Քենիայի ազգային թանգարաններ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Քենիայի ազգային թանգարաններ
Տեսակկազմակերպություն և ազգային թանգարան
Երկիր Քենիա
ՏեղագրությունՆայրոբի
ՀասցեБрдо Museum, близу аутопута Highway између централног пословног округа и Вестландса, Најроби, Кенија և Kipande Rd, Nairobi, Kenya[1]
Հիմնադրվել է1960
Կայքmuseums.or.ke(անգլ.)
Քարտեզ
Քարտեզ
Նայրոբիի ազգային թանգարանի նոր մուտք

Քենիայի ազգային թանգարանները (անգլերեն՝ National Museums of Kenya, NMK), պետական կորպորացիա է, որը կառավարում է Քենիայի թանգարանները, վայրերը և հուշարձանները։ Այն իրականացնում է ժառանգության ուսումնասիրություն և ունի փորձառություն հնէաբանության, հնագիտության, ազգագրության և կենսաբազմազանության հետազոտությունների և պահպանությունի ոլորտներում։ Նրա կենտրոնակայանը և Ազգային թանգարանը (Նայրոբիի ազգային թանգարան) գտնվում են Թանգարանային բլրի վրա, Ուհուրու մայրուղու մոտ՝ Կենտրոնական բիզնես շրջանի և Նայրոբիի Վեստլենդսի միջև։ Քենիայի ազգային թանգարանը հիմնադրվել է Արևելյան Աֆրիկայի բնական պատմության հասարակության (EANHS) կողմից 1910 թվականին։ Հասարակության հիմնական նպատակը միշտ եղել է Արևելյան Աֆրիկայի բնակավայրի բնական հատկանիշների շարունակական քննադատական գիտական հետազոտություն անցկացնելը։ Թանգարանում պահվում են հավաքածուներ, ժամանակավոր և մշտական ցուցանմուշներ։ Այսօր Քենիայի ազգային թանգարանը ղեկավարում է ավելի քան 22 տարածաշրջանային թանգարաններ, բազմաթիվ վայրեր և հուշարձաններ ամբողջ երկրում[2]։

Քենիայի Նայրոբիի ազգային թանգարան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քենիայի բնական պատմության թանգարան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախապատմություն

Արևելյան Աֆրիկայի և Ուգանդայի բնական պատմության միությունը հիմնադրվել է 1910–ից 1911 թվականներին Բրիտանական Արևելյան Աֆրիկայում բնության նկատմամբ հետաքրքրություն ունեցող անձանց կողմից[3]։ Խումբը ներառում էր Եկեղեցու միսիոներական ընկերության երկու կանոնների՝ Հարրի Լիքին (Լուի Լիքիի հայրը) և Վեր. Քենեթ Սենտ Օբին Ռոջերսին։ որոշ պետական պաշտոնյաներ՝ Ս. Վ. Հոբլի և Ջոն Այնսվորթ, բժիշկներ, ատամնաբույժներ, խոշոր որսորդներ և պլանտացիաների սեփականատերեր։ 1911 թվականին նրանք պատվավոր համադրողով հիմնել են Բնական պատմության թանգարան և գրադարան։ Ալադինա Վիսրամը գնել է մեկ հարկանի, երկու սենյականոց շենք[4]։

1914 թվականին նրանք կարող էին իրենց թույլ տալ աշխատավարձ ստացող կուրատոր։ Նրանք բերեցին հերպետոլոգ Արթուր Լավրիջին, որը ժամանեց 1914 թվականի մարտին։ Լավրիջը կենտրոնացած էր հավաքածուների վրա, անդամները կամավոր էին տրամադրում նմուշներ, աշխատուժ և միջոցներ։ Նրանք նաև ղեկավարում էին թանգարանը, մինչ Լովրիջը կռվում էր բրիտանացիների համար գերմանական Արևելյան Աֆրիկայում։ Պատերազմից հետո նա վերադարձավ կարճատև մնալու համար, միայն թե մեկնեց Ամերիկա, որտեղ ի վերջո դարձավ Հարվարդի համալսարանի պրոֆեսոր։

Կորինդոնի թանգարան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հաջորդ համադրողը AFJ Gedye-ն էր։ Թանգարանը տեղափոխվեց նոր շենք՝ Կառավարական ճանապարհի և Քըրք ճանապարհի անկյունում։ Հասարակության նոր կամավորների թվում էին Քենիայի նահանգապետ սըր Ռոբերտ Կորինդոնը։ 1925 թվականին իր անսպասելի մահվան ժամանակ Լեդի Կորինդոնը հիմնեց «Coryndon Memorial Fund»-ը՝ հասարակության համար ավելի լավ թանգարան կառուցելու համար՝ ի հիշատակ իր ամուսնու։ Կառավարությունն առաջարկեց համապատասխան միջոցներ հանրային նվիրատվությունների համար և 1928 թվականին սկսվեց շինարարությունը։

Շենքը կառուցված է եղել 1929 թվականին։ Ցավոք, ոչ մի աշխատասենյակ կամ պահեստային տարածք չէր տրամադրվել, և, հետևաբար, Բնական պատմության միությունը հրաժարվեց տեղափոխվել այնտեղ։ Այնուհետև կառավարությունը գնեց հին թանգարանը, և հասարակության դրամաշնորհները օգտագործեց, որպեսզի կառուցվեն երեք նոր սենյակներ, իր հավաքածուները տվեց թանգարանի հոգաբարձուներին, բայց պահպանեց գրադարանը։ Ամեն ինչ տեղափոխվեց թանգարան։ Լեդի Կորինդոնը նվիրեց սըր Ռոբերտի գրքերը։

Թանգարանը պաշտոնապես բացվել է 1930 թվականի սեպտեմբերի 22-ին, որպես Կորինդոնի թանգարան, որի անդամ Վիկտոր Գերնի Լոգան Վան Սոմերենը, ընտրվեց որպես համադրող։ Հիմքով նրան տուն են տվել։ 1930 թվականին Էվելին Մոլոնին, ազգական Նապիեն, նշանակվել է թանգարանի առաջին բուսաբան այն բանից հետո, երբ Էռնեստ Կարը թանգարանին տրամադրել է դրամաշնորհ՝ նրա զբաղվածությունը ֆինանսավորելու համար։ Իր պաշտոնավարման ընթացքում նա թանգարանում հիմնեց արևելյան Աֆրիկայի բույսերի հերբարիում, ինչպես նաև հրատարակեց մի շարք գիտական հոդվածներ Արևելյան Աֆրիկայի բուսական աշխարհի վերաբերյալ[5]։

Թանգարանի հոգաբարձուների և հասարակության միջև հարաբերությունները խնդրահարույց դարձան, և արդյունքում երկու կազմակերպությունները հանձնաժողով նշանակեցին, ներառյալ քենիացի իրավաբան սըր Չարլզ Բելչերին, որպեսզի կայունացնեն դրանք։ Հանձնաժողովը թանգարանին է հանձնել ամեն ինչ, բացի գրադարանից՝ հասարակությանը տարեկան 15 տարվա վճարումների դիմաց։

Թանգարանն այժմ աշխատակազմ ուներ։ Մերի Լիքին դարձավ դրա մաս, իսկ հետո Լուի Լիքին, որպես չվարձատրվող համադրող 1941 թվականին։ Նա ներխուժեց այն ժամանակ, երբ դոկտոր վան Սոմերենը հրաժարական տվեց, երբ խորհուրդը (ներառյալ Լուիին) հրաժարվեց պաշտոնանկ անել Պիտեր Բալլիին կոնֆլիկտային իրադարձության պատճառով։ Թանգարանը Լիքի գործունեության կենտրոն էր։ 1945 թվականին Լուիին աշխատանքի ընդունեցին որպես նոր տան վարձատրվող կուրատոր, քանի որ հինը քանդվել էր։ Նա կառուցեց ցուցահանդեսները և բացեց դրանք աֆրիկացիների և ասիացիների համար՝ իջեցնելով ընդունելության վճարը։ Մինչ այդ թանգարանը եղել է «միայն սպիտակամորթների համար»։

Թանգարանը եղել է Լիքիի գործունեության հիմքը մինչև 1961 թվականը, երբ Լուին մոտակայքում հիմնեց Նախապատմության և Պալեոնտոլոգիայի կենտրոնը և իր հավաքածուները տեղափոխեց այնտեղ։ Նա հրաժարական տվեց՝ հօգուտ հաջորդ տնօրենի՝ Ռոբերտ Կարկասոնի։

Ազգային թանգարան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քենիան անկախացել է 1963 թվականին։ Կորինդոնի թանգարանը վերանվանվել է «Ազգային թանգարան» 1964 թվականին և ընդգրկվել նոր համակարգում՝ «Քենիայի ազգային թանգարաններ»։ 1967 թվականին Ռիչարդ Լիքին անհաշտ հակասություններ ուներ կենտրոնում իր գործատու Լուիս Լիքիի հետ և որոշեց բարելավել Ազգային թանգարանը։ Նրա հիմնական առարկությունն այն էր, որ այն քենիականացված չէր։ Նա և իր կողմնակիցները ստեղծեցին «Kenya Museum Associates»-ը, որը Կարկասոնից Ռիչարդի համար ստացավ դիտորդի տեղ՝ 5000 ֆունտ ստեռլինգ ներդրման դիմաց։ Ռիչարդը շատ չնկատեց, քանի որ նա մեկնեց Օմո առաջին արշավախմբին։

«Kenya Museum Associates»-ը ներառում էր Ջոել Օջալը՝ թանգարանի վերակացուն կառավարությունում։ Օմոյից վերադառնալիս Ռիչարդը բարելավման իր գաղափարներն ուղղակիորեն փոխանցեց Ջոելին, որը նախագահ Ֆերդինանդ Քավենդիշ-Բենտինքին խնդրեց Ռիչարդին նշանակել բարձր պաշտոնում և սկսել խորհուրդը փոխարինել քենիական ծագում ունեցող քենիացիներով, քանի որ այնտեղից ընդամենը երկուսն էին սևամորթ։ Անգործության համար պատիժը կլինի պետական ֆինանսավորման հեռացումը։

Սկզբում Ռիչարդին առաջարկվել է կես դրույքով գործադիր պաշտոն, որը նա մերժել է։ Հաջորդ մի քանի ամիսների ընթացքում խորհրդի մեծ մասը փոխարինվեց, և 1968 թվականի մայիսին նոր խորհուրդը Ռիչարդին առաջարկեց մշտական պաշտոն որպես վարչական տնօրեն, իսկ Կարկասոնը չի հեռացվի իր աշխատատեղից և որպես գիտական ղեկավար կշարունակի իր գործունեությունը։ Սակայն Կարկասոնը հրաժարական տվեց, և Ռիչարդը դարձավ տնօրեն։

Քենիայի էթնիկ համայնքների պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս պատկերասրահը պարունակում է Ջոյ Ադամսոնի արվեստի գործերը, որոնք ներկայացնում են Քենիայի տարբեր համայնքներ ավանդական հագուստով։

Ժամանակակից միջոցառումներ և հարմարություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2005 թվականի հոկտեմբերի 15-ին Նայրոբիի թանգարանային պատկերասրահները փակվեցին մինչև 2007 թվականի դեկտեմբեր՝ վերակառուցման լայնածավալ ծրագրի պատճառով։ Սա Նայրոբիի թանգարանային առաջին խոշոր վերանորոգումն էր 1930 թվականից ի վեր։ Կառուցվել է նոր վարչական թաղամաս և առևտրային կենտրոն, բարելավվել է ՔԱԹ-ի ֆիզիկական պլանավորումը։

Թանգարանը վերաբացվել է 2008 թվականի հունիսին։ Այն տեղավորում է ինչպես ժամանակավոր, այնպես էլ մշտական ցուցադրություններ։

Շրջանակներում են նաև Նայրոբիի օձերի այգին և Բուսաբանական այգին և բնության արահետը։ Թանգարանի առևտրային թևի վրա գտնվում են ռեստորաններ և խանութներ։

Նշանավոր մարդիկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ֆրեդա Նկիրոտեն, Մշակութային ժառանգության նախկին ղեկավար[6]։

Այլ թանգարաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դինոզավրի արձանը թանգարանի գլխավոր շենքից դուրս.

«NMK»-ի կողմից շահագործվող այլ թանգարաններ, թանգարանային վայրեր և հուշարձաններ, ներառյալ էկոտուրիստական տեսարժան վայրերն են.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. https://museums.or.ke/about-us/
  2. NMK, "National Museums of Kenya," 2006-03-31, Museums.or.ke, web: MuseumsOR
  3. It descended to the East Africa Natural History Society, an international organization with outlets in a number of countries. In Kenya it is Nature Kenya.
  4. This section relies heavily on L. S. B. Leakey, By the Evidence: Memoirs, 1932–1951, Chapter 8.
  5. Bally, P.R.O. (1953). «Obituary - Molony» (PDF). Journal of the East Africa Natural History Society. XXII (1): 44–45. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 19-ին.
  6. kenya-tribune (2019 թ․ դեկտեմբերի 23). «CAREER WOMAN – Meet Freda Nkirote; Director, British Institute in East Africa». Kenyan Tribune (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]