Jump to content

Փոլ Բոյեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Փոլ Բոյեր
անգլ.՝ Paul D. Boyer
Դիմանկար
Ծնվել էհուլիսի 31, 1918(1918-07-31)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՊրովո, Յուտա, ԱՄՆ[4][5]
Մահացել էհունիսի 2, 2018(2018-06-02)[6][2][3][…] (99 տարեկան)
Մահվան վայրԼոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[7]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Կրոնաթեիզմ և Մորմոններ
ԿրթությունԲրիհեմ Յանգի համալսարան, Provo High School? և Վիսկոնսինի համալսարան Մեդիսոնում (1943)
Մասնագիտությունկենսաքիմիկոս և համալսարանի դասախոս
ԱշխատատուԼոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարան և Մինեսոտայի համալսարան
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա[14], Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա և Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն
 Paul D. Boyer Վիքիպահեստում

Փոլ Դելոս Բոյեր (հուլիսի 31, 1918(1918-07-31)[1][2][3][…], Պրովո, Յուտա, ԱՄՆ[4][5] - հունիսի 2, 2018(2018-06-02)[6][2][3][…], Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[7]) ամերիկացի կենսաքիմիկոս, անալիտիկ քիմիկոս և Կալիֆորնիայի համալսարանի (UCLA) քիմիայի պրոֆեսոր։ Նա Ջոն Ուոքերի հետ ստացել է 1997 թվականի քիմիայի Նոբելյան մրցանակը՝ «Ադենոզինտրիֆոսֆատի (ATP) կենսասինթեզի հիմքում ընկած ֆերմենտային մեխանիզմի» հետազոտության համար (ATP synthase)։ 1997 թվականի մրցանակի մյուս մասը շնորհվեց դանիացի քիմիկոս Յենս Քրիստիան Սքուին՝ Na+/K+-ATPase-ի հայտնաբերման համար։

Վաղ տարիներ և կրթություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոյերը ծնվել է Պրովոյում, Յուտա, և մեծացել է հոլանդական, գերմանական, ֆրանսիական և անգլիական ծագում ունեցող մորմոնների ընտանիքում: Նա հաճախել է Պրովոյի միջնակարգ դպրոցը։[15] Նա ավագ դպրոցում գերազանց է սովորել և խաղացել է ներդպրոցական բասկետբոլ: 1939 թվականին նա Բրիգամ Յանգ համալսարանից ստացել է քիմիայի բակալավրի կոչում և Վիսկոնսինի շրջանավարտների հետազոտական ​​հիմնադրամի կրթաթոշակ ասպիրանտուրայի համար: 1939 թվականին, Վիսկոնսին մեկնելուց հինգ օր առաջ, Փոլն ամուսնացավ Լիդա Ուիքերի հետ, և նրանք ամուսնացած մնացին մոտ ութսուն տարի մինչև նրա մահը 2018 թվականին, որով նրան դարձավ ամենաերկար ամուսնացած Նոբելյան մրցանակակիրը։[16] Բոյերները երեք երեխա ունեին։

Ակադեմիական կարիերա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1943 թվականին Բոյերը ստացել է Ph.D. Վիսկոնսին-Մեդիսոնի համալսարանից կենսաքիմիա մասնագիտությամբ, այնուհետ նա տարիներ անցկացրեց Սթենֆորդի համալսարանում՝ պատերազմի հետ կապված հետազոտական ​​նախագծում, որը նվիրված էր փոխներարկման համար շիճուկի ալբումինի կայունացմանը: Նա սկսեց իր անկախ հետազոտական ​​կարիերան Մինեսոտայի համալսարանում և ներմուծեց ֆերմենտային մեխանիզմների հետազոտման կինետիկ, իզոտոպային և քիմիական մեթոդներ: 1955 թվականին նա ստացել է Գուգենհայմի կրթաթոշակ և պրոֆեսոր Հյուգո Թեորելի հետ աշխատել ալկոհոլային դեհիդրոգենազի մեխանիզմի վրա։ 1956 թվականին նա ընդունեց Հիլ հիմնադրամի պրոֆեսորական կոչումը և տեղափոխվեց Մինեսոտայի համալսարանի բժշկական մասնաճյուղ: 1959–1960 թվականներին եղել է Ամերիկյան քիմիական ընկերության (ACS) կենսաքիմիական բաժնի նախագահ, իսկ 1969–1970 թվականներին՝ Կենսաբանական քիմիկոսների ամերիկյան ընկերության նախագահ։

1963 թվականից նա Լոս Անջելեսի Կալիֆորնիայի համալսարանի քիմիայի և կենսաքիմիայի ամբիոնի պրոֆեսոր էր։ 1965 թվականին նա դարձավ Մոլեկուլային կենսաբանության ինստիտուտի հիմնադիր տնօրենը և գլխավորեց շենքի կառուցումը և միջգերատեսչական դոկտորանտուրայի ծրագիրը։ Այս ինստիտուցիոնալ ծառայությունը հետազոտական ծրագրերում նրա ստեղծագործ ու ինքնատիպ լինելուն չխոչընդոտեց։

1963-1989 թվականներին Փոլ Բոյերը եղել է Annual Review of Biochemistry ամսագրի խմբագիր կամ խմբագրի օգնական: Նա եղել է «Ֆերմենտներ» դասական շարքի խմբագիր։[15] Երբ նա աշխատում էր «Էնզիմները» սերիալի վրա, նրան օգնում էր կինը՝ Լիդան, քանի որ նա պրոֆեսիոնալ խմբագիր էր UCLA-ում: 1981 թվականին եղել է UCLA-ի ֆակուլտետի գիտական ​​դասախոս: Նույն տարում նա Ամերիկյան քիմիական ընկերության Հարավային Կալիֆորնիայի բաժնի կողմից արժանացել է հեղինակավոր Թոլմանի մեդալի։

Մահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոյերը մահացել է շնչառական անբավարարությունից 2018 թվականի հունիսի 2-ին, 99 տարեկան հասակում, իր ծննդյան 100-ամյակից երկու ամսից քիչ առաջ Լոս Անջելեսի իր տանը։[17][18][19]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 ASBMB Past Presidents 1969 – Paul D. Boyer — American Society for Biochemistry and Molecular Biology.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Boyer, Paul D. — UCLA.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Paul D. Boyer – Facts
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Find A Grave — 1996.
  8. ↑ https://www.gf.org/fellows/all-fellows/paul-d-boyer/
  9. ↑ The Nobel Prize in Chemistry 1997 — Nobel Foundation.
  10. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  11. ↑ https://scalacs.org/?page_id=1432
  12. ↑ Honorary doctorates at DBB — Stockholm University.
  13. ↑ https://www.seaborg.ucla.edu/previous_recipients.html
  14. ↑ http://www.nasonline.org/member-directory/deceased-members/57485.html
  15. ↑ 15,0 15,1 «The Nobel Prize in Chemistry 1997». NobelPrize.org (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023-04-12-ին.
  16. ↑ McFadden, Robert D. (June 7, 2018). «Paul D. Boyer, 99, Dies; Nobel Winner Decoded Enzyme That Powers Life». The New York Times (անգլերեն). Վերցված է 2018-09-17-ին.
  17. ↑ Wolpert, Stuart (June 4, 2018). «In memoriam: Paul Boyer, 99, Nobel laureate in chemistry». UCLA Newsroom. University of California, Los Angeles. Վերցված է June 5, 2018-ին.
  18. ↑ McFadden, Robert D. (June 7, 2018). «Paul D. Boyer, 99, Dies; Nobel Winner Decoded Enzyme That Powers Life». New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Վերցված է June 9, 2018-ին.
  19. ↑ Schudel, Matt (June 7, 2018). «Paul D. Boyer, UCLA biochemist who won Nobel Prize in 1997, dies at 99». Washington Post (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018-06-07-ին. Վերցված է 2019-08-03-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Փոլ_Բոյեր&oldid=10245171» էջից