Քենթերբերյան պատմվածքներ

Քենթերբերյան պատմվածքներ; անգլ.՝ The Canterbury Tales
Հեղինակ	Ջեֆրի Չոսեր
Տեսակ	պատմվածքների ժողովածու, հեքիաթների ժողովածու և գրական ստեղծագործություն
Կազմված է	General Prologue?, The Knight's Tale?, The Miller's Tale?, The Reeve's Tale?, The Cook's Tale?, The Man of Law's Tale?, The Wife of Bath's Tale?, The Friar's Tale?, The Summoner's Tale?, The Clerk's Tale?, The Merchant's Tale?, The Squire's Tale?, The Physician's Tale?, The Pardoner's Tale?, The Shipman's Tale?, The Prioress's Tale?, The Tale of Melibee?, The Monk's Tale?, The Nun's Priest's Tale?, The Second Nun's Tale?, The Canon's Yeoman's Tale?, The Manciple's Tale?, The Parson's Tale?, The Franklin's Tale? և Gamelyn?
Բնօրինակ լեզու	միջին անգլերեն
Նկարագրում է	Քենթ
Երկիր	Անգլիա
Հրատարակման տարեթիվ	1387
	Tales of Canterbury Վիքիպահեստում

Փայտե փորագրանկար Ուիլյամ Քեքսթոնի «Քենթերբերյան պատմվածքներ»-ի երկրորդ հրատարակությունից՝ տպագրված 1483 թվականին

Քենթերբերյան պատմվածքներ (Միջին անգլերեն՝ Tales of Caunterbury^[2]) Ջեֆրի Չոսերի 24 պատմվածքից կազմված ժողովածուն է, որ բաղկացած է գրեթե 17.000 Միջին անգլերենով տողից, գրված՝ 1387-1400 թվականներին^[3]։ 1386 թվականին Չոսերը դառնում է «Խաղաղության և արդարության» շարժման անդամ, և երեք տարի անց՝ 1389 թվականին Արքայական գործակատար։ Հենց այդ տարիներին էր, որ Չոսերը սկսեց աշխատել իր ամենահայտնի ստեղծագործության՝ «Քենթերբերյան պատմվածքներ»-ի վրա։

Պատվածքները հիմնականում գրված են չափածո արձակ ոճով, թեպետ դրանցից մի քանիսը արձակ են և ունեն պատմողական համատեքստ՝ ներկայացված մի խումբ ուխտավորների կողմից, ովքեր ճանապարհորդում են Լոնդոնից Քենթերբերի՝ այցելելու համար Թոմաս Բեքեթի սրբատեղին՝ Քենթերբերիի տաճարում։ Ուխտավորները, որոշում են մրցել պատմություններ պատմելով։ Մրցանակը անվճար ճաշն է Տաբարտ իջևանատանը՝ վերադարձի ճանապարհին:Իր աշխատանքային գործունեության ընթացքում գրված այնպիսի ստեղծագորոծություններից հետո, ինչպիսիք են Տրոլիուս և Քրիսիդա, Փառքի տուն, Հիմարների խորհրդարանը,

«Քենթերբերյան պատմվածները» անկասկած համարվում է Չոսերի magnum opus-ը (գլուխգործոց)։ Նա իր հերոսների պատմվածքներն ու նկարագրություններն օգտագործում է՝ վրձնելու համար այդ ժամանակաշրջանի անգլիական հասարակության՝ հատկապես Անգլիական եկեղեցու, հեգնական և քննադատական կտավը։ Չոսերի ստեղծագործությունը դասակարգերի և մարդկային տեսակների այնպիսի հարուստ բույլ է ներկայացնում, որ մինչ այդ նախադեպը չի ունեցել Անգլիական գրականության մեջ։ Չնայած կերպաները վիպական են, բայց նրանք կրողներն են այն ընկալումների, որոնք բնորոշ են տվյալ ժամանակաշրջանի փորձառությանը և սովորություններին։ XIV դարի այդ մարդիկ հաճախ քննարկումներ և անհամաձայնություններ ունենում այն երևույթների շուրջ, որոնք ներկայցնում են իրենց պատմություններում։ Օրինակ, չնայած տարբեր սոցիալական դասեր են ներկայացված պատմությունների մեջ և բոլոր ուխտավորները հոգևոր հարցադրումներ ունեն, թվում է որ նրանք ավելի շատ տարված են աշխարհիկ քան հոգևոր կյանքով։ Կառուցվածքային առումով ժողովածուն հիշեցնումէ «Դեկամերոն»-ը, որն ամենայն հավանականությամբ Չոսերը կարդացել էր՝ Իտալիա կատարած իր առաջին այցելության ժամանակ, 1372 թվականին։

Համարվում է, որ «Քենթերբերյան պատմվածքներ»-ի ամենամեծ ավանդը Անգլիական գրականության մեջ՝ հոսքային գրականության շրջանակներում, անգլերենի տարածմանը նպաստելն էր, ի հակադրություն ֆրանսերենի, իտալերենի կամ լատիներենի, չնայած անգլերենը, որպես գրական լեզու գործածվել է Չոսերի ժամանակաշրջանից դարեր առաջ և Չոսերի մի քանի ժամանակակիցների՝ Ջոն Գաուերի, Ուիլյամ Լենգլենդի, Փիըրլ Փոեթի և Ջուլիան Նորվիչի գրական ստեղծագործություններում։ Անհայտ է թե ինչ չափով էր Չոսերի բեղմնավոր աշխատանքը գնահատվում և գրական նախապատվությունների բարձրության որ կետում էր։

Չոսերն ակնհայտորեն նշում էր իր ստեղծագործությունների հասցեատերերին, սակայն «Քենթերբերյան պատմվածքների» ընթերցարանը դժվար է որոշարկել։ Նա պալատական էր և դա շատերին ստիպում էր մտածել, որ գրում էր բացառապես ազնվականության համար:«Քենթերբերյան պատմվածքները» անավարտ էր համարվում Չոսերի մահվանից հետո։ Այդ կածիքների հիմքը համարվում է ստեղծագործության նախաբանը ^[4], որտեղ գրողը խոսում է երեսուն ուխտավորի մասին։ Համաձայն դրա, Չոսերի նպատակն էր յուրաքանչյուր ուխտավորի տեսանկյունից երկու պատմվածք պատմեր՝ Սուրբ Թոմաս Բեքեթ գնալու և վերադարձի ճանապարհին (այդպիսով յուրաքանչյուր ուխտավոր պետք է ներկայացներ չորս պատմվածք)։ Չնայած անավարտ՝ այնուամենայնիվ, «Քենթերբերյան պատմվածքներ»-ը համարվում է Անգլիական գրականության ամենանշանակալի գործերից մեկը։ Այն ոչ միայն զվարճալի է ընթերցողների համար, այլև ունի բազմաթիվ վերապատումներ^[5]։

Տեքստ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այն հարցը, թե արդյոք «Քենթերբերյան պատմվածքներն» ավարտուն են թե ոչ, դեռևս պատասխան չունի։ Ստեղծագործությունն ունի 84 ձեռագիր օրինակ և չորս սկզբնաղբյուր-հրատարակություն, սկսած ուշ միջնադարից մինչև վաղ Վերածնունդ։ Ոչ մի այլ բնագիր լեզվով աշխատություն( բացառությամբ «Խղճի խայթ» ( անգլ.՝ The Prick of Conscience) ստեղծագործության), չունի այդքան օրինակներ։

Սա համարվում է վկայություն այն բանի, որ «Քենթերբերյան պատմվածքները» խիստ հանրահայտ է եղել Չոսերի մահվանից հետո^[6]։ Ձեռագրերից հիսունհինգը համարվում է, որ պատճենվել են միևնույն ժամանակ, մինչդեռ քսանութը բաղկացած են հատվածներից և դժվար է տարբերել դրանք առանձին- առանձին են պատճենվել, թե միաժամանակ^[7]։ «Պամվածքները» տարբերվում են ձեռագրից- ձեռագիր, հիմնական տարբերությունների պատճառը պատճենագրողների սխալներն են, իսկ մասնագետների մի մասը կարծում է, որ Չոսերը ավելացումներ և թարմացումներ է արել իր աշխատանքի մեջ, պատճեահանվելուն և տարածվելուն զուգահեռ։

Անգամ ամենավաղ շրջանից պահպանված ձեռագրերը Չոսերի բնօրինակները չեն։ Ամենահինը հավանաբար MS Peniarth 392 D է՝ կազմված մի գրագրի կողմից, Չոսերի մահվանից կարճ ժամանակ անց։ «Քենթերբերյան պատմվածքներ»-ի ամենագեղեցիկ ձեռագիր օրինակը Էլզմիըրն է ( Ellesmere Manuscript), և շատ խմբագրողներ դարեր շարունակ հետևել են և մինչև օրս էլ հետևում են հենց դրա օրինակին ^[8]^[9]։

«Քենթերբերյան պատմվածքներ»-ի առաջին տպագիր օրինակը հրատարակվել է 1478 թվականին՝ Ուիլյան Քեքսթոնի կողմից։ Այդ հրատարակություններից միայն տասն են պահպանվել, ներառյալ մեկը, որ պահպանվում է Բրիտանական թանգարանում և մյուսը՝ Ֆոլգերի Շեքսպիրյան գրադարանում։ 2004 թվականին պրոֆեսոր Լին Մունին հայտարարեց, որ նա կարողացել է տեղեկություններ գտնել Ադամ Փինքհըրսթ անունով նոտարի մասին, ով աշխատել է Չոսերի համար։ Մունին, ով դասախոս է Մեյնի համալսարանում, ասել է, որ նա համեմատել է նոտարի մի երաշխավորության վրա եղած ստորագորությունը, «Քենթերբերյան պատմվածքներ»-ի պատճեններից մեկի վրա արված ստորագրության հետ, և դրանք համընկել են։ Ամենայն հավանականությամբ այդ օրինակը պատճենված է եղել հենց Չոսերի բնօրինակից^[10]։

Պատմվածքների հաջորդականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Քենթերբերյան պատմվածքներ»ի ոչ մի հեղինակային և ամբողջական տարբերակ չի պահպանել, և քննարկումներն այն հարցի շուրջ, թե Չոսերը ինչ հաջորդականությամբ է դասավորել պատմվածքները^[11]^[12] ոչ մի ընդհանուր եզրակացության չեն հանգեցրել։ Որոշ տեքստային և ձեռագրային բանալիների օգնությամբ ձևավորվել է ժամանակակից երկու մոտեցում՝ պատմվածքները դասավորելու համար։ Որոշ գիտական հրատարակումներ պատմվածքները բաժանում են տասը «Մասի»։ Յուրաքանչյուր «Մաս»-ի պատմավծքներ կապված են իրար և պարունակում են ներքին հուշումներ, ինչը հուշում է գրքում դրանց զբաղեցրած դիրքի մասին։ Այնուամենայնիվ «Մասերի» միջև կապը պակաս ակնհայտ է։ Հետևաբար հնարավոր հաջորդականությունները մի քանիսն են։ Ամենահաճախ հանդիպողը հիմնված է Էլզմիըրի օրինակի վրա^[11]։

Վիկտորյան ժամանակաշրջանի հրատարակողները բաժանում էին ստեղծագործությունը ինը խմբի, որը Ուոլտեր Ուիլյամ Սքիթի դասակարգման տարբերակն էր, ում հրատարակած «Չոսերը և նրա ստեղծագործությունները» (անգլ.՝ Chaucer: Complete Works)կիրառվում էր Օքսֆորդ համալսարանի հրատարակչության կողմից XX դարի ընթացքում, բայց ներկայումս հազվադեպ են հետևում այդ դասակարգմանը^[11]։

Մաս	Խումբ	Պատմվածքներ
01Մաս I	Ա	Նախաբան, Ասպետի պատմությունը, Ջրաղացպանի պատմությունը, Վերակացուի պատմությունը, Խոհարարի պատմությունը
02Մաս II	Բ¹	Փաստաբանի պատմությունը
03Մաս III	Գ	Բաղնիքի կնոջ պատմությունը, Վանականի պատմությունը, Եկեղեցու փոստատարի պատմությունը
04Մաս IV	Դ	Գործակատարի պատմությունը, Վաճառականի պատմությունը
05Մաս V	Ե	Սկվայրի պատմությունը, Ֆրանկլինի պատմությունը
06Մաս VI	Զ	Բժշկի պատմությունը, Խոստովանահոր պատմությունը
07Մաս VII	Բ²	Նավապետի պատմությունը, Տանտիրուհու պատմությունը, Սըր Թոփասի պատմությունը, Մելիբիի պատմությունը, Ճգնավորի պատմությունը, Միանձնուհու պատմությունը
08Մաս VIII	Է	Երկրորդ մինաձնուհու պատմությունը Օրինապահ յոմենի պատմությունը
09Մաս IX	Ը	Տնտեսվարի պատմությունը
10Մաս X	Թ	Քահանայի պատմությունը

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Bisson Lillian M. (1998)։ Chaucer and the late medieval world։ New York: St. Martin's Press։ ISBN 978-0-312-10667-6
Cooper Helen (1996)։ The Canterbury tales։ Oxford guides to Chaucer (2 ed.)։ Oxford: Oxford University Press։ ISBN 978-0-19-871155-1
Pearsall Derek Albert (1985)։ The Canterbury tales։ Unwin critical library։ London: G. Allen & Unwin։ ISBN 978-0-04-800021-7
Scattered among the nations: documents affecting Jewish history, 49 to 1975։ Alexis P. Rubin (ed.)։ Toronto, ON: Wall & Emerson։ 1993։ ISBN 978-1-895131-10-9

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Collette Carolyn P. (2001)։ Species, phantasms, and images: vision and medieval psychology in The Canterbury tales։ Ann Arbor: University of Michigan Press։ ISBN 978-0-472-11161-9։ doi:10.3998/mpub.16499
Kolve V. A., Olson Glending (2005)։ The Canterbury tales: fifteen tales and the general prologue: authoritative text, sources and backgrounds, criticism։ A Norton critical edition (2 ed.)։ New York: W.W. Norton։ ISBN 978-0-393-92587-6
Thompson N. S. (1996)։ Chaucer, Boccaccio, and the debate of love: a comparative study of the Decameron and the Canterbury tales։ Oxford: Clarendon Press։ ISBN 978-0-19-812378-1

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Carlson, David. "The Chronology of Lydgate's Chaucer References". The Chaucer Review, Vol. 38, No. 3 (2004), pp. 246–254. Accessed 6 January 2014.
↑ The name "Tales of Caunterbury" appears within the surviving texts of Chaucer's work. Its modern name first appeared as Canterbury talys in John Lydgate's 1421-2 prologue to the Siege of Thebes.^[1]
↑ Encyclopedia Brittanica
↑ «Geoffrey Chaucer (1342–1400) "The Canterbury Tales" (in middle english and modern english)»։ www.librarius.com։ Վերցված է 2015-09-25
↑ Black Joseph (2011)։ The Broadview Anthology of British Literature։ Canada: Broadview Press։ էջեր 229–331
↑ Pearsall, 8.
↑ Cooper, 6—7
↑ Pearsall, 10, 17.
↑ Cooper, 8.
↑ Linne R. Mooney (2006), "Chaucer's Scribe, " Speculum, 81 : 97–138.
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 Cooper, 7
↑ Pearsall, 14–15.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդհանուր

Modern Translation and Other Resources at eChaucer Archived 2009-11-10 at the Wayback Machine.
The Canterbury Tales Project: publishing transcripts, images, collations and analysis of all surviving 15th-century copies

Օնլայն տեքստեր

Ecker Ronald L., Crook Eugene Joseph (1993)։ The Canterbury tales։ Palatka, FL: Hodge & Braddock։ ISBN 978-0-9636512-3-5

Ֆաքս

The Hengwrt Manuscript: the oldest manuscript copy
Ellesmere Chaucer
British Library, Harley MS 7334
British Library, Harley MS 1758
Caxton's Chaucer: scans of William Caxton's two editions of Chaucer's Canterbury Tales

[1] Carlson, David. "The Chronology of Lydgate's Chaucer References". The Chaucer Review, Vol. 38, No. 3 (2004), pp. 246–254. Accessed 6 January 2014.

[2] The name "Tales of Caunterbury" appears within the surviving texts of Chaucer's work. Its modern name first appeared as Canterbury talys in John Lydgate's 1421-2 prologue to the Siege of Thebes.^[1]

[3] Encyclopedia Brittanica

[4] «Geoffrey Chaucer (1342–1400) "The Canterbury Tales" (in middle english and modern english)»։ www.librarius.com։ Վերցված է 2015-09-25

[5] Black Joseph (2011)։ The Broadview Anthology of British Literature։ Canada: Broadview Press։ էջեր 229–331

[Pearsall,_8-6] Pearsall, 8.

[7] Cooper, 6—7

[8] Pearsall, 10, 17.

[9] Cooper, 8.

[10] Linne R. Mooney (2006), "Chaucer's Scribe, " Speculum, 81 : 97–138.

[seven-11] 11,0 ^11,1 ^11,2 Cooper, 7

[12] Pearsall, 14–15.

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[1]