Քանդեր և Էբբ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Քանդեր և Էբբ, երաժշտական կատարումների հեղինակներ՝ կոմպոզիտոր Ջոն Քանդերի և բանաստեղծ Ֆրեդ Էբբի ստեղծագործական միությունը, որը տևեց ավելի քան 40 տարի 1962-ից 2004 թվականներին և ընդհատվեց վերջինիս մահվամբ։ Նրանք շահել են բազմաթիվ մրցանակներ, այդ թվում՝ «Թոնի», «Գրեմմի», «Դրամա Դեսկ»։ Նրանց հեղինակության մեջ, ի թիվս այլոց, ներառված են «Կաբարե» և «Չիկագո» մյուզիքլները։ Բրոդվեյի թատերական շրջանակներում և դուետի երկրպագուների շրջանում հաճախ օգտագործվում է Քանդերէբբի կատակային միավորող ձևը[1][2]։

Համատեղ ստեղծագործական աշխատանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հեղինակները հանդիպել են 1962 թվականին։ Մի քանի փորձնական երգեր գրելուց հետո, նրանք ստեղծում են իրենց առաջին երաժշտական «Ոսկե դարպասը» (անգլ.՝ Golden Gate), որը չի բեմադրվել Բրոդվեյում։

1965-ին տեղի ունեցավ Քանդերի և Էբբի «Ֆլորա` կարմիր սպառնալիք» (անգլ.՝ Flora the Red Menace) երաժշտության պրեմիերան։ Գործողությունը տեղի է ունենում Միացյալ Նահանգներում Մեծ ճգնաժամի ժամանակ։ Ներկայացումը պատմում է երիտասարդ նկարչուհի և նորաձևության դիզայներ Ֆլորա Մեզարոսի մասին, ով ոչ միայն աշխատանք է փնտրում, այլ նաև կյանքում իր տեղը։ Նա ստանում է մեծ հանրախանութի բաժնի վարիչի պաշտոն։ Այստեղ Ֆլորան սիրահարվում է Հարրիին՝ մեկ այլ դիզայների, ով փորձում է աղջկա մեջ սերմանել իր կոմունիստական հայացքները։ Ինտրիգը զարգացնում են մի քանի ցնցող հերոսներ. Հարրիի համակուսակցական ընկեր՝ ընկեր Շառլոտան, որը նույնպես սիրահարված է նրան և ջազ պարողների դուետ Քեննի և Մեգի, բոհեմական զույգ, որը կյանքի բոլորովին հակառակ իդեալներ ունի։ Ֆլորայի դերը դարձավ առաջինը տասնիննամյա Լայզա Մինելլիի համար և բերեց նրան «Թոնի» մրցանակ[3]։ Չնայած հեղինակավոր մրցանակի հիմնադիրների կողմից այդպիսի աջակցությանը, մյուզիքլը, ընդհանուր առմամբ, հանդիսատեսի մոտ հաջողություն չունեցավ և փակվեց 87 կատարումներից հետո[4]։ Տարբեր թատերական խմբեր վերականգնել են ներկայացումը 1987-ին՝ Նյու Յորքում, 2003-ին՝ Դանդիում, Մեծ Բրիտանիա, 2008-ին՝ Լոս Անջելեսում, ԱՄՆ։

Հեղինակների հաջորդ համատեղ աշխատանքը` «Կաբարե» մյուզիքլը, շատ հաջող կերպով ընդունվեց։ Սյուժեի հիմքում Ջոն վան Դրուտենի «I Am a Camera» պիեսը, որը Քրիստոֆեր Իշերվուդի վեպի բեմական հարմարեցումն է։ Ցուցադրությունն ստացել է «Թոնի» մրցանակի 11 անվանակարգերից 8-ը։ Ներկայացումը ցուցադրվել է երեք տարի, իսկ 1987-ին այն կրկին բեմադրվել է։ 1998-ի Բրոդվեյի հաջորդ թողարկումը ցուցադրվել է ավելի քան 2300 անգամ[5]։ 1972 թվականին երաժշտական ներկայացման հիման վրա նկարահանվել է Բոբ Ֆոսեն՝ համանուն ֆիլմը։

Քանդերի և Էբբի մի քանի հետագա մյուզիքլները չեն կրկնում «Կաբարեի» հաջողությունը։ 1968-ին նրանք թողարկել են 1952-ի «Ուրախ ժամանակը» ֆիլմի երաժշտական հարմարեցումը (անգլ.՝ The Happy Time): Սյուժեն հիմնված է կանադա-ֆրանսիական ընտանիքում հարաբերությունների և նրա ամենաերիտասարդ անդամի՝ Բիբի Բոնարդի ռոմանտիկ արկածների մասին զվարճալի պատմության վրա։ Ներկայացումը չեղարկվել է ինը ամիս անց[6]։ Նույն թվականին համահեղինակները պատրաստվում են Նիկոս Կազանձակիսի «Հույն զորբա» վեպի հիման վրա նկարահանված «Զորբա» (անգլ.՝ Zorba) մյուզիքլի պատրաստմանը, որը երիտասարդ ամերիկացու մասին էր, ով Կրետե կղզում ժառանգություն էր ստացել՝ մի հին հանք։ Ներկայացումը առաջադրվել է 1968 թվականի «Թոնի» մրցանակի` լավագույն մյուզիքլի համար և մրցել է այնպիսի արտադրությունների հետ, ինչպիսիք են «Մազեր» (անգլ.՝ Hair), «Խոստումներ, խոստումներ» (անգլ.՝ Promises, Promises) և «1776» (հաղթեց վերջինը՝ պատմելով ԱՄՆ անկախության հռչակագրի ստորագրման մասին)[7]։ Ներկայացումը ցուցադրվել է 305 անգամ։ Նրա հաջորդ հրատարակությունը 1983 թվականին՝ Էնթոնի Քուինի գլխավոր դերակատարմամբ, ունեցել է 362 ներկայացում[8]։ «70, Աղջիկներ, 70» մյուզիքլը (1971), որը պատմում է մի խումբ տարեց ամերիկացիների մասին, ովքեր գողություններ են իրականացնում Նյու-Յորքի մորթյա սրահներից, որպեսզի ֆինանսապես աջակցեն իրենց ծերատանը, ունեցել է ընդամենը 35 ներկայացում[9]։

1970-ականների սկզբին, Լայզա Մինելլիի և նրա Սալի Բոուլսի ժողովրդականության ֆոնին, Քանդերն ու Էբբը աշխատում էին դերասանուհու համերգային մենակատարումների վրա Բրոդվեյում և «Լիզան Զ-ով» (անգլ.՝ Liza with a Z) հեռուստանախագծի վրա։ Այն թողարկվել է ընդամենը ութ շաբաթվա ընթացքում Նյու Յորքի Lyceum Theatre-ում և պարունակում էր ինչպես «Կաբարե»-ից երաժշտական համարներ, այնպես էլ հեղինակային երգեր։ Ներկայացումը շահել է Էմմիի չորս մրցանակ, բայց հեռուստատեսությամբ ցուցադրվել է ոչ ավելի, քան երեք անգամ։ 1973-ից հետո ներկայացման ժապավենները կորած էին համարվում։ 2000 թվականին հայտնաբերվել են նեգատիվներ, որոնց համաձայն վերականգնվել է երաժշտական կատարումը[10]։

1975-ին թողարկվել է «Չիկագո» մյուզիքլը՝ Չիտա Ռիվերայի (Վելմա Քելլի), Ջերի Օբրահի (Բիլլի Ֆլին) և Գվեն Վերդոնի (Ռոքսի Հաթ) հետ։ Մյուզիքլի սյուժեն հիմնված է լրագրող Մորին Դալաս Ուոթկինսի համանուն պիեսի վրա, որը գրվել է Chicago Tribune-ի համար իր սեփական հոդվածի հիման վրա և պատմում էր դաժան սպանությունների մեջ կասկածվող Բոյլ Անանի և Բելվա Գարթների մասին, բայց այն դատարանի կողմից արդարացվել է։ Ներկայացումը ցուցադրվել է ավելի քան 2 տարի։ 2002 թվականին թողարկվել է այս մյուզիքլի կինոնկարը, որն արժանացել է կինեմատոգրաֆիայի ավելի քան 10 լավագույն մրցանակների։ Ֆիլմի ռեժիսոր Ռոբ Մարշալը հիմնական շեշտը դրել է Ռոքսի Հաթի կերպարի վրա, չնայած Բրոդվեյի բուն արտադրության մեջ Ռոքսիի և Վելմայի հերոսները հավասար են, վերջինս էլ ավելի շատ երաժշտական համարներ ունի։ Բայց ինչպես Մարշալը, այնպես էլ քննադատները նշել են, որ ֆիլմը յուրաքանչյուր համարում հարգանքի տուրք է մատուցում Բոբ Ֆոսեի ոճին[11]։

1977 թվականին Քանդերը և Էբբը համագործակցել են Մարտին Սկորսեզեի և Լայզա Մինելլիի հետ «Նյու Յորք, Նյու Յորք» երաժշտական ֆիլմում` ներկայացնելով իրենց ամենահայտնի համանուն երգը։ Առաջին իսկ տարբերակը հարիր չէր Դե Նիրոյին, ով այն անկեղծորեն թույլ էր համարում[12]։ Բայց նույնիսկ մեծ փոփոխություններից հետո երգը միանգամից ժողովրդականություն չի ստացել։ Իրական հաջողությունը գրանցվել է միայն 1979 թվականին Ֆրենկ Սինատրայի կատարմամբ։ Երգչուհին բառերի մեջ փոխել է մի քանի արտահայտություններ, որոնք դուր չեն եկել Էբբիին։ Այնուամենայնիվ, նա հրապարակավ երախտագիտություն է հայտնել Սինատրային, ով իր ստեղծագործությունն այդչափ հայտնի է դարձրել[12]։

1984 թվականը նշանավորվել է Քանդերի և Էբբի տասներորդ խոշոր ստեղծագործության՝ «Սահադաշտ» մյուզիքլի թողարկմամբ (անգլ.՝ The Rink): Աննա (Չիտա Ռիվերա)՝ փոքրիկ, ծերացող առողջարանային քաղաքում հին սահադաշտի սեփականատերը` կորուստներ է կրում։ Բիզնեսը վաճառելու որոշմանը դեմ է Աննայի «անհաջողակ» դուստրը՝ Անխելը (Լայզա Մինելլին), ով անսպասելիորեն վերադառնում է քաղաք։ Մի շարք ընդհանուր հիշողությունների և խոստովանությունների միջոցով կանայք գալիս են հաշտեցման։ New York Times-ի քննադատ Ֆրենկ Ռիչը, ով խոսել է ակնարկների ֆոնի մասին, շոուն անվանել է «վերամբարձ» և «կաշկանդված»՝ լցված «տարօրինակ, երբեմն ցածր բովանդակությամբ»։ Նա գրել է. «Մաքնալին ուժեղ և սրամիտ դրամատուրգ է, որի մասին դուք երբեք չեք իմանա այս արհեստական փորձերից։ Նրա երկխոսությունները պարզորակ են, իսկ հերոսները` կոդավորված»[13]։

Քանդերի ու Էբբի դուետը «լռում է» գրեթե 9 տարի։ 1993-ին թողարկվում է «Սարդ կնոջ համբույրը» երաժշտական ներկայացումը (անգլ.՝ Kiss of the Spider Woman), որը հեղինակներին բերել է երրորդ «Թոնի» մրցանակը։ Բրոդվեյում ստեղծագործական տանդեմի վերջին աշխատանքը «Պողպատե Պիեր» մյուզիքլն էր (1997)։ Նյու Յորքից դուրս գտնվող երկու այլ նախագծերից հետո («Over & Over Arlington»-ը, 1999 թվականին և «The Visit»-ը Չիկագոյում, 2001 թվականին), որոնք կոմերցիոն առումով հաջող չեղան, Քանդերն ու Էբբը զգալիորեն նվազեցնում էին իրենց ստեղծագործական ակտիվությունը։ 2004-ին, 76 տարեկան հասակում, Ֆրեդ Էբբը մահանում է սրտի կաթվածից։ Դրանից ոչ շատ առաջ Քանդերն ու Էբբը սկսել էին աշխատել նոր՝ «Ո՞վ սպանեց Դեյվիդ Մերիկին» (անգլ.՝ Who Killed David Merrick?), ստեղծագործության վրա, որը հետագայում վերանվանվել է «Վարագույր» (անգլ.՝ Curtains), անախորժությունները էին պատճառում։ Գրող Փիթեր Սթոունը մահացել է 2003-ին, իսկ գործիքավորող Մայքլ Գիբսոնը` մի փոքր ուշ։ Ֆրեդ Էբբը մահանում է 2004 թվականին ճակատագրի հեգնանքով, մյուզիքլն ուներ նաև երկրորդ խորագիրը՝ «A Backstage Murder Mystery Musical Comedy»[14]: Մյուզիքլի վրա աշխատանքը հաջողությամբ ավարտվել է Քանդերի կողմից 2006 թվականին, բայց լրագրողների կողմից նշվել են այն առեղծվածային զուգադիպությունները, որոնք ուղեկցում էին դրա աշխատանքը[15]։

Կոմպոզիտորի և բանաստեղծի ստեղծագործական միությունը տևել է շուրջ 42 տարի։

2010 թվականին Բրոդվեյի և Մինեապոլիսի բեմերում թողարկվել է The Scottsboro Boys (Սքոթսբորնցի տղաները, ամերիկական տերմինը, վերաբերում է 1930 թվականին ԱՄՆ-ում իրական պատմական դատական գործընթացներին, որը ամերիկյան հասարակությունում սկիզբ է դրել միջռասսայական հարաբերություններին)։ Քանդերը և Էբբը նշված են որպես հեղինակներ։ Նշված չէ ստեղծագործության իրական ստեղծման ժամանակը։ Ըստ մի շարք աղբյուրների` 2003 թվականին՝ Էբբի մահից անմիջապես առաջ[16]։

Մրցանակներ և ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1967 Կաբարե, «Թոնի» մրցանակ, լավագույն մյուզիքլ,
  • 1967 Կաբարե, «Թոնի»՝ լավագույն կոմպոզիտոր և պոեզիայի հեղինակ,
  • 1967 Կաբարե, «Գրեմմի» մրցանակ, լավագույն ալբոմ,
  • 1973 Լիզան «Զ-ով», «էմմի» մրցանակ երաժշտության և պոեզիայի բնագավառում ձեռքբերումների համար,
  • 1981 Տարվա կին, «Թոնի», լավագույն օրիգինալ սցենար,
  • 1993 Սարդ կնոջ համբույրը, «Թոնի», լավագույն օրիգինալ սցենար,
  • 1993 Սարդ կնոջ համբույրը, «Դրամա Դեսկ» մրցանակ, լավագույն երաժշտություն,
  • 1998 Չիկագո, «Գրեմմի» մրցանակ, լավագույն երաժշտական շոու ալբոմ,
  • 2007 Դ. Քանդերի անձնական ներդրումը, «Դրամա Դեսկ» մրցանակ, հատուկ մրցանակ «42 տարվա կարիերայի ընթացքում երաժշտական թատրոնի վարպետության և ներդրման համար»,
  • 2010 The Scottsboro Boys, «Դրամա Դեսկ» մրցանակ, լավագույն պոեզիայի բառերը (համագործակցելով Ֆրեդ Էբբի հետ)։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Интернет-издание «Мир Бродвея»
  2. ↑ Kanderebb Chicago The Movie Vocal Selections Coupons Արխիվացված 2013-12-17 Wayback Machine на сайте SaveBrite.com
  3. ↑ «Лист наград и номинаций Лайзы Минелли на IBDb». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 13-ին.
  4. ↑ Статистика мюзикла «Флора — красная угроза» на IBDb
  5. ↑ Статистика мюзикла на IBDb
  6. ↑ Статистика мюзикла на IBDb
  7. ↑ Лист наград и номинаций мюзикла на IBDb(չաշխատող հղում)
  8. ↑ Статистика мюзикла на IBDb
  9. ↑ Статистика мюзикла на IBDb
  10. ↑ Шиллингер Л. Непредсказуемая Лайза New York Magazine (26.02.2006)(անգլ.)
  11. ↑ Эберт Р. Рецензия на фильм «Чикаго» Արխիվացված 2013-01-14 Wayback Machine Чикаго Сан-Таймс (27.12.2002)
  12. ↑ 12,0 12,1 Интервью Кандера и Эбба для радиостанции NPR (28.01.2002)
  13. ↑ Рич Ф. Театральное обозрение The New York Times (10.02.1984)(անգլ.)
  14. ↑ В названии мюзикла — игра слов: Закулисье душераздирающего и таинственного Мюзикла, но и Загадочная смерть за кулисами музыкального театра
  15. ↑ Грин Д. Кандер без Эбба? N Y Times (27.08.2007)(անգլ.)
  16. ↑ Миллини М. Как дела, мистер Джон Кандер? Интернет-обозрение 1.800.Broadway (08.10.2010)(անգլ.)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Քանդեր_և_Էբբ&oldid=9400482» էջից