ուղղություն | Վենետիկի գեղարվեստի դպրոց և Բարձր վերածնունդ[2] |
| ժանր | դիցաբանական գեղանկարչություն և նյու |
| նյութ | յուղաներկ[1] և կտավ[1] |
| գտնվում է | Դրեզդենի պատկերասրահ |
| հավաքածու | Դրեզդենի պետական գեղարվեստական հավաքածու |
| սեփականատեր | Օգոստոս II Հզոր |
| ներշնչված է | Hypnerotomachia Poliphili? |
| հիմնական թեմա | Վեներա |
պատկերված են
| |
Ծանոթագրություններ | |
 Sleeping Venus by Giorgione Վիքիպահեստում | |
Քնած Վեներան, հայտնի է նաև որպես Դրեզդենի Վեներա, իտալական վերածննդի ժամանակաշրջանի նկարիչ Ջորջոնեին վերագրվող կտավ, չնայած երկար ժամանակ համարվում էր, որ այն ավարտել է Տիցիանը Ջորջոնեի մահից հետո 1510 թվականին։ Կտավի լանդշաֆտն ու երկինքը վերագրվում են նրան[3]։ 21-րդ դարում ուսումնասիրողները կարծիք են հայտնում, որ Վեներայի մերկ կերպարը ևս նկարված է Տիցիանի կողմից, ինչն անորոշ է թողնում Ջորջոնեի մասնակցությունը կտավին[4]։ Պահվում է Դրեզդենի պատկերասրահում։ Կտավը Ջորջոնեի վերջին աշխատանքներից մեկն է (եթե այն առհասարակ Ջորջոնեի աշխատանքն է). պատկերում է մերկ կնոջ, ում պրոֆիլն ասես անդրադարձնում է հետին պլանում պատկերված բլուրների գծերը։ Այն արևմտյան նկարչության մեջ առաջին հայտնի պառկած մերկ կերպարն է և «Հովվերգական համերգի» (պահվում է Լուվրում) հետ համարվում է Ջորջոնեի ու Տիցիանի հեղինակային վեճի առարկա հանդիսացող կտավներից մեկը[5]։ Այն համարվում է «էրոտիկ դիցաբանական հովվերգության» օրինակ[6]։ Մերկ կինը ցանկացած դիրքում անսովոր պատկեր էր այդ ժամանակվա նկարչության համար, չնայած դարեր անց այն տարածված է դարձել, երբ «պառկած մերկ կինը դարձել է Վենետիկյան նկարչության բնորոշ գծերից մեկը»[7] Ի սկզբանե կտավի վրա, Վեներայի ոտնաթաթին պատկերված է եղել նստած Կուպիդոնը, որը, սակայն, ջնջվել է նկարի վրայից 19-րդ դարում[8]։ Դարերի ընթացքում փոփոխվել է նաև կտավի լանդշաֆտը։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ըստ տարածված տարբերակի` կտավը Ջորջոնեի մահից առաջ դեռևս ավարտված չի եղել։ Լանդշաֆտն ու երկինքը հետագայում ավարտին են հասցվել Տիցիանի կողմից, ով 1534 թվականին նկարել է նմանատիպ Ուրբինյան Վեներան և մի քանի այլ պառկած մերկ կանացի կերպարներ։ Հետագայում Տիցիանի կողմից օգտագործված կտավի այլ տարրերից են ձախ կողմում պատկերված լեռները, որոնք կրկնվում են «Գնչուհի Մադոննա» (1511, Վիենա) կտավում և աջ կողմի շինությունը, որը երևում է Noli me tangere կտավում (1514, Ազգային պատկերասրահ)[9]։ Կտավը միշտ նույնականացվում է Կուպիդոնի պատկերով կտավի հետ և Մարկանտոնիա Միշիելի կողմից համարվում է Գիրոլամո Մարսելլոյի հավաքածուի մաս։ Մ. Միշիելը արվեստի սիրահար վենետիկցի էր, որ հուշեր է թողել 1521-1543 թվականներին իր կողմից դիտված կտավների մասին։ Նա գրել է, որ կտավը Ջորջոնեինն է, սակայն լանդշաֆտը պատկերվել է Տիցիանի կողմից։ Մարսելլոյի մոտ պահվող կտավի վրա պատկերված Կուպիդոնը նկարագրված է թռչունը ձեռքին, իսկ Դրեզդենի պատկերասրահում պահվող կտավը ռենտգենյան ճառագայթների տակ ուսումնասիրելուց հետո պարզ է դարձել, որ նա ձգում է իր աղեղը, հնարավոր է` դիտորդի ուղղությամբ, սակայն նրա ճշգրիտ դիրքը դժվար է որոշել։ Հնարավոր է` Մարսելլոյի կտավն ու Դրեզդենում պահվողը նույնը չեն, հնարավոր է` ստույգ չէ Միշիելի տված տեղեկատվությունը կտավի հեղինակի վերաբերյալ[10]։ Մարսելլոն ամուսնացել է 1507 թվականին և ենթադրվում է, որ նա պատվիրել է այս կտավն ի պատիվ իր ամուսնության։ Ուրբինյան Վեներա կտավը ևս ենթադրաբար նվիրված է եղել հարսանիքի[11]։ Կտավը ֆրանսիացի միջնորդից գնվել է 1695 թվականին որպես Ջորջոնեի կտավ, սակայն 1722 թվականին կատալոգում ներկայացվել է որպես «Տիցիանի պառկած Վեներայի հայտնի կտավ»։ 19-րդ դարում համարվում էր, որ այն կրկնօրինակվել է Տիցիանից։ Նկարը տեղափոխվել է նոր կտավի վրա ենթադրաբար 19-րդ դարում, և ներքևի շերտի ցանկացած պատկեր անհետացել է[12]։
Արձագանքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կտավի վերաբերյալ էրոտիկ բնութագրումների առիթ են տալիս Վեներայի բարձրացված թևն ու աճուկին դրված ձախ ձեռքը։ Սավանները պատկերված են արծաթագույն, ինչն ավելի սառը գույն է` համեմատած սովորաբար անկողինը պատկերող մյուս տաք գույներին։ Շրջակա միջավայրն ասես կրկնում է կնոջ մարմնի կորություններն ու իր հերթին ցույց է տալիս մարդու մարմնի` բնության մի մասը լինելը։
Ազդեցություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բնորդի դիրքը նմանեցվում է 1499 թվականի փայտե փորագություններից մեկի բնորդի դիրքին[13], սակայն այս չափսի մերկ մարմինն առաջին անգամ էր պատկերվում արևմտյան նկարչության մեջ։ Չնայած կանացի մերկ կերպարների շատ պահպանված օրինակներ կան, սակայն այս կտավի կինն առավել մոտ է Բոտիչելլիի երկու` Վեներայի ծնունդը և Վեներայի թագավորությունը կտավներին։ Բնության և գեղեցկության հանդեպ ուշադիր վերաբերմունքը հատուկ են Ջորջոնեին։ Այս կտավը մեծապես ազդել է այլ նկարիչների վրա, չնայած որ երկար դարեր նման պատկերները դատապարտվել են։ Կտավը մեծապես ազդել է Տիցիանի Ուրբինյան Վեներա, Վելասկեսի Հայելիով Վեներան, Գոյայի Մերկ Մախա, Մանեի Օլիմպիա կտավների, Էնգրի ու Ռուբենսի տարբեր աշխատանքների վրա։
| Վեներայի պատկերումը արևմտյան արվեստում (1520–1900) | ||||
|---|---|---|---|---|
|
|
|
|
|
|
.jpg)
|
|
|
|
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 https://skd-online-collection.skd.museum/Details/Index/294844
- ↑ https://beckchris.wordpress.com/visual-arts/art-history-101-part-one-30000-bce-1599/
- ↑ See Charles Hope in Jaffé, 13.
- ↑ oannides, 180-181; Hale, 96-97; Loh, 18-19.
- ↑ Hale, 97-98
- ↑ Bull, 62 quoted, 208-211
- ↑ Bull, 62; Sandro Botticelli's The Birth of Venus.
- ↑ Joannides, 184; Bull, 63, 210; Goffen, 74 . ցույց է տրվում վերականգնված կտավը
- ↑ Jaffé, 74, 86; Joannides, 180; Hale, 17
- ↑ Joannides, 184
- ↑ Goffen, 73 on Marcello, 66-82 on Urbino
- ↑ Joannides, 180-181
- ↑ «Illustrated page 5, NGA Washington» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քնած Վեներան (կտավ)» հոդվածին։ |
| ||||||||||
