Փենսիլվանիա նահանգ
| |||
Երկիր | Կաղապար:Դրոշավորում/Անգլիայի թագավորություն, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն | ||
Մասն է | Կենտրոնական գաղութ | ||
Կարգավիճակ | գաղութ | ||
Մտնում է | Տասներեք գաղութներ | ||
Վարչկենտրոն | Ֆիլադելֆիա | ||
Պաշտոնական լեզուներ | անգլերեն | ||
Հիմնադրված է | մարտի 4, 1681 թ. | ||
Փենսիլվանիա նահանգ (անգլ.՝ Province of Pennsylvania) կամ Փենսիլվանիա գաղութ (անգլ.՝ Pennsylvania Colony), բրիտանական գաղութ Հյուսիսային Ամերիկայում՝ հռչակված Ուիլիամ Փեննի կողմից 1681 թվականի մարտի 4-ին։ Գաղութը նախորդել է ժամանակակից Փենսիլվանիա նահանգին։
Հիմնական լեզուները անգլերենն ու գերմաներենն են (փենսիլվանա-գերմանական բարբառ)։
Ազգային արժույթ են հանդիսանում ֆունտ ստերլինգը ևպիաստրը։
Կառավարում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գաղութի վարչությունը, որը կազմավորվել է 1682 թվականին Փեննի կողմից մշակված սահմանադրության համաձայն, կազմված էր նահանգապետից, գաղութի ղեկավարից (Փեննից), 72 պատգամավորներից բաղկացած նահանգային խորհրդից և ավելի բազմամարդ Գլխավոր ժողովից։ Վերջինը, որն ավելի հայտնի էր որպես Փենսիլվանիայի նահանգային ժողով, գաղութային կառավարման խոշորագույն և ներկայացուցչական հիմնական օղակն էր, սակայն նրա լիազորությունները խիստ սահմանափակ էին։
Սահմանադրությանը հաջորդած, այսպես կոչված «առանձնաշնորհումների փաստաթուղթը» հրատաակվել է 1683, 1696 и 1701 թվականներին։ 4-րդը գործել է մինչև Ամերիկյան հեղափոխությունը։ Այդ ժամանակ նահանգային ժողովի՝ որպես ապստամբող, պահանջները չափավոր էին։ Հեղափոխականները անցկացրել են առանձին համագումար, որի ժամանակ հռչակվել է 1776 թվականի սահմանադրությունը, որը ստեղծվել էր Փենսիլվանիայի միութան համար։ Այդ ժամանակ էլ սկսել է ձևավորվել Գլխավոր ժողովը։
Կրոնական ազատությունները և բնակչության բարեկեցությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիլիամ Փեննի և քվակերներից (17-րդ դարի կեսին Անգլիայում առաջացած Բողոքական ճյուղ) նրա աջակիցների կրոնական հայացքները խորը հետք են թողել վաղ շրջանի գաղութային վարչակարգի վրա։ «Առանձնաշնորհումների փաստաթուղթը» տարածում էր բոլոր միաստվածությունների դավանության ազատություն։ Վարչության անդամ ի սկզբանե կարող էր դառնալ յուրաքանչյուր քրիստոնյա։
Մինչ ֆրանս-հնդկացիական պատերազմը, Փենսիլվանիան չի ունեցել ո՛չ բանակ, ո՛չ պետական պարտք, հարկերն էլ համեմատաբար քիչ էին։ Այս պայմաններում Ֆիլադելֆիան արագ դարձել է ամերիկյան ամենակարևոր քաղաքներից մեկը, նշանակալի զարգացման են հասել նաև գաղութի հարավ-արևելյան շրջանները, որոնք խիտ բնակեցված էին փենսիլվանյան գերմանացիներով։ Վերջինների թվում կարելի է առանձնացնել մեննոնիտներին (որոնք արդեն 1683 թվականին հիմնել էին Գերմանտաուն բնակավայրը) և ամիշներին, որոնք Փենսիլվանիայի հողերում ստեղծել էին Հյուսիսային Ամերիկայում իրենց առաջին միությունը։ Գաղութի պատմության մեջ առանձնահատուկ տեղ է զբաղեցնում 1751 թվականը, այդ ժամանակ են բացվել Փենսիլվանյան հիվանդանոցը (առաջինը բրիտանական Հյուսիսային Ամերիկայում) և Փենսիլվանիայի ակադեմիան և քոլեջը՝ Փենսիլվանիայի համալսարանի նախորդները։
Հարաբերությունները տեղական բնակչության հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Առանձնաշնորհումների փաստաթուղթը» արգելում էր անբարեխիղճ գործարքներ իրականացնել բնիկ ժողովուրդների հետ։ Սա հանգեցրել է տեղական ցեղերի հետ հարաբերությունների զգալի բարելավման (հատկապես, դելավարների և սասկուեխանների)։ Հնդկացիները, որոնց նկատմամբ քվակերները հարգալից էին, համաձայնվում էին եկվորներին բնակության համար հողեր վաճառել։ Վոլտերի խոսքերով, հնդկացիական Շակամակսոն գյուղում կնքված պայմանագիրը, եղել է «հնդկացիների և քրիստոնյաների միջև կնքված միակ պայմանագիրը, որը ոչ ոք չի երդվել պահպանել և որը ոչ ոք երբեք չի խախտել»[1]։ Քվակերներն իրենց հերթին հրաժարվել են օգնել Նոր Անգլիայի գաղութարարներին տեղաբնիկների դեմ պայքարում։
Այնուամենայնիվ, 1737 թվականին Փենսիլվանիան փոխարինել է իր բարիդրացիական հարաբերությունները հողերի զավթմամբ։ Գաղութի իշխանությունները հայտարարել են, իբր թե դեռևս 1680-ական թվականներին ստորագրվել է համաձայնագիր գաղութաբնակների և դելավարների միջև, որի համաձայն վերջինները խոստացել են վաճառել նորաբնակներին տարածքներ, որոնք տարածվել են մինչև Դելավեր և Լիխայ գետերի միախառնման վայրը՝ «դեպի արևմուտք այնքան տարածություն, ինչքան հետիոտնը կարող է հաղթահարել մեկ ու կես օրում»։ Հավանաբար փաստաթուղթը նենգաբար կեղծվել էր, որովհետև հնդկացիները չեն կարողացել ճանաչել այն։ Իշխանությունների կազմակերպած «մրցավազքի» արդյունքում գաղութը ստացել է 1,2 միլիոն ակր հող (4900 կմ²), որը հիմա կազմում է Փենսիլվանիայի հյուսիս-արևելյան մասը։ Հաջորդած 19 տարիների ընթացքում դելավարները ապարդյուն պայքարել են «համաձայնագրի» չեղարկման համար։ Հնդկացիներին հարկադրել են լքել արդեն բնակեցված տարածքները և ապաստանել Շամոկին և Վայոմինգ հարթավայրերում, որն արդեն բնակեցվել էին «տեղափոխված» ցեղերով։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Ротбард М. Pennsylvania's Anarchist Experiment.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Франклин, Бенджамин (1956). «Исторический очерк конституции и правительства Пенсильвании». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
- Ротбард, Мюррей (2005). «Pennsylvania's Anarchist Experiment: 1681–1690». LewRockwell.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 7-ին. (անգլ.)
- Illick Joseph E. Colonial Pennsylvania: A History (1976) Արխիվացված 2012-05-29 Wayback Machine (անգլ.)
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Փենսիլվանիա նահանգ կատեգորիայում։ |